Kosaciec (irys) holenderski

Podstawowym czynnikiem, decydującym o trwałości kwiatów ciętych tego gatunku jest faza rozwoju pąka kwiatowego. Kwiaty kosaćca holenderskiego można ścinać dopiero wtedy, gdy ich płatki wystają ze środka pąka na około 3–4 cm (fot. 1), a zimą — przy niskiej intensywności światła — gdy pierwszy pąk na roślinie zaczyna się otwierać. W zależności od odmiany i terminu uprawy, zbiór kwiatów przypada po upływie 7–14 tygodni od posadzenia cebul.

Fot. 1. Kwiaty irysa holenderskiego przygotowane do sprzedaży hurtowej w Holandii

Wyrywa się całe rośliny z cebulami, aby pędy były jak najdłuższe, i w takiej postaci sprzedaje. Kiedy chce się przechować kwiaty przez kilka dni, należy odciąć cebule i wtedy kwiaty powiązane w pęczki mogą być trzymane ("na mokro", w temperaturze 0–1°C), nie dłużej jednak niż tydzień. Przed przechowywaniem lub transportem można je kondycjonować, czyli wstawić na 12 godzin do roztworu odpowiedniego preparatu (np. Chrysal BVB, który zapobiega żółknięciu liści irysa i powoduje całkowity rozwój pąka). Większość odmian kosaćca holenderskiego nie jest wrażliwa na etylen. Tylko u niektórych ('Ideal', 'Prof. Blaauw', 'Symphony') gaz ten hamuje rozwój pąków i zmniejsza trwałość kwiatów. Dlatego też w tym przypadku zaleca się kondycjonowanie kwiatów w preparacie (np. Chrystal ABV) zabezpieczającym przed działaniem etylenu oraz przechowywanie kwiatów z dala od źródeł jego wydzielania.

Podczas transportu i sprzedaży nie można przemrozić kwiatów irysów, gdyż uszkodzone przez niską temperaturę nie rozwiną się w wazonie. Po przywiezieniu ich do kwiaciarni należy przyciąć dolne końce pędów, gdyż podczas transportu łatwo wysychają i w efekcie nie przewodzą wody. Przywiędłym irysom można przywrócić świeżość poprzez przycięcie łodyg i umieszczenie kwiatów ciętych (końców pędów) na kilka godzin w ciep­łej wodzie (40–45°C), by odzyskały sztywność, a potem wstawienie ich do bardzo zimnej wody, najlepiej z kostkami lodu.

Lilia

Kwiaty ścina się, gdy co najmniej jeden pąk jest dobrze wybarwiony. Należy to robić wcześnie rano albo wieczorem, aby pęd był w pełnym turgorze, czyli jędrny i sztywny. Ze względu na bardzo silnie ulistnione pędy zaleca się bezpośrednio po zbiorze (przed ewentualnym przechowywaniem) kondycjonować kwiaty lilii w preparacie Chrysal SVB, zapobiegającym żółknięciu liści. Cena tego środka jest dość wysoka, toteż można użyć samego kwasu giberelinowego (w stężeniu 20–50 mg/dm³), który wchodzi w skład Chrysalu SVB.

Kwiaty cięte lilii najlepiej przechowywać "na sucho" w temperaturze 1–5°C, aby zapobiec zbyt szybkiemu ich rozwijaniu się. Trudno byłoby je bowiem transportować, a na dodatek osypujący się pyłek brudziłby płatki. Nie należy jednak zbyt długo przechowywać "na sucho", gdyż — zwłaszcza u mieszańców orientalnych — kwiaty mogą się szybko rozwinąć. Ewentualnie można przechowywać kwiaty lilii "na mokro", ale należy je wówczas ścinać w stadium zamkniętych pąków. Po przechowaniu dolne części łodyg powinny zostać przycięte, a kwiaty wstawione do roztworu środka Chrysal Select dla roślin cebulowych.

Kwiaty cięte przeznaczone do bezpośredniej sprzedaży wstawia się natychmiast po zbiorze do wody lub środka przedłużającego trwałość (np. preparat wymieniony w poprzednim akapicie).

Odmiany z grupy Mieszańców azjatyckich są — w przeciwieństwie do Mieszańców orientalnych — wrażliwe na etylen. Gaz ten powoduje zahamowanie rozwoju i zasychanie pąków oraz skrócenie trwałości, dlatego konieczne jest w tym przypadku kondycjonowanie kwiatów w preparacie Chrysal AVB (można użyć go w mieszaninie ze środkiem Chrysal SVB, co jednocześnie zapobiegnie żółknięciu liści) oraz zabezpieczanie przed efektami działania tego gazu na każdym etapie obrotu.

Natychmiast po zakupie kwiatów z hurtowni należy kwiaty lilii delikatnie rozpakować, łodygi oczyścić z dolnych liści, przyciąć i wstawić do chłodnej zakwaszonej (np. kwasem cytrynowym) wody o pH 3,5 lub do roztworu środka Chrysal Professional 2 czy Chrysal Select. Z rozchylających się pąków należy systematycznie usuwać pylniki, gdyż nie tylko powodują zabrudzenie płatków, lecz również przyspieszają starzenie się kwiatów.

Narcyz

Kwiaty ścina się w stadium zwanym przez ogrodników "gęsią szyjką" — w chwili, gdy pod zamkniętym pąkiem wygina się szypułka. Nie zbiera się kwiatów narcyzów wcześniej — kiedy pąk stanowi pionowe przedłużenie szypułki (tzw. stadium ołówka), gdyż nawet gdyby się rozwinęły, byłyby mniejsze i jeszcze bardziej nietrwałe niż przeciętnie. Kwiaty odmian o małym przykoronku oraz pełnokwiatowych należy ścinać później, gdyż tylko wtedy są dobrze wybarwione i osiągają dostatecznie duże rozmiary.

Kwiaty przechowuje się wstawione do wody lub bez niej. Te przechowywane "na sucho", zawinięte w folię polietylenową, ułożone w otwartych pudłach wymagają temperatury 0–1°C, "na mokro" zaś — temperatury 2–5°C. W takich warunkach nie tracą walorów dekoracyjnych przez około 10 dni. Narcyzy należą do roślin wrażliwych na etylen, jednak ich reakcja na ten gaz uzależniona jest od odmiany — u wrażliwych (np. 'Carlton', 'Dutch Master', 'Golden Harvest') zmienia się ustawienie kwiatu, czyli szypułka się prostuje.

Jeżeli narcyzy mają być wykorzystane do kompozycji z innymi kwiatami, trzeba je bezpośrednio po zbiorze i po każdorazowym przycięciu pędów umieścić na 24 godziny w naczyniu w wodą. Konieczne jest bowiem wypłukanie szkodliwie działającego śluzu, który powoduje uszkodzenie innych kwiatów: róż, goździków, frezji czy tulipanów. W celu zahamowania wydzielania śluzu z pędów można zastosować roztwór preparatu Chrysal-Daffodil.

Tulipan

Niezależnie od metody pędzenia, na dzień lub 2 dni przed zbiorem kwiatów należy nieco obniżyć temperaturę, aby ich pędy były sztywniejsze. Powinno się je ścinać, gdy pąki są nabrzmiałe, ale jeszcze nierozwinięte: u Mieszańców Darwina (np. 'Apeldoorn') zielonkawe, u pozostałych zaś odmian — całkowicie wybarwione. Kwiaty tulipanów należy zbierać w godzinach rannych, gdy rośliny mają największy turgor. Umieszczone w torbach foliowych, ale zawsze w pozycji pionowej, mogą być przechowywane "na sucho" (temp. 0–2°C) lub "na mok­ro" (2–5°C) nawet do 4 tygodni (wyjątkiem są odmia­ny o krótkiej trwałości, na przykład 'Apeldoorn', których kwiaty powinny być przetrzymywane w wodzie, w temperaturze 0–1°C najwyżej przez 6 dni). Tulipany wyjęte z podłoża razem z cebulami mogą być przechowywane przez 3 tygodnie.

Wrażliwość tulipanów na etylen jest cechą odmianową. Większość odmian jest mało wrażliwa lub zupełnie niewrażliwa na ten gaz. Do wrażliwych zalicza się 'Apel­doorn', u którego etylen może powodować zasychanie pą­ków, "niebieszczenie" płatków i skrócenie trwałości kwiatów.

Genetycznie uwarunkowana jest także trwałość, która u od­mian czerwonych i o bardzo dużych kwiatach jest najmniejsza. Mieszańce Darwina są grupą odmian  o małej trwałości kwiatów po ścięciu i o tendencji do wydłużania się oraz wykrzywiania pędów. Nadmiernemu
wydłużaniu się pędów można zapobiec oprys­kując rośliny retardantami wzrostu na dzień lub 2 dni przed zbiorem albo przechowując kwiaty po ścięciu w wodzie z dodatkiem substancji hamującej wzrost. Może to być, na przykład, etefon (fot. 2, 3). Chrysal BVB plus, który polecany jest do kondycjonowania kwiatów tulipanów, zapobiega wydłużaniu się pędów po zbiorze, a także ogranicza żółknięcie liści.

Fot. 2. Kwiaty tulipana w wodzie (z lewej) i w pożywkach, które zawierają substancje hamujące wzrost (dwie kombinacje z prawej — z dodatkiem etefonu)

Fot. 3. Tulipany po wyjęciu z różnych pożywek poprawiających trwałość kwiatów (dwa z prawej — z roztworów zawierających etefon)

Przywiędłym kwiatom tulipanów można przywrócić świeżość przycinając pędy i wstawiając je do zimnej wody. Skraca się je także ze względów estetycznych, gdyż po umieszczeniu w wazonie nadal rosną, a po kilku dniach nadmiernie się wydłużają i wyginają ku światłu.

Hipeastrum (zwartnica)

Pędy kwiatostanowe powinno się ścinać, gdy pąki są bardzo duże i jeszcze pionowo ustawione (fot. 4, 5). W takiej fazie kwiaty najlepiej się pakuje i transportuje "na sucho", nawet na znaczną odległość. Bezpośrednio po zbiorze umieszcza się je w naczyniach z wodą, w chłodni o temperaturze 5–10°C. Jeżeli kwiaty przechowywane są w temperaturze niższej niż 5°C, może zmienić się ich kolor, zwłaszcza u czerwonych odmian. Kwiaty hipeastrum nie są wrażliwe na etylen.

Fot. 4. Właściwe stadium zbioru kwiatów hipeastrum...

Fot. 5. i zbyt późne