• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/1999

DOBÓR ODMIAN CZEREŚNI GWARANCJĄ SUKCESU

,
Coraz częstsze kłopoty ze zbytem jabłek podpowiadają sadownikom, by zainteresowali się uprawą gatunków, które dotychczas w Polsce miały głównie znaczenie amatorskie. Obserwacja rynku wskazuje, że także konsumenci są zainteresowani poszerzeniem asortymentu owoców. Za dobry jakościowo i estetycznie podany produkt są oni już gotowi zapłacić odpowiednio wysoką cenę.
Jakkolwiek czereśnie znajdowały się zawsze na polskim rynku, to jednak ich jakość i sposób podania pozostawiały wiele do życzenia. Były to owoce drobne, pochodzące przeważnie z sadów ekstensywnych lub pojedynczych roślin rosnących w ogrodach przydomowych. Z powodu dużych rozmiarów nie można było tych drzew ochronić przed chorobami i szkodnikami, a zwłaszcza przed nasionnicą trześniówką - szkodnikiem powodującym robaczywienie czereśni. Dzięki wyhodowaniu dla czereśni karłowych podkładek, umożliwiających posadzenie na jednym hektarze nawet kilku tysięcy roślin, a także innemu sposobowi formowania i prowadzenia drzew, nastąpiło unowocześnienie uprawy tego gatunku. Bardzo duży wpływ na powodzenie produkcji owoców ma trafny wybór odmiany. Ma ona bowiem wpływ na wielkość plonów i jakość zbieranych czereśni. W wyniku prac hodowlanych prowadzonych, między innymi, w Kanadzie, we Włoszech, na Węgrzech czy w Niemczech, pojawiają się na rynku wciąż nowe i coraz lepsze odmiany czereśni. Dla rejonów z dużą ilością opadów już dziś można wybrać te mniej podatne na pękanie owoców, np. Sam, Uister, Vanda, Regina, Büttnera Czerwona Późna, a w sadach porażonych przez raka bakteryjnego sadzić odmiany odporne na tę chorobę (np. Sam, Summit czy Büttnera Czerwona). Przy wyborze odmiany należy uwzględniać także upodobania konsumentów w rejonie, w którym sprzedawane będą owoce. W jednym powodzeniem cieszą się bowiem czereśnie o jasnej skórce, gdzie indziej - ciemnoowocowe.

Wczesne
Z najwcześniejszych odmian najwartościowsza jest Rivan, która wyróżnia się obfitym plonowaniem, dużą wytrzymałością drzew na mróz oraz ich małą podatnością na raka bakteryjnego. Owoce, mimo bardzo wczesnej pory dojrzewania, są dość dobrej jakości. Spośród wczesnych odmian na dobre zadomowił się w polskich sadach Burlat (fot. 1), którego owoce zbiera się w trzecim tygodniu dojrzewania czereśni, to jest kilkanaście dni po Rivanie.

FOT. 1. BURLAT


Owoce Burlata charakteryzują się wspaniałym smakiem i wyglądem oraz dobrze znoszą transport. Drzewa tej odmiany uszlachetnione na siewkach czereśni ptasiej rosną silnie i dość późno wchodzą w okres owocowania. Natomiast te na podkładkach karłowych, typu PHL A (syn. PHL 84), zaczynają plonować już w drugim roku po posadzeniu, owocują obficie i corocznie. Wadą Burlata jest podatność owoców na pękanie w czasie deszczu. Dlatego też w rejonach z dużą ilością opadów deszczu w czerwcu, zamiast Burlata lepiej jest wybrać do uprawy dojrzewającą w podobnym terminie odmianę Karesova (fot. 2), której owoce nieznacznie ustępują pod względem jakości Burlatowi, ale są mniej podatne na pękanie. Drzewa Karesovej rosną średnio silnie, wcześnie wchodzą w okres owocowania, plonują regularnie i obficie.

FOT. 2. KARESOVA



Średnio wczesne
Dużym powodzeniem na rynku cieszą się czereśnie w czwartym tygodniu ich dojrzewania, co wynika z faktu dosyć małej w tym czasie podaży owoców. Z grupy odmian dojrzewających w tym okresie godna polecenia jest jasnoowocowa Vega (fot. 3). Jej drzewa szczepione na siewkach czereśni ptasiej rosną silnie i dlatego warto ją uprawiać na podkładkach słabo rosnących. Vega jest wytrzymała na mróz, mało podatna na raka bakteryjnego, ale wrażliwa na moniliozę. Owoce ma duże, szeroko-sercowate, o masie 7,5-8,5 g. Na ich znacznej powierzchni jasnożółta skórka pokryta jest żywym, karminowym rumieńcem. Mogą one długo pozostawać na drzewie zyskując na smaku i wyglądzie - nie miękną. Nie należy jednak opóźniać zbioru owoców w czasie deszczowej pogody, gdyż mogą gnić i pękać.

FOT. 3. VEGA


Mniej podatne na pękanie niż owoce Vegi są dojrzewające w podobnym czasie czereśnie odmiany Vanda (fot. 4). Jej drzewo rośnie średnio silnie. Wcześnie wchodzi okres owocowania i obficie plonuje. Czereśnie są duże, o średniej masie około 7-8 g, ich skórka jest wiśniowoczerwona, błyszcząca. Kształtem przypominają one owoce odmiany Van.

FOT. 4. VANDA


Podobne do owoców Vandy są dojrzewające kilka dni później czereśnie odmiany Techlovan® (fot. 5). Drzewo tej ostatniej uszlachetnione na siewce czereśni ptasiej lub F 12/1 rośnie silnie. Tworzy mocną, średnio zagęszczoną koronę z licznymi krótkopędami owoconośnymi. Plonuje obficie i regularnie. Czereśnie są duże, a nawet bardzo duże, o przeciętnej masie około 8 g, ale nierzadko osiągają masę ponad 10 g. Należy jednak podkreślić, że są wrażliwe na pękanie. Techlovan nadaje się więc do intensywnych sadów czereśniowych, w których drzewa uszlachetnione na karłowych podkładkach chronione będą przed ptakami i deszczem. Odmiana ta dobrze rośnie i owocuje zaszczepiona na PHL A.

FOT. 5. TECHLOVAN



Średnio późne
Z grupy odmian, których owoce zbiera się w piątym, szóstym tygodniu dojrzewania czereśni, godne polecenia są Ulster i Sam. Obydwie wyróżniają się dosyć dobrym plonowaniem i małą podatnością na choroby. Owoce tych odmian są duże, o masie 7,0-7,5 g, sercowate, o ciemnoczerwonej lub prawie czarnej, lśniącej skórce. Dużą zaletą obu odmian jest mała podatność czereśni na pękanie. Drzewa odmiany Sam są bardzo wytrzymałe na mróz i mało podatne na raka bakteryjnego. W cieplejszych rejonach kraju, gdzie rzadko występują późnowiosenne przymrozki, warto posadzić drzewa odmiany Schneidera Późna. Należy ona do najsmaczniejszych odmian czereśni, o wyjątkowo dorodnych owocach, dobrze znoszących transport. Ze względu na bardzo silny wzrost drzew, wskazane są dla niej karłowe podkładki. Drzewo jest mało podatne na raka bakteryjnego, a owoce - średnio wrażliwe na pękanie. Ze względu na wspaniały ich smak i wygląd Schneidera Późna jest wciąż wysoko ceniona w wielu krajach na świecie. W najnowszych doświadczeniach prowadzonych w ISK Skierniewice z odmian średnio późnych dosyć ciekawie zapowiadają się Summit, Sylvia, Rainier i Lapins. Owoce tych odmian zbiera się w szóstym tygodniu dojrzewania czereśni. Summit ma bardzo duże i smaczne owoce, a drzewo tej odmiany jest wytrzymałe na mróz i mało podatne na choroby. Zaletą czereśni Sylvia jest słaby wzrost drzew, nawet jeśli są one szczepione na silnie rosnących podkładkach. Owoce tej odmiany są ciemnoczerwone, smaczne i mało podatne na pękanie. Rainier jest bardzo plenną odmianą o jasnych owocach. Samopłodna Lapins nie wymaga zapylaczy. Jej duże, piękne, żywoczerwone owoce są mało podatne na pękanie i dobrze znoszą transport.

Późne
Z odmian najpóźniejszych w starych sadach spotykane są głównie Hedelfińska i Bütnera Czerwona. Wraz ze zbiorem tych owoców kończy się praktycznie sezon podaży czereśni na naszym rynku. Obecnie wchodzą jednak do uprawy dwie późno dojrzewające odmiany - Kordia oraz Regina, dzięki którym można będzie ten okres wydłużyć co najmniej o tydzień. Pierwsza z nich, pochodzenia czeskiego, zyskuje coraz większe uznanie w Polsce, a także w wielu innych krajach. Owoce Kordii (fot. 6) typu chrząstki mają sercowaty, wydłużony kształt. Są twarde, bardzo smaczne i wyjątkowo atrakcyjne. Ich skórka jest lśniąca, ma karminowoczerwony kolor z odcieniem brązowym. Masa jednej czereśni wynosi przeciętnie 8 g, choć często się zdarza, że przekracza 10 gramów. Owoce dobrze znoszą transport, są także mało podatne na gnicie oraz pękanie w czasie deszczu. Wadą Kordii jest duża wrażliwość drzew na mróz. Dlatego w przypadku jej sadzenia należy zwrócić szczególną uwagę na korzystną lokalizację sadu.

FOT. 6. KORDIA


Regina (fot. 7) jest odmianą pochodzącą z Niemiec. Jej drzewa rosną średnio silnie, tworzą kształtną, przeciętnie zagęszczoną koronę z wyraźnie zaznaczonym przewodnikiem. Są niezbyt wrażliwe na mróz i mało podatne na choroby. Owoce duże, szeroko-sercowate o masie 8-8,5 g (w sprzyjających warunkach osiągają wielkość ponad 10 g). Smakiem nieznacznie ustępują Kordii. Czereśnie Reginy mogą być dłużej pozostawiane na drzewie, gdyż nie miękną i nie pękają w czasie deszczu. Dobrze znoszą transport.

FOT. 7. REGINA


W doświadczeniach prowadzonych w ISK Skierniewice z nowych późnych odmian czereśni wyróżnia się Karina. Jej owoce zbiera się na przełomie siódmego i ósmego tygodnia dojrzewania czereśni, tuż przed Kordią. Są mało podatne na pękanie, a pod względem jakości przypominają czereśnie Schneidery Późnej. Wybrane cechy wyżej opisanych odmian znajdują się w tabeli.

WYBRANE CECHY WAŻNIEJSZYCH ODMIAN CZEREŚNI: * Porę dojrzewania czereśni przedstawiono w tak zwanych umownych tygodniach, przyjmując, że owoce najwcześniejszej odmiany Rivan dojrzewają w pierwszym tygodniu, co przypada na koniec maja, początek czerwca; ** Cecha jeszcze niepoznana w polskich warunkach.


Należy pamiętać, że obecnie zarówno w obrocie krajowym, jak i międzynarodowym liczyć się będą tylko czereśnie o dużych owocach. Odmian drobnoowocowych - choćby miały takie zalety, jak, na przykład, odporność na pękanie, dużą wytrzymałość na mróz czy też słaby wzrost drzew - nie warto uprawiać. Trzeba również podkreślić, że nie wszystkie problemy w uprawie czereśni da się rozwiązać za pomocą doboru odmian. Kłopotów związanych na przykład z pękaniem owoców czy szkodami wyrządzanymi przez ptactwo można unikać poprzez zakładanie osłon z folii czy siatek. Autorzy są pracownikami Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach