Fot. 1. Zastosowanie stalowych profili pozwala na montaż specjalnych wózków aluminiowych, które mogą być używane do transportu owoców lub wykorzystywane przy opryskiwaniu roślin w tunelu

Jak informował prezes firmy Leszek Sawicki, w Polsce znajduje się zakład produkcyjny, który jest częścią angielskiej firmy Haygrove Ltd, zajmującej się nie tylko sprzedażą tuneli na całym świecie, ale również jednego z największych producentów owoców jagodowych w Wielkiej Brytanii (około 120 ha truskawek, czereśni, malin i kwiatów w Wielkiej Brytanii, na Węgrzech i w Republice Południowej Afryki). Firma ta zblokowane, przenośne tunele foliowe wprowadziła na rynek w 1993 roku, od tego czasu ich konstrukcja i modele są stale udoskonalane. Dotychczas sprzedano przenośne tunele foliowe o łącznej powierzchni uprawowej wynoszącej 6000 ha, z tego 70% w Wielkiej Brytanii. W ubiegłym roku ich największymi odbiorcami byli producenci z Wielkiej Brytanii, Niemiec i Kenii.

Wszystkie elementy tuneli foliowych produkowane są w zakładzie koło Kępna, a przy ich produkcji zatrudnione jest ponad 100 osób. Jak podał L. Sawicki, w Polsce przenośne tunele sprzedawane są dopiero od 2–3 lat i zapotrzebowanie na nie rośnie.

Najbardziej popularny z oferowanych jest tunel o konstrukcji z cynkowanych ogniowo rur o średnicy 40 mm (fot. 2). Do budowy takich obiektów wykorzystuje się specjalne "nogi" o długości 1,5 m, 2 m i 2,5 m, które po wytyczeniu miejsca na tunel wkręca się najszybciej za pomocą np. świdra (fot. 3) do wiercenia otworów w ziemi, z odpowiednią końcówką. W zależności od potrzeby, tunel może mieć zamontowane różne rodzaje bram — rolowane (fot. 4), zamykane przęsłem (fot. 5) lub rozsuwane (fot. 6). Cena podstawowych tuneli foliowych z folią, ale bez montażu, zaczyna się od 15 zł (netto) za m² przykrytej powierzchni.

Fot. 2. Tunel z serii 4 często jest używany w produkcji truskawek

Fot. 3. Sposób wkręcania "nóg" dla przenośnych tuneli

Fot. 4. Leszek Sawicki prezes firmy Haygrove Poland omawia działanie bramy rolowanej — jedna może służyć do zamykania kilku tuneli

Fot. 5. Działanie bramy zbudowanej z uchylnego przęsła

Fot. 6. Brama rozsuwana

Jeśli zależy nam na odzyskiwaniu wody, dodatkowym uszczelnieniu osłony (szczególnie cenne w produkcji przyspieszanej, wzrost temperatury o 4°C w porównaniu ze standardowymi tunelami przenośnymi) można zdecydować się na budowę tunelu z systemem podwieszanych rynien (fot. 7). Od niedawna firma ta wprowadziła na rynek tunele teleskopowe — dzięki specjalnej budowie "nóg" konstrukcja wczesną wiosną lub jesienią może zostać opuszczona (zapewnia to dużą szczelność), a latem podniesiona, aby gwarantowała jak najlepsze wietrzenie uprawianych roślin.

Fot. 7. System podwieszanych rynien w tunelu

Wietrzenie standardowych tuneli odbywa się poprzez podnoszenie folii, która w skrajnych obiektach jest najczęściej o kilkanaście centymetrów dłuższa, co pozwala na szczelne zamknięcie tunelu. Według L. Sawickiego, wietrzenie tuneli to jedna z najważniejszych czynności w uprawie pod osłonami i w przypadku prowadzenia produkcji na dużej powierzchni należy zatrudnić osoby, które będą tylko za to odpowiedzialne. Dodatkowo, aby obniżyć temperaturę powietrza w tunelach foliowych w dniach wyjątkowo upalnych, do okrywania konstrukcji poleca się specjalne, antytermiczne, mleczne folie (importowane z Anglii), które nie opóźniają terminu zbioru, ale ograniczają nagrzewanie się wnętrza osłony. Jak uważa L. Sawicki, temperatura jest bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na plon truskawek — zbyt wysoka (powyżej 25°C) niekorzystnie wpływa na jego wielkość i jakość.

Według kalkulacji przedstawionej dla warunków angielskich, uprawa truskawek w tunelach foliowych powodowała wzrost masy owoców zbieranych z hektara średnio z 20 ton do 22,5 tony, a plonu w klasie ekstra o 34%. W zależności od roku, w takiej uprawie uzyskuje się przyspieszenie zbioru od 2 do 4 tygodni, w porównaniu z uprawami tradycyjnymi. Zwrot nakładów poniesionych na budowę takich tuneli w Anglii następuje po upływie 2–3 lat. Jeszcze lepsze wyniki finansowe uzyskuje się w uprawie malin, w której znacznie wzrastają plony, a użycie tuneli do przyspieszania bądź opóźniania terminu zbioru pozwala na zwrot poniesionych nakładów już w ciągu 2 lat.

Podczas Dnia Otwartego zaprezentowano także wysokie tunele (fot. 8), które polecane są do zabezpieczania sadów czereśniowych lub śliwowych przed deszczem.

Fot. 8. Wysokie tunele mogą być wykorzystywane m.in. do osłaniania czereśni
lub śliw przed deszczem

Firma Haygrove Poland specjalizuje się również w produkcji maszyn do formowania zagonów, rozkładania folii i przewodów nawodnieniowych. W ofercie jest m.in. maszyna do aktywnego formowania zagonów (fot. 9), wyposażona w przystawkę montowaną przed ciągnikiem, która umożliwia rozsiewanie działających gazowo preparatów do zwalczania szkodników glebowych. Zaprezentowana maszyna formuje jednak zbyt wysokie, jak na polskie warunki, zagony (ryzyko przemarzania roślin zimą) i ma zostać zmodernizowana. W ofercie jest także mniejsze urządzenie (fot. 10) o podobnym przeznaczeniu, ale już bez aktywnego formowania zagonów.

Fot. 9. Maszyna do aktywnego formowania zagonów i rozkładania folii

Fot. 10. Prosta maszyna do formowania zagonów