PUŁAPKI LEPOWE W SADACH

Białe pułapki

Pomocne są w ustalaniu zagrożenia przez owocnice w sadach jabłoniowych i śliwowych. W ostatnich latach owocnica jabłkowa w wielu rejonach sadowniczych wyrządza szkody ważne gospodarczo. Również w sadach śliwowych owocnica żółtoroga i owocnica jasna powodują każdego roku znaczne obniżenie wielkości plonu. W przeszłości o zagrożeniu tymi szkodnikami można było się dowiedzieć jedynie na podstawie przeglądania kwiatów podczas kwitnienia drzew i liczenia złożonych jaj. Badania prowadzone w wielu sadach z wykorzystaniem białych pułapek lepowych pozwoliły ustalić, że maksimum lotu owadów dorosłych w sadach jabłoniowych odbywa się w fazie różowego pąka kwiatowego i na początku kwitnienia, natomiast w sadach śliwowych — w okresie białego pąka kwiatowego i w czasie kwitnienia.

Osobnik dorosły owocnicy jabłkowej ma ciało długoś­ci około 6–7 mm, żółte z brązowoczarnym rysunkiem. Skrzydła ma błoniaste, złożone dachówkowato (fot. 1). Owocnice występujące na śliwach są nieco mniejsze. Długość ciała owocnicy żółtorogiej wynosi 4–5 mm. Jest czarna, a nogi ma żółte, skrzydła błoniaste, złożone dachówkowato. Długość ciała owocnicy jasnej wynosi 5–6 mm i jest ona żółtopomarańczowa.

Pułapki lepowe umożliwiają, na podstawie liczby odłowionych owadów dorosłych, podjęcie decyzji o zwalczaniu tych szkodników (fot. 2). Zabieg jest niezbędny, jeśli średnio na jedną pułapkę lepową w sadzie jabłoniowym od rozpoczęcia lotu do końca kwitnienia odłowi się 20 i więcej owocnic, natomiast w sadzie śliwowym — 80 lub więcej. Aby pułapki spełniły swoją rolę należy je wywiesić w sadzie na wysokości 1,5–1,8 metra od ziemi od strony nasłonecznionej, tuż przed roz­poczęciem lotu owadów dorosłych. W kwaterach tych samych odmian o powierzchni 1–5 hektarów rozwieszamy 3 pułapki lepowe. W sadach jabłoniowych pułapki należy powiesić na początku okresu różowego pąka kwiatowego, ponieważ wówczas rozpoczyna się lot owadów dorosłych owocnicy jabłkowej, w sadach śliwowych — w fazie białego pąka kwiatowego. Najczęściej we wszystkich sadach jabłoniowych i śliwowych znajdują się odmiany różniące się terminami kwitnienia. Z tego względu na drzewach odmian o zróżnicowanym terminie kwitnienia powinno się umieścić po 2 pułapki. Następnie co 2, 3 dni należy przeglądać pułapki i każdorazowo zapisywać liczbę odłowionych owadów. Podczas liczenia najlepiej usuwać znajdujące się na pułapce błonkówki za pomocą pincety lub patyka.

Fot. 1. Biała pułapka lepowa pozwala wyznaczyć termin opryskiwania
i próg zagrożenia ze strony owocnic
Fot. 2. Postać dorosła owoc­nicy jabłkowej

Lot owocnicy jabłkowej i owocnic występujących na śliwach trwa stosunkowo krótko (wykres 1 i 2) i dlatego tak ważne jest, aby rejestrować jego początek. Samice owocnic składają jaja w najsilniejsze pąki kwiatowe, z których powstałyby najbardziej dorodne owoce. Pamię­tać również należy, że jedna larwa niszczy po kilka zawiązków. Jeśli więc — na podstawie odłowu na pułapki lepowe osobników dorosłych — stwierdzi się, że został przekroczony próg szkodliwości, wówczas przeprowadzenie zabiegu zwalczającego jest konieczne. Zarówno w sadach jabłoniowych, jak i śliwowych powinien on być wykonany pod koniec opadania płatków kwiatowych.

Wykres 1. Dynamika lotu owocnicy jabłkowej

Wykres 2. Dynamika lotu owocnicy żółtorogiej i jasnej

Żółte pułapki

Służą do ustalenia zagrożenia i wyznaczenia właściwych terminów zwalczania nasionnicy trześniówki, która w ostatnich latach jest groźnym szkodnikiem czereśni i wi­ś­­­ni. Jej larwy uszkadzają owoce powodując ich "robaczywienie". W niektórych sadach pomimo wykonywania kilku zabiegów zwalczających tego szkodnika, ilość owoców robaczywych jest duża i nie nadają się one do sprzedaży oraz konsumpcji. Dla zminimalizowania strat powodowanych przez tego szkodnika ważne jest wyznaczenie optymalnych terminów zwalczania. Najlepszą metodą sygnalizacji polegającą na wyłapywaniu much są żółte pułapki lepowe (fot. 3), które należy umieścić w sadzie około połowy maja. W sadach o powierzchni 1–5 ha powinno się umieścić 3 pułapki, jeśli rośnie tylko jedna odmiana. Jeśli uprawia się odmiany o różnej porze dojrzewania owoców należy zawiesić po 2 pułapki na drzewach tych odmian. Pułapki umieszcza się na wysokości 1,5–1,8 m od ziemi w miejscu nasłonecznionym. Następnie należy systematycznie dokonywać przeglądu pułapek na obecność much, najlepiej co 2 dni, aż do około 10 dni przed planowanym terminem zbioru owoców.

Fot. 3. Żółte pułapki lepowe służą do odławiania nasionnicy trześ­niówki
Fot. 4. Mucha nasionnicy trześ­niówki

Mucha nasionnicy trześniówki ma długość 4–5 mm i jest czarna. Jej skrzydła są przezroczyste z ciemnymi poprzecznymi paskami. Między nasadami skrzydeł ma żółtopomarańczową tarczkę (fot. 4). Lot much rozpoczyna się najczęściej w połowie maja, jednak jego dynamika w poszczególnych latach znacznie się różni (wykres 3). Różnice w terminach lotu mogą także występować nawet w sadach położonych obok siebie — na rozwój i przebieg lotu owadów wpływa rodzaj gleby, jej wilgotność, system uprawy, nasłonecznienie, wielkość i gęstość koron drzew. Z tego względu, aby określić zagrożenie przez nasionnicę trześniówkę i wyznaczyć właściwe terminy jej zwalczania, żółte pułapki lepowe powinny znajdować się w każdym sadzie. Zabiegi zwalczające przeprowadza się w okresach intensywnego lotu much. W zależności od jego przebiegu, na odmianach późno dojrzewających konieczne jest wykonanie dwóch lub trzech opryskiwań. Pierwszy zabieg przeprowadza się po 2 lub 3 dniach od odłowu na pułapki lepowe much w liczbie przekraczającej próg szkodliwości, który wynosi więcej niż 2 odłowione sztuki na pułapkę. Dalsze jedno lub dwa opryskiwania wykonuje się w okresach intensywnego lotu much. Postępując w ten sposób uzyskamy wolne od larw nasionnicy trześniówki owoce czereśni
i wiśni.

Wykres 3. Dynamika lotu nasionnicy trześniówki

powrót