• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 09/1999

AGROWŁÓKNINA W UPRAWIE TRUSKAWEK

Pod koniec lat osiemdziesiątych, a zwłaszcza w bieżącym dziesięcioleciu, w krajach o umiarkowanym klimacie (Europa, USA, Kanada) podjęto intensywne badania nad wykorzystaniem w uprawie truskawek agrowłóknin — czarnych i białych. Ta pierwsza wykorzystywana jest podobnie jak agrotkanina czy czarna folia do ściółkowania plantacji, dzięki czemu nie ma problemów z chwastami. Białej agrowłókniny (17 g/m2) zwykle używa się do przyspieszania dojrzewania truskawek. Ostatnio także coraz częściej wykorzystuje się ją do ochrony roślin przed uszkodzeniami mrozowymi zimą oraz do przedłużenia okresu wegetacji truskawek.
Wpływa na lepsze zawiązywanie pąków kwiatowych
Rośliny truskawek zawiązują pąki kwiatowe na następny rok późnym latem i jesienią. Proces ten zachodzi najintensywniej, gdy temperatura powietrza wynosi 12–20oC. Z tego względu optymalnym terminem sadzenia truskawek jest u nas koniec lipca i sierpień. Niestety, w tym okresie nie ma jeszcze w Polsce w sprzedaży sadzonek zielonych (świeżych) — wykopuje się je dopiero we wrześniu. Natomiast oferowane od ubiegłego roku sadzonki doniczkowane są u nas jeszcze zbyt drogie. Producenci zakładają więc plantacje truskawek głównie we wrześniu. Posadzone wtedy rośliny nie zdążą przed zimą zawiązać większej liczby pąków kwiatowych, co odbija się na plonie w pierwszym roku po założeniu plantacji. Można jednak sztucznie wydłużyć okres wegetacji truskawek poprzez przykrywanie ich agrowłókniną i w ten sposób wpłynąć na lepsze plonowanie roślin w następnym roku po posadzeniu. Świadczą o tym wyniki szwajcarskich doświadczeń przeprowadzonych w Instytucie Sadownictwa
i Warzywnictwa w Wädenswil. W 1995 r. posadzono tam pod koniec sierpnia rośliny odmian Splendina i Petrina, a następnie część plantacji przykryto 15 października agrowłókniną (zamierzano osłonić plantację już pod koniec września, ale do połowy października było bardzo ciepło). Okrywę pozostawiono na polu przez całą zimę i zdjęto ją wczesną wiosną, gdy zrobiło się ciepło. Dzięki temu rośliny spod agrowłókniny były wiosną znacznie silniejsze od tych nieosłoniętych. Ponadto te pierwsze wytworzyły więcej kwiatostanów i pąków kwiatowych (tab. 1).

TABELA 1. WPŁYW WYŚCIELENIA 15 PAŹDZIERNIKA PLANTACJI TRUSKAWEK AGROWŁÓKNINĄ NA LICZBĘ KWIATÓW W NASTĘPNYM ROKU (wg Neuweilera)


W Norwegii, gdzie jesień i zima rozpoczynają się wcześniej niż w Polsce, uznaje się, iż dla uzyskania dobrego plonu truskawek w pierwszym roku po ich posadzeniu, plantacji nie powinno się zakładać później niż 1 sierpnia. Świadczą o tym wyniki przeprowadzonych w tym kraju doświadczeń (przedstawione w czasopiśmie JORDBAERNYTT nr 1/97) nad wpływem różnych terminów letniego sadzenia truskawek na ich plonowanie w dwóch następnych latach. Dodatkowo w badaniach tych część posadzonych roślin przykryto natychmiast agrowłókniną (trzymana była ona na plantacji do pierwszych dni listopada). Dzięki tej osłonie uzyskano znacznie wyższe plony niż z plantacji nieokrywanej agrowłókniną (tab. 2). Ze szwajcarskich i norweskich doświadczeń wynika, że rośliny należy sadzić wcześniej (sierpień) i jesienią przedłużyć okres ich wegetacji poprzez przykrywanie plantacji agrowłókniną.

TABELA 2. WPŁYW TERMINU ZAKŁADANIA PLANTACJI TRUSKAWEK I JEJ OKRYWANIA AGROWŁÓKNINĄ BEZPOŚREDNIO PO SADZENIU ROŚLIN NA PLON W NASTĘPNYCH DWÓCH LATACH



Zabezpiecza przed szkodnikami mrozowymi zimą
Uszkodzenia mrozowe na truskawkach obserwuje się najczęściej w rejonach bezśnieżnych i ostrych zim. Według amerykańskich badań, spadek temperatury powietrza wewnątrz rośliny do około –9°C powoduje wyraźne uszkodzenia mrozowe. Inne zaś doświadczenia wskazują, że u wielu wrażliwych odmian truskawek już temperatura powietrza wewnątrz roślin poniżej –5°C powoduje uszkodzenia, choć bez wyraźnych zewnętrznych objawów. Dotychczas przeciwdziałano szkodom mrozowym okrywając plantacje późną jesienią warstwą słomy. Taka osłona daje dobre rezultaty tam, gdzie zimą temperatura powietrza jest stabilna. Natomiast w rejonach, w których w tym okresie przychodzą długie odwilże, a nawet ocieplenia, nakrywanie słomą nie jest zalecane, gdyż sprzyja rozwojowi na truskawkach grzybów powodujących gnicie roślin. Słomę należy zastąpić innymi materiałami, na przykład agrowłókniną, którą rozkłada się po pierwszych większych spadkach temperatury (gdy ziemia jest lekko zamarznięta) i pozostawia na roślinach do początku marca.
Duńskie badania z odmianą Elsanta przeprowadzone w latach 1988–91 wykazały, że w dwóch pierwszych latach doświadczeń okrywanie roślin agrowłókniną od października do kwietnia zwiększało plon o 20–25% w porównaniu z owocowaniem plantacji nieokrywanej, a truskawki z roślin przykrywanych były przeciętnie o 8–10% większe niż owoce z plantacji nieosłoniętej. W ostatnim roku badań nie stwierdzono żadnych różnic w plonowaniu i wielkości owoców. W badaniach przeprowadzonych w północnych Niemczech, dzięki przykryciu na zimę agrowłókniną plantacji odmiany Elsanta uzyskano blisko 60% wzrost plonu (tab. 3).

TABELA 3. WPŁYW OKRYWANIA PLANTACJI ODMIANY ELSANTA ZIMĄ 1993/94 R. NA PLONOWANIE ROŚLIN W 1994 ROKU (WG PETZOLDA)


W dwuletnich doświadczeniach z odmianą Elsanta przeprowadzonych w Norwegii badano wpływ okrywania różnymi osłonami plantacji na zimę (od 11 listopada do 21 kwietnia) na wielkość plonu i jego jakość. W pierwszym roku badań (1994/95), z powodu łagodnej zimy praktycznie nie stwierdzono różnicy między plonowaniem roślin okrytych i nieosłoniętych. Natomiast zima 1995/96 była w Norwegii dosyć ostra i na plantacjach nieprzykrytych poczyniła duże szkody mrozowe, co spowodowało obniżkę plonu (tab. 4).

TABELA 4. WPŁYW OKRYWANIA NA ZIMĘ 1995/96 R. PLANTACJI ELSANTA NA WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU (WG KISE)


Plantacje wyściółkowane agrotkaniną, czarną agrowłókniną oraz białą lub czarną folią również należy na zimę przykrywać białą agrowłókniną w celu uniknięcia uszkodzeń mrozowych roślin. W tym samym celu warto także osłaniać agrowłókniną truskawki uprawiane pod nieogrzewanymi osłonami (np. w tunelach).

Chroni kwiaty przed wiosennymi przymrozkami i przyspiesza dojrzewanie truskawek
niektórych rejonach kraju przymrozki wiosenne mogą powodować duże uszkodzenia roślin. Według profesora Żurawicza, wrażliwość kwiatów truskawki na ujemną temperaturę powietrza wiosną zależy od ich fazy rozwojowej. Najbardziej wytrzymały na wiosenne przymrozki jest stulony pąk — uszkadza go dopiero temperatura powietrza poniżej –5,5oC. Kwiaty w stadium białego pąka wytrzymują przymrozki do –3,1oC, natomiast otwarte — do –1,8oC. Z wielu, niestety kosztownych, sposobów zabezpieczania tych organów przed przemarznięciem (deszczowanie, zadymianie i osłanianie) producenci wybierają najczęściej przykrywanie roślin agrowłókniną lub folią perforowaną. Jest to bowiem metoda dość efektywna i prosta. Na przykład, jeden z producentów truskawek — Bogdan Gaś z Tomaszowic koło Wieliczki (czyt. HO 3/99) — już od czterech lat wykorzystuje agrowłókninę do ochrony kwiatów przed wiosennymi przymrozkami i do przyspieszania dojrzewania owoców. W ubiegłym roku po raz pierwszy rozłożył tę osłonę na początku października (fot. 1), a zdjął dopiero po tegorocznych wiosennych przymrozkach (fot. 2). Temperatura w pierwszych dniach maja spadła przy gruncie nawet do –4°C. W przypadku jednorocznych roślin odmiany Elsanta i Kent posadzonych pod koniec sierpnia na agrotkaninie nie stwierdził prawie w ogóle uszkodzeń kwiatów, natomiast na dwuletnich truskawkach wyściółkowanych słomą i przykrytych agrowłókniną przemarzły pierwsze kwiaty. W sumie z dwóch hektarów truskawek (1,5 ha to plantacja jednoroczna) Bogdan Gaś zebrał 21 ton owoców. Plon byłby jeszcze większy, gdyby nie intensywne opady deszczu w okresie dojrzewania truskawek.

FOT. 1. ROŚLINY POSADZONE POD KONIEC SIERPNIA NA CZARNEJ AGROTKANINIE I PRZYKRYTE OD PAŹDZIERNIKA 1998 R. DO MAJA 1999 R. BIAŁĄ AGROWŁÓKNINĄ




FOT. 2. PLANTACJA TRUSKAWEK W DNIU 22 MAJA 1999 R., DWA TYGODNIE PO ZDJĘCIU AGROWŁÓKNINY


Wprawdzie dzięki przykryciu plantacji folią perforowaną uzyskuje się nieco wcześniejszy zbiór owoców w porównaniu do roślin osłoniętych agrowłókniną, jednakże pod tą ostatnią osłoną mniejszy niż pod folią perforowaną jest stres termiczny w ciepłe, słoneczne, wiosenne dni. Poza tym przeprowadzone w Instytucie Sadownictwa i Warzywnictwa w Wädenswil w Szwajcarii badania wykazały, że w okresie wiosennych przymrozków nocą temperatura powietrza pod agrowłókniną (17 g/m2) była średnio o 0,5°C wyższa niż pod folią perforowaną (800 otworów/m2). Wynika więc z tego, że agrowłóknina lepiej chroni kwiaty przed wiosennymi przymrozkami.
Ostatnio w Szwajcarii i Niemczech niektórzy producenci truskawek używają od połowy lutego podwójnej osłony z agrowłókniny do ochrony kwiatów przed przymrozkami i do przyspieszenia dojrzewania owoców — uzyskują wcześniejszy o trzy do pięciu dni zbiór truskawek w porównaniu do plantacji z jedną osłoną. Próbowano przykrywać truskawki podwójną osłoną z agrowłókniny i folii perforowanej (ta ostatnia na górze). Okazało się to jednak ryzykowne, ponieważ w słoneczne dni marca i kwietnia temperatura w obrębie roślin wynosiła często powyżej 27°C, co było dla truskawek bardzo szkodliwe. W przypadku podwójnej agrowłókniny nie ma tego problemu, a dzięki takiej osłonie podczas przymrozków temperatura powietrza pod nią jest znacznie wyższa niż pod jedną warstwą agrowłókniny. W 1997 roku w Szwajcarii przez kilka dni w okresie kwitnienia truskawek temperatura nocą spadała do –6oC. Zauważono wtedy, że przy takich przymrozkach przykrycie roślin jedną osłoną nie chroniło kwiatów przed uszkodzeniami. W przypadku podwójnej warstwy agrowłókniny stwierdzono natomiast znacznie mniejsze uszkodzenia kwiatów.