• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2006

METODY UPRAWY SIEDMIOLATKI

, ,
Siedmiolatka (Allium fistulosum L.) pochodzi z Chin. Ta roślina wieloletnia od dawna znana jest w tym kraju, a także w Japonii, Wietnamie i innych państwach Dalekiego Wschodu. Do Europy przywieziono ją w średniowieczu z Syberii. W Polsce uprawiana jest na skalę amatorską i w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji nowalijek, głównie ze względu na wartościowy szczypior, wyrastający bardzo wczesną wiosną.

Wiele możliwości

W wielu krajach, a zwłaszcza w Japonii, siedmiolatka, zwana też japońskim porem, jest popularnym warzywem. Można uprawiać ją w polu i pod osłonami z bezpośredniego siewu nasion czy z rozsady lub rozmnażać wegetatywnie — przez podział rośliny macierzystej. Wymagania glebowe i ochrona roślin są podobne, jak w przypadku cebuli i pora.

Technologia uprawy, która jest powszechna w Japonii, może być z powodzeniem wykorzystana także w polskich warunkach. Polega ona na uprawie siedmiolatki z rozsady sadzonej wiosną, a następnie na kilkakrotnym (3 lub 4 razy) obsypywaniu roślin ziemią (fot. 1), w miarę ich wzrostu.
W rezultacie otrzymuje się wydłużone rośliny, wyglądem przypominające pory. Częścią użytkową są wybielone łodygi ze zgrubieniem cebulowym i liśćmi, odznaczające się dużymi walorami smakowymi i delikatną konsystencją.


Fot. 1. Siedmiolatka wymaga kilkakrotnego obsypywania rzędów ziemią

Badania prowadzone w latach 2001–2003 w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach miały na celu porównanie różnych metod uprawy siedmiolatki z rozsady i określenie przydatności w polskich warunkach japońskich odmian Ishikura Long White (fot. 2) i Koshigaya Long White (fot. 3) hodowli firmy Sakata.


Fot. 2. Ishikura Long White


Fot. 3. Koshigaya Long White

Z rozsady

Nasiona wysiewano w pierwszej lub drugiej dekadzie marca do skrzynek w podłoże z torfu, w ilości 1,5 g na skrzynkę. Na mniej więcej miesiąc przed sadzeniem w pole rozsadę hartowano. Nie nawożono jej pogłównie.

W naszych badaniach ośmiotygodniową rozsadę sadzono w pole od 13 do 15 maja, w rozstawie 100 cm między rzędami i co 5–7 cm w rzędzie (fot. 4). Uprawę prowadzono czterema metodami:

  1. kontrola — rośliny sadzone na standardową głębokość (podobną jak w uprawie cebuli), uprawiane bez obsypywania (uprawa płaska);
  2. rośliny sadzone na standardową głębokość na dnie bruzdy, podczas wegetacji rzędy dwukrotnie obsypywane ziemią (sadzenie w bruzdy); 
  3. rośliny sadzone na standardową głębokość
    i dwukrotnie obsypywane ziemią (rzędy obsypywane);
  4. rośliny sadzone na głębokość 15–20 cm; podczas wegetacji rzędy roślin dwukrotnie obsypywane ziemią (głębokie sadzenie).

Nawożenie podstawowe było takie, jak dla cebuli. Pogłównie siedmiolatkę dwukrotnie nawożono saletrą amonową.


Fot. 4. Siedmiolatka uprawiana z rozsady — odległość roślin w rzędzie wynosi 5–7 cm

Obsypywanie rzędów

Rzędy należy obsypywać ziemią do połowy wysokości roślin lub wyżej.
W Japonii do obsypywania są używane specjalnie do tego celu skonstruowane maszyny. W naszych badaniach siedmiolatkę obsypywano tylko dwukrotnie — pod koniec czerwca i na początku sierpnia — wykorzystując obsypnik do obredlania ziemniaków. Każde kolejne obsypywanie ziemią w miarę wzrostu roślin powoduje wydłużenie wybielonych zgrubień o 5–10 cm. Ostatnie powinno być wykonane na miesiąc przed planowanym zbiorem siedmiolatki.

Zbiór

Rośliny są gotowe do zbioru, gdy wybielone zgrubienia są dłuższe niż 25 cm — w opisywanych doświadczeniach rozpoczynał się on w połowie września. Podczas zbioru określano: wysokość roślin, liczbę liści, masę całej rośliny, masę części użytkowej, długość części wybielonej i średnicę wybielonego zgrubienia.

Czyszczenie roślin

Po zbiorze korzenie i górna część blaszek liściowych są przycinane i czyszczone. Część użytkową stanowią rośliny całe lub przycięte na długość około 60 cm, z pozostawionymi 3–5 liśćmi, z wybielonymi zgrubieniami o średnicy 1,5–2,5 cm i długości ponad 25 cm. Rośliny czyści się ręcznie lub za pomocą specjalnie skonstruowanego urządzenia, w którym silny strumień powietrza oddziela zewnętrzne liście (fot. 5). W plonie handlowym można wyróżnić 5 klas jakości, zależnie od długości i średnicy zgrubienia (tab. 1).


Fot. 5. Maszyna do czyszczenia roślin z zewnętrznych liści silnym strumieniem powietrza

Tabela 1. Klasy jakości siedmiolatki

Porównanie badanych odmian i metod uprawy

Na podstawie wyników 3-letnich doświadczeń można stwierdzić, że sposób uprawy ma wpływ na badane cechy roślin. W latach badań warunki pogodowe były zróżnicowane, a najmniej korzystne — w 2003 roku. Pomimo tego potwierdziły się różnice między poszczególnymi kombinacjami (tab. 2).

Tabela 2. Porównanie cech użytkowych dwóch odmian siedmiolatki

Największą masę miały rośliny odmiany Ishikura Long White w kombinacji kontrolnej (uprawa płaska bez obsypywania) i w kombinacji 3. (rzędy obsypywane), u odmiany Koshigaya Long White — również w kombinacji 3. W wymienionych metodach uprawy większą masę roślin osiągała Ishikura Long White. Najmniejszą masę miały rośliny obu odmian sadzone w bruzdy.

Metoda uprawy nie miała większego wpływu na wysokość roślin. U odmiany Ishikura Long White były one wyższe we wszystkich badanych metodach uprawy. Liczba liści była większa w kombinacji 3. i w kontrolnej, a najmniejsza przy sadzeniu roślin w bruzdy.

Odmiana Koshigaya Long White charakteryzowała się większą masą części użytkowej — największą, gdy uprawiana była w rzędach obsypywanych i przy głębokim sadzeniu, a najmniejszą — przy sadzeniu roślin w bruzdy. Natomiast masa części użytkowej odmiany Ishikura Long White była największa w kombinacji kontrolnej, czyli w uprawie płaskiej, i przy głębokim sadzeniu roślin.

Najdłuższą częścią wybieloną odznaczały się rośliny obu odmian uprawiane w bruzdach, a najkrótszą — na płaskim zagonie. Najdłuższą część wybieloną miała odmiana Koshigaya Long White sadzona w bruzdy (w 2002 roku średnia długość wynosiła 32,6 cm), a najkrótszą — ta sama odmiana w uprawie płaskiej.

Koshigaya Long White odznaczała się dobrym wyrównaniem średnicy części wybielonej w uprawie płaskiej i w rzędach obsypywanych oraz przy głębokim sadzeniu. Przy sadzeniu w bruzdy miała mniejszą średnicę. Ishikura Long White charakteryzowała się większym zróżnicowaniem średnicy części wybielonej w poszczególnych sposobach uprawy. Największą średnicę miały zgrubienia tej odmiany w uprawie płaskiej i przy głębokim sadzeniu, a mniejszą przy uprawie w bruzdach i w rzędach obsypywanych.

Lepszą jakość części użytkowej (wygląd, ścisłość zgrubienia i pochew liściowych, długość i średnica wybielonego zgrubienia) stwierdzono u odmiany Koshigaya Long White. Odznaczała się również większą wydajnością. Udział masy części użytkowej w ogólnej masie rośliny był u niej większy we wszystkich sposobach uprawy i wahał się od 55%, w przypadku standardowego sadzenia i obsypywania rzędów, do 61% przy głębokim sadzeniu, natomiast u odmiany Ishikura Long White wahał się od 35% w uprawie w rzędach obsypywanych do 46% przy sadzeniu w bruzdy.

Najważniejsze wskazówki

Siedmiolatka nie wymaga intensywnego nawożenia ani ochrony roślin. Nadaje się do uprawy zarówno w gospodarstwach produkujących metodami tradycyjnymi, jak w ekologicznych. Może być uprawiana na niezbyt urodzajnych glebach. Opisane powyżej metody produkcji siedmiolatki nie są skomplikowane i można je wykorzystywać w naszych warunkach przede wszystkim na większych plantacjach. Wybór metody uprawy jest uzależniony od dostępności specjalistycznego sprzętu, a zwłaszcza maszyny do obsypywania ziemią rzędów, która nie uszkadzałaby roślin. Czynnikiem decydującym o uzyskaniu zadowalającego plonu i wybielonych zgrubień wysokiej jakości jest właściwe obsypywanie — 3- lub 4-krotne w czasie wegetacji, w miarę wzrostu roślin, co gwarantuje uzyskanie plonu handlowego pożądanej jakości, tzn. wybielonych zgrubień o dostatecznej długości (mniej więcej 25 cm) oraz grubości (ponad 20 mm), o delikatnej konsystencji.

Szczypior oraz zgrubienie cebulowe siedmiolatki są bogatym źródłem wielu składników odżywczych, liście zawierają m.in. 5–13% suchej masy, 1,5–6,0% cukrów. Wszystkie te części rośliny odznaczają się dużą zawartością witaminy C (76–95 mg/100 g ś.m.), witamin z grupy B, PP, kwasu nikotynowego, aminokwasów, składników mineralnych (potas, wapń). Na szczególną uwagę zasługuje wysoki poziom flawonoli w liściach (kemferolu — 325 mg/kg ś.m., kwercetyny — 14 mg/kg ś.m.) i w zgrubieniu cebulowym (kemferolu 109 mg/kg ś.m., kwercetyny — 147 mg/kg ś.m.). Związki te mają korzystny wpływ na pracę układu krwionośnego.