Grupa producentów

Grupa musi spełniać przede wszystkim część wymagań określonych w art. 11. unijnego rozporządzenia nr 2200/96 oraz w rozporządzeniach Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 27.05.2004 roku. Zgodnie z tymi aktami prawnymi grupa producentów musi:

• zostać utworzona z inicjatywy producentów;
• posiadać osobowość prawną;
• być utworzona dla jednej lub kilku z dostępnych kategorii produktów (owoce i warzywa, owoce, warzywa, produkty przeznaczone dla przetwórstwa, orzechy, grzyby).

Do głównych celów stworzenia grupy powinny należeć:

• zapewnienie, że produkcja będzie planowana i dostosowana do popytu, zwłaszcza pod kątem jakości oraz iloś­ci;
• promowanie koncentracji podaży i wprowadzanie na rynek produktów wytwarzanych przez jej członków;
• obniżanie kosztów produkcji oraz stabilizacja cen producentów;
• promowanie zasad uprawy i technologii produkcji bezpiecznych dla środowiska (dotyczy to zwłaszcza gospodarki ściekami) w celu ochrony jakości zasobów wody, gleby i krajobrazu oraz zachowania i (lub) stymulacji zróżnicowania życia biologicznego.

Statut grupy musi zawierać:

• zasady przyjmowania i występowania członków oraz określenie minimalnego okresu członkostwa;
• zasady prowadzenia rachunkowości i opracowywania budżetu niezbędne dla funkcjonowania grupy;
• procedury związane z określaniem i uchwalaniem zasad obowiązujących członków oraz dotyczących produkcji, marketingu, sprawozdawczości i ochrony środowis­ka;
• zasady oraz warunki sprzedaży owoców i warzyw wytworzonych przez członków;
• zasady umożliwiające producentom owoców i warzyw udział w demokratycznym podejmowaniu decyzji przez grupę oraz kontrolę ich realizacji;
• zasady i sposoby finansowania działalności grupy przez producentów owoców i warzyw w nim zrzeszonych;
• sankcje wobec członków grupy, którzy nie wypełniają nałożonych na nich obowiązków;
• wymóg przynależności tylko do jednej wstępnie uznanej grupy producentów lub uznanej organizacji producentów, dla kategorii produktów, ze względu na które grupa wnioskuje o wstępne uznanie;
• zapis dotyczący obowiązku dostarczania grupie informacji dotyczących powierzchni upraw, plonów, wysokoś­ci zbiorów oraz sprzedaży bezpośredniej poszczególnych gatunków owoców i warzyw, zgodnie z zakresem i zasadami określonymi w statucie.

Organizacja producentów

Zgodnie z rozporządzeniem nr 2200/96, państwa członkowskie uznają za organizacje producentów wszystkie grupy producentów wnioskujące o takie uznanie, jeżeli:

• dopełniły wymagań (wymienionych powyżej) dla grupy producentów;
• istnieją dostateczne dowody na to, że mogą prowadzić swoją działalność w prawidłowy sposób zarówno w czasie, jak i pod względem skuteczności;
• efektywnie umożliwiają członkom uzyskanie pomocy technicznej w zakresie stosowania przyjaznych dla środowiska metod uprawy;
• faktycznie dostarczają swoim członkom środków technicznych umożliwiających magazynowanie, pakowanie i zbyt produktów oraz zapewniają właściwe zarządzanie działalnością pod kątem handlu i bud­żetu.

Poza tym statut (umowa) organizacji producentów musi zobowiązywać członków do:

• stosowania wspólnych zasad uchwalonych przez organizację producentów w odniesieniu do sprawozdawczości produkcyjnej, samej produkcji, marketingu oraz ochrony środowiska;
• sprzedaży za pośrednictwem organizacji całej produkcji z gospodarstwa (dotyczy produktów, dla których organizacja jest utworzona).

Jeżeli organizacja producentów wyda zgodę, producenci będący jej członkami mogą:

• sprzedawać w gospodarstwie (bezpośrednio konsumentom na ich własne potrzeby) nie więcej niż 25% swojej produkcji, jeżeli są członkami organizacji producentów owoców i warzyw, oraz nie więcej niż 20% produkcji, jeżeli są członkami innego rodzaju organizacji producentów;
• prowadzić we własnym zakresie lub za pośrednictwem innej organizacji producentów —wyznaczonej przez ich własną organizację — sprzedaż produktów w ilościach, które mają charakter marginalny, w porównaniu z ilością wprowadzaną na rynek przez ich organizację;
• prowadzić za pośrednictwem innej organizacji producentów — wyznaczonej przez ich własną organizację — sprzedaż produktów, które ze względu na swój charakter nie są normalnie objęte działalnością handlową własnej organizacji;
• dokonywać wpłat ustalonych w statucie (umowie) przeznaczonych na tworzenie i uzupełnienie funduszu operacyjnego.

Inne ważne uregulowania

Obok wymagań stawianych organizacjom producentów i określonych w art. 11. rozporządzenia nr 2200/96 w sprawie wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw, podmioty te muszą także spełniać wymagania określone w rozporządzeniu nr 1432/03 oraz zawarte w polskim prawie wydanym na mocy upoważnień tego rozporządzenia.

Kto może być członkiem organizacji producentów? Może nim być producent owoców i warzyw — osoba fizyczna lub prawna, także osoba prawna, której członkami są producenci owoców i warzyw. Jeżeli statut przewiduje taką możliwość, członkiem organizacji może być też osoba fizyczna lub prawna niebędąca producentem owoców i warzyw, ale posiadająca środki techniczne umożliwiające zwłaszcza przechowywanie, magazynowanie, sortowanie lub pakowanie owoców lub warzyw. Członkiem może być także osoba fizyczna niebędąca producentem owoców i warzyw lub osoba kierująca działalnością osoby prawnej niebędącej producentem owoców i warzyw lub inna osoba w niej zatrudniona, posiadająca kwalifikacje zawodowe umożliwiające zarządzanie działalnością organizacji producentów. Żaden członek nie może mieć więcej niż 20% głosów na zgromadzeniu wspólników.

Minimalna wielkość grupy i organizacji producentów. Liczba członków grupy i organizacji nie może być mniejsza niż pięciu producentów dla każdej kategorii produktów, ze względu na które grupa czy organizacja została utworzona. Minimalna wielkość produkcji rynkowej została ustalona dla grupy, jako równowartość w złotówkach, kwoty 50 000 euro, a dla organizacji — kwoty 100 000 euro.

Kategorie organizacji producentów. Na wniosek grupy lub organizacji producentów podmioty te mogą być wstępnie uznane lub uznane dla więcej niż jednej kategorii produktów. Wyjątek stanowi uznanie w kategorii "owoce i warzywa", gdzie uznanie może dotyczyć tylko tej kategorii. Tak więc możemy mieć organizację producentów utworzoną ze względu, na przykład, na "warzywa" oraz "grzyby", ale nie ze względu na "owoce i warzywa" oraz "grzyby".

Kategorie działalności organizacji. Sprzedaż produktów zaliczanych do kategorii, ze względu na którą grupa czy organizacja producentów została wstępnie uznana lub uznana (wyprodukowanych w gospodarstwach jej członków), nazwana została "działalnością podstawową". Wartość produkcji, wprowadzonej do obrotu przez grupę lub organizację producentów w ramach działalnoś­ci podstawowej, nie może być niższa niż wartość prowadzonej przez nią innej działalności. Pojęcie "inna działalność" oznacza sprzedaż produktów zaliczanych do kategorii, ze względu na które grupa czy organizacja została uznana, a będących efektem działalności gospodarczej jej członków (na przykład sprzedaż owoców niepochodzących z własnej produkcji przez grupę uznaną w kategorii "owoce"). Do żadnej z wymienionych powyżej rodzajów działalności organizacji nie są zaliczane:

• obrót owocami i warzywami nienależącymi do kategorii, ze względu na które (którą) organizacja uzyskała uznanie;
• obrót owocami i warzywami, zaliczanymi do uznanej kategorii, zakupionymi bezpośrednio od innej grupy lub organizacji producentów (ponieważ to "tamta" organizac­ja zaliczy sobie tę sprzedaż);
• działalność związana z produkcją innych produktów rolnych, ich pakowaniem i przetwarzaniem;
• świadczenie usług;
• działalność organizacji producentów niezwiązana z gos­podarką rolną.

Struktura i działalność. Państwa członkowskie wydając decyzję o uznaniu muszą być pewne, że dana organizacja producentów posiada do dyspozycji personel pracowniczy, infrastrukturę oraz wyposażenie niezbędne do osiągnięcia celów ustanowionych w art. 11. rozporządzenia nr 2200/96. Konieczne jest też udowodnienie, że organizacja producentów zapewnia funkcjonowanie w zakresie podstawowych zadań, a zwłaszcza, że dysponuje wiedzą na temat:

• produkcji swoich członków,
• sortowania, przechowywania i pakowania produktów swoich członków,
• zarządzania handlem i budżetem oraz
• scentralizowanej księgowości i systemu fakturowania.

Związki organizacji producentów

Uznane organizacje producentów mogą tworzyć związki organizacji producentów. Państwa członkowskie uznają takie związki oraz określają warunki, na jakich mogą one realizować — w całości lub w części — zadania swoich członków. Członkami uznanych związków organizacji producentów mogą być też osoby prawne niebędące uznanymi organizacjami producentów, ale nie mogą one:

• być uwzględniane w kryteriach uznawania;
• głosować przy podejmowaniu decyzji odnoszących się do funduszy operacyjnych;
• bezpośrednio korzystać ze środków finansowanych przez UE.

Ponadnarodowe organizacje producentów i ich związki

Ponadnarodowa organizacja producentów oznacza organizację, w której przynajmniej jedno z gospodarstw producentów znajduje się na terytorium innego państwa członkowskiego niż siedziba organizacji. Ta ostatnia musi znajdować się w państwie członkowskim, w którym organizacja posiada znaczną liczbę gospodarstw lub znaczną liczbę członków i (lub) osiąga znaczny poziom produkcji wprowadzanej do obrotu.

Państwo członkowskie, będące siedzibą ponadnarodowej organizacji producentów, jest odpowiedzialne za jej uznanie, zatwierdzenie programu operacyjnego oraz współpracę administracyjną z krajami, w których znajdują się członkowie organizacji.

Ponadnarodowe związki organizacji producentów to związki, w których przynajmniej jedna ze stowarzyszonych organizacji znajduje się na terytorium innego państwa członkowskiego niż siedziba związku. Siedziba ponadnarodowego związku organizacji producentów musi znajdować się w kraju, w którym związek posiada znaczną liczbę organizacji członkowskich i (lub) organizacje członkowskie osiągają znaczny poziom produkcji wprowadzanej do obrotu.