• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2000

MOŻLIWOŚCI UPRAWY POLSKICH ODMIAN ARBUZÓW

Do niedawna małe zainteresowanie uprawą arbuza w Polsce było spowodowane brakiem odmian odpowiednich dla naszych warunków klimatycznych. Większość kawonów ma długi okres wegetacji, co wyklucza je z uprawy gruntowej. Inne mogą być uprawiane w polu jedynie w wyjątkowo sprzyjających warunkach pogodowych, jednak brak odporności na Fusarium może powodować duże nasilenie choroby i ograniczenie plonu. Pracownicy Katedry Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin SGGW podjęli działania hodowlane, które doprowadziły do uzyskania nowych polskich odmian arbuza spełniających oczekiwania producentów (red.).
Arbuz, czyli kawon (rzadziej występująca nazwa w języku potocznym), należy do rodziny dyniowatych. Jest to płożąca, obcopylna jednoroczna roślina o rozległym, ale płytkim systemie korzeniowym (do 60 cm w głąb gleby). Owoc arbuza (jagoda rzekoma) jest okrągły, owalny lub eliptyczny. Jego skórka może być ciemnozielona, kremowo-zielona, żółta lub biała, zaś miąższ — czerwony, pomarańczowy, biały lub żółty.

Wymagania arbuza
Dla prawidłowego wzrostu i rozwoju arbuzy wymagają rejonów o ciepłym klimacie. Optymalna temperatura powietrza dla tej rośliny wynosi 21–29°C (minimum 18°C). Ważna jest również temperatura gleby, którą możemy podnieść przykrywając powierzchnię czarną folią lub innym materiałem do ściółkowania.
Kawon dobrze rośnie na glebach próchnicznych, o pH 5,5–6,0, bogatych w składniki pokarmowe. Dobrze udaje się po roślinach motylkowych oraz po warzywach kapustnych i psiankowatych. Wymaga nawożenia organicznego w postaci dobrze rozłożonego obornika w ilości 40–60 ton na hektar. Orientacyjne dawki nawozów mineralnych na l hektar to 150 kg N, 80–100 kg P i 200–250 kg K. Jest to roślina wrażliwa na chlor, dlatego też powinno się podawać jej formy siarczanowe nawozów potasowych.

Polskie odmiany
Otrzymane mieszańce znoszą chłody naszego klimatu oraz są odporne na fuzaryjne więdnięcie. 'Rosario' F1 jest odmianą do uprawy wczesnej, o owocach kulistych, z ciemnozieloną skórką i czerwonym miąższem, nasiona ma ciemnobrązowe. 'Złoto Wolicy' F1 (WPR 398) to również odmiana wczesna, ma owoce kulisto wydłużone, z różowym miąższem i żółtą skórką, a nasiona
w kolorze jasnobrązowym. Owocujące rośliny mają liście z charakterystycznymi żółtymi przebarwieniami (fot. 1).

FOT. 1. OWOCE ODMIANY 'ZŁOTO WOLICY' F1 MAJĄ CHARAKTERYSTYCZNĄ ŻÓŁTĄ SKÓRKĘ I PRZEBARWIENIA NA LIŚCIAICH


Ocenę polskich kawonów prowadzono w porównaniu do holenderskiego standardu 'Pannonia' F1. Odmiana ta jest średnio wczesna (okres wegetacji wynosi 75 dni od siewu), jest odporna na Fusarium. Ma owoce kuliste, pokryte ciemnozieloną skórką, miąższ czerwony, a nasiona w kolorze ciemnobrązowym.

Uprawa
Kawony uprawiane są wyłącznie z rozsady. Nasiona wysiewa się na 4–5 tygodni przed wysadzeniem roślin w pole (w drugiej lub trzeciej dekadzie kwietnia).
Nasiona ocenianych odmian wysiano do pierścieni o średnicy 10–14 cm wypełnionych substratem torfowym (przygotowany tak, jak do uprawy ogórków). Produkcja rozsady odbywała się w tunelach foliowych. Po wytworzeniu 3–4 liści właściwych hartowano ją obniżając temperaturę i ograniczając podlewanie. Przed wysadzeniem w pole rośliny podlano roztworem Ridomilu o stężeniu 0,3% w ilości około 0,20 l pod roślinę — przeciw chorobom grzybowym, głównie Fusarium oxysporum.
Młode rośliny arbuza sadzono na miejsce stałe na pasach z czarnej folii (kombinacja kontrolna) w rozstawie 1,50 x 0,8 m. Czynnikiem dodatkowym w uprawie było okrycie wybranych kombinacji folią perforowaną po posadzeniu w pole na okres 4 tygodni.
W okresie wegetacji prowadzono ochronę przed chwastami i chorobami, głównie mączniakiem rzekomym, który pojawił się na roślinach, ale po dwukrotnym zabiegu objawy choroby ustąpiły.

Zbiory
W uprawie arbuza owoce zbiera się w stadium dojrzałoś-ci fizjologicznej, a zarazem konsumpcyjnej. Określenie momentu zbioru jest bardzo trudne, ponieważ nie ma wyraźnych zewnętrznych objawów dojrzałości owoców. Sprawdzoną oznaką jest chrzęst (chrupnięcie), które owoce wydają w momencie ściśnięcia ich dłońmi.
Pierwsze dojrzałe owoce zebrano u odmiany 'Złoto Wolicy' F1 (WPR 398) w połowie sierpnia. Najpóźniej, bo w końcu sierpnia, rozpoczęła plonowanie 'Pannonia' F1. Natomiast u odmiany 'Rosario' F1 pierwsze dojrzałe owoce uzyskano 20 sierpnia.
Plony wszystkich ocenianych odmian były wysokie. Najlepiej, zarówno w kombinacji kontrolnej, jak też z zastosowaniem folii perforowanej, plonowała 'Pannonia' F1, nieco gorzej 'Rosario' F1, a najniższy plon uzyskano u odmiany 'Złoto Wolicy' F1 (WPR 398). Okrycie folią perforowaną u 'Rosario' F1 nie spowodowało istotnego wzrostu plonu handlowego, a w przypadku odmiany 'Złoto Wolicy' F1 (WPR 398) wręcz obniżyło jego wartość. Wyniki te wskazują, że nowe polskie odmiany kawona są dobrym materiałem hodowlanym, dostosowanym do warunków klimatu umiarkowanego, a zbyt wysoka temperatura panująca w okresie uprawy może nawet powodować obniżenie plonów (tab. 1).

TABELA 1. WPŁYW METODY UPRAWY I ODMIANY NA PLON HANDLOWY ARBUZA


Uzyskana średnia masa owocu była różna, zarówno dla odmiany, jak i metody uprawy. Najcięższe owoce miała 'Pannonia' F1, tak w kombinacji kontrolnej, jak i z zastosowaniem folii perforowanej. 'Rosaro' F1 uzyskała niższą średnią masę owocu, a 'Złoto Wolicy' F1 (WPR 398) — najniższą. Należy dodać, że okrycie roślin folią perforowaną w sposób istotny zwiększyło średnią masę owocu u wszystkich ocenianych odmian (tab. 2).

TABELA 2. WPŁYW METODY UPRAWY I ODMIANY NA ŚREDNIĄ MASĘ OWOCU


Biorąc pod uwagę charakterystykę roślin, a także uzyskane plony należy stwierdzić, że nowe polskie odmiany kawona są wczesne, plenne i w pełni mogą konkurować z importowanymi na polski rynek (fot. 2).

FOT. 2. OWOCE POLSKICH ODMIAN NICZYM NIE USTĘPUJĄ ODMIANIE STANDARDOWEJ 'PANNONIA'F1