• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2005

PIETRUSZKA - WARZYWO TRUDNE DO UPRAWY

Pietruszka korzeniowa jest jednym z podstawowych warzyw przyprawowych powszechnie uprawianych w naszym kraju. Znana jest w Polsce od dawna, jednak jej uprawa nie zawsze kończy się sukcesem. Niepowodzenia w produkcji pietruszki powoduje kilka czynników.

Nasiona

Jednym z najważniejszych jest jakość nasion. Powinny się one charakteryzować wysoką zdolnością kiełkowania (klasa Extra), gdyż tylko takie zapewniają uzyskanie równomiernych wschodów i wyrównanej obsady roślin. (fot. 1). Niektóre firmy przygotowują nasiona specjalnie na dany sezon i nie polecają przetrzymywania takich nasion do następnego roku, ze względu na znaczny spadek ich zdolności kiełkowania. Jeżeli jakość nasion, którymi dysponujemy, nie jest pewna, dobrze jest wykonać ocenę ich zdolności kiełkowania Wykonuje się ją umieszczając 100 nasion na wilgotnej bibule w pojemniku z przykrywką, nasiona nie powinny się stykać ze sobą. Należy stale kontrolować wilgotność podłoża. Po 10 dniach określa się energię kiełkowania (odsetek nasion, które wykiełkowały w tym czasie), a po 21 dniach — zdolność kiełkowania. Dopiero na tej podstawie można określić optymalną normę siewu badanych nasion.


Fot. 1. Równomierne wschody i wyrównaną obsadę roślin można uzyskać wysiewając nasiona wysokiej jakości

Stanowisko

Uzyskanie zadowalających plonów pietruszki jest możliwe tylko na odpowiednim stanowisku. Najlepsze są gleby średnio zwięzłe, nie zaskorupiające się, żyzne, próchniczne, o dużej pojemności wodnej i pH zbliżonym do obojętnego. Nie nadają się gleby ciężkie zlewne oraz zbyt lekkie. Stanowisko powinno być wolne od nicieni, które mogą być przyczyną znacznego obniżenia plonu i pogorszenia jego jakości (na przykład szpilecznik baldasznik może powodować ordzawienia korzeni). Dlatego należy wybrać takie pole, na którym — przynajmniej w roku poprzedzającym nie uprawiano roślin będących żywicielami nicieni (niszczyk zjadliwy, szpilecznik baldasznik). Najlepiej, jeżeli przerwa w uprawie takich roś­lin wynosiła kilka lat. Najczęściej zaleca się uprawiać pietruszkę po zbożach (z wyjątkiem owsa), fasoli, pomidorach, ogórkach i warzywach kapustnych.

Opady

Pietruszka silniej od marchwi reaguje na nieodpowiednie zapatrzenie gleby w wodę. Jest wrażliwa zarówno na niedobór, jak i nadmiar wody w glebie. Na skutek suszy nasiona źle kiełkują i rośliny słabo wschodzą. Skutkiem suszy w późniejszym okresie wzrostu jest większa liczba korzeni rozwidlonych i mniejszy plon. Jednak nadmierne uwilgotnienie gleby również powoduje zmniejszenie się plonu oraz silniejszy rozwój chorób. Intensywne opady po siewie mogą doprowadzić do powstania skorupy utrudniającej, lub nawet uniemożliwiającej, wschody roślin. Ulewne deszcze bezpośrednio po wschodach, zwłaszcza na glebach cięższych, mogą doprowadzić do przybicia młodych roślin do ziemi, intensywnego zabrudzenia liścieni i w efekcie, do opóźnienia wzrostu czy nawet zamierania roślin. Intensywne opady w tym okresie są również niebezpieczne, jeżeli rzędy są znacznie zagłębione przez kółko ugniatające (fot. 2). Może dojść wtedy do zamulenia rzędów i wyginięcia roślin, które niedawno wzeszły, lub do zmiany głębokości, na jaką nasiona zostały wysiane. Dzieje się tak, zwłaszcza gdy nasiona wysiano w świeżą, niezbyt dobrze doprawioną glebę. Duże straty w obsadzie roślin w tym okresie może również spowodować grad. Do uprawy pietruszki nie nadają się stanowis­ka, na których po okresie intensywnych opadów może stać woda. Pietruszka jest bardzo wrażliwa na brak tlenu. Nawet krótkotrwałe zalanie gleby może prowadzić do zamierania roślin. Jeśli nawet rośliny przetrwają takie okresowe zalanie, są potem intensywniej atakowane przez choroby.


Fot. 2. Przy złym doprawieniu gleby kółka ugniatające siewnika mogą powodować znaczne zagłębienie rzędów

Nawożenie

Nawożenie powinno być oparte na wynikach analizy gleby. Zawartość poszczególnych składników powinna wynosić (w mg/dm3): 60–80 N, 40–60 P, 150–250 K, 65–80 Mg i 1500–2000 Ca. Jeżeli jednak analiza gleby nie została wykonana, przeciętnie podaje się 50–90 kg N, 100–140 kg P2O5 i 150–200 kg K2O na hektar. Gdy plantacja jest nawadniana lub ilość opadów w danym roku jest duża, można zastosować dodatkowo pogłównie 20–30 kg N na ha, jednak nie później niż do końca lipca.

Uprawa gleby

Pietruszka wymaga głębokiej uprawy gleby. Jesienią poprzedniego roku zaleca się głęboką orkę z pogłębiaczem. Początkowa uprawa wiosną powinna mieć na celu przede wszystkim ograniczenie strat wody z gleby. Przygotowując glebę pod siew, w zależności od stanowiska, można wykonać głęboszowanie, kultywatorowanie, orkę średnią (zwłaszcza na glebach cięższych) lub uprawę glebogryzarką. Pietruszkę najlepiej uprawiać na redlinach. Na glebach żyznych głęboko uprawionych, znajdujących się w wysokiej kulturze pietruszka może być również uprawiana "na płask". Niezależnie od metody uprawy, pole powinno być starannie wyrównane i doprawione. Tylko na takim polu można uzyskać jednakową głębokość siewu, a w efekcie — wyrównane wschody.

Siew

Na hektar, w zależności od rozstawy rzędów i wielkoś­ci nasion, potrzeba 1,5–2 kg nasion o wysokiej zdolności kiełkowania (klasa Extra). Jeżeli dysponujemy nasionami nieco gorszej jakości, wtedy normę siewu należy zwiększyć nawet do 3–4 kg/ha. Nasiona przed siewem muszą być zaprawione, przeciwko chorobom i szkodnikom, zgodnie z aktualnym "Programem ochrony warzyw". Siew powinien być wykonany siewnikiem punktowym (fot. 3) zapewniającym wysianie 30–50 nasion na metr bieżący rzędu (przy nasionach charakteryzujących się wysoką zdolnością kiełkowania). Optymalna głębokość siewu wynosi 1 cm.
Nasiona pietruszki nie powinny być siane głębiej niż 2,5 cm (fot. 4), gdyż powoduje to znaczne osłabienie wschodów roślin. Przy prowadzeniu chemicznej ochrony roślin przed chwastami, w przypadku wielu herbicydów (Stomp 330 EC, Stony 400 SC, Panida 330 EC, Afalon Dyspersyjny 450 SC, Linurex 500 SC, Linurex 50 WP, Azogard 50 WP, Gesagard 500 SC, Prometrex 50 WP, Prometrex 500 SC, Basta 150 SL, Re­g­­lo­ne 200 SL, Avans Premium 360 SL i Roun­dup Max 680 SG) konieczne jest wykonanie siewu na głębokość nie mniejszą niż 2 cm. W takiej sytuacji lepiej wysiać nieco więcej nasion, ponieważ wschody mogą być słabsze. Po uzyskaniu dobrych wschodów, konieczna będzie jednak przerywka, tak aby liczba roś­lin wynosiła 20–30 sztuk na metr bieżący rzędu.


Fot. 3. Siew punktowy umożliwia uzyskanie odpowiedniej rozstawy roślin w rzędzie,
bez konieczności wykonania przerywki


Fot. 4. Nasiona nie powinny być siane głębiej niż na 2,5 cm, ponieważ powoduje to znaczne osłabienie wschodów roślin

Pietruszka należy do roślin długo kiełkujących, siewki są małe, a ich wzrost w początkowym okresie bardzo wolny. Z tego powodu chwasty najlepiej zwalczać chemicznie przy użyciu herbicydów zalecanych w "Programie...". Jeżeli planowane jest odchwaszczanie mechaniczne, zaleca się dodanie nasion roślin szybko wschodzących — np. rzodkiewki lub sałaty — w celu wcześniejszego wytyczenia rzędów.

Terminy uprawy

Siew wiosenny można rozpocząć, "gdy tylko można wejść w pole" do drugiej połowy maja. Termin siewu należy uzależnić od planowanego przeznaczenia plonu. Przy uprawie na zbiór wczesny pietruszkę siać należy wczesną wiosną lub nawet późną jesienią poprzedniego roku. Planując termin siewu pietruszki uprawianej na zbiór jesienny, należy wziąć pod uwagę dwa czynniki — dostępność wody i temperaturę gleby. Siew nasion pietruszki w zbyt zimną glebę powoduje wydłużenie się okresu kiełkowania oraz może być przyczyną nierównomiernych wschodów. Słabe i nierównomierne wschody mogą być również spowodowane przez niedostateczną ilość wody w glebie. Dlatego przy uprawie na zbiór jesienny, jeżeli gospodarstwo nie ma możliwoś­ci nawadniania, najlepiej wysiać nasiona nieco wcześ­niej, na przykład w ostatniej dekadzie kwietnia. Rośliny wysiane w kwietniu korzystają jeszcze z zapasów wody zgromadzonych zimą. Natomiast w maju, na skutek braku opadów, występują już często okresy suszy niekorzystnie odbijające się na wschodach roślin. Jeżeli jednak możliwe jest nawadnianie roślin, lepszy jest siew w maju, ponieważ przy wyższej temperaturze roś­liny szybciej wschodzą, a korzenie z siewu w drugiej połowie maja lepiej się przechowują.

Pielęgnacja i zbiór

Pielęgnacja plantacji polega głównie na zwalczaniu chwastów, chorób i szkodników. Najważniejszym szkodnikiem pietruszki jest połyśnica marchwianka. Jeżeli nasiona nie były zaprawiane przeciw temu szkodnikowi, należy zwalczać jego oba pokolenia. Jeśli nasiona zaprawiano, zwalcza się tylko drugie pokolenie tej muchówki. W uprawie pietruszki duże znaczenie ma również zwalczenie chorób (mączniaka prawdziwego baldaszkowatych, alternariozy, czarnej zgnilizny korzeni oraz zgnilizny twardzikowej), które mogą być przyczyną znacznego obniżenia plonu i strat w okresie przechowywania.

Pogoda, a zwłaszcza zależna od niej wilgotność gleby, ma duży wpływ na termin zbioru korzeni pietruszki. Gdy jest zbyt sucho, zbiór zwłaszcza przy uprawie "na płask" jest bardzo trudny i nawet, gdy jest on prowadzony ręcznie, pewna część korzeni może zostać uszkodzona. Zbiór pietruszki uprawianej na redlinach jest łat­wiejszy i mniej korzeni ulega uszkodzeniu. Natomiast w czasie nadmiernego uwilgotnienia gleby, trudne jest dobre doczyszczenie korzeni z jej resztek, a ich przygotowanie do sprzedaży lub przechowywania wymaga często dodatkowych nakładów pracy.