• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2000

PRZYSPIESZONA UPRAWA ZIEMNIAKÓW WCZESNYCH

,
Ziemniak (Solanum tuberosum) należy do rodziny psiankowatych (Solanaceae) i jest w naszym kraju rośliną powszechnie uprawianą i spożywaną. Do Polski został przywieziony z wyprawy wiedeńskiej przez Jana Sobieskiego, a jego uprawa szybko się rozpowszechniła. Pod względem technologii produkcji, funkcji żywieniowych oraz cech fizykochemicznych, do warzyw zalicza się wczesne odmiany ziemniaków. W ostatnich latach wzrasta w Polsce zainteresowanie odmianami wczesnymi. Uzyskanie opłacalnego plonu wymaga jednak zapewnienia roślinom warunków termicznych, które ograniczyłyby skutki wiosennych przymrozków.
Uprawa pod osłonami
zakładanymi "na płasko", bezpośrednio po posadzeniu sadzeniaków, umożliwia przyspieszenie zbioru bulw ograniczając równocześnie ryzyko przemarznięcia roślin. Najpopularniejszymi osłonami używanymi przy uprawie ziemniaków wczesnych są folia perforowana oraz włóknina polipropylenowa. Ta pierwsza ma już w Polsce niemal dwudziestoletnią tradycję, natomiast wyraźny wzrost użycia agrowłóknin do przyspieszania zbioru warzyw obserwuje się u nas od około 2 lat. Oba rodzaje osłon dobrze przepuszczają promienie świetlne, ponadto gleba pod nimi szybciej się ogrzewa, gdyż w ciągu dnia temperatura powietrza pod okrywą jest wyższa, niż na niezakrytej powierzchni. Pod osłonami panują także lepsze warunki wilgotnościowe, z uwagi na ograniczone parowanie. Włóknina, w porównaniu z folią perforowaną, stwarza łagodniejszy mikroklimat dla wzrostu i rozwoju osłanianych roślin. Nie powoduje ich przegrzewania się podczas ciepłej i słonecznej pogody, jest też odporniejsza na zrywanie przez wiatr. Wpływ tych osłon na wczesność oraz wieość uzyskanego plonu bulw jest zwykle podobny.
W badaniach prowadzonych na Akademii Rolniczej w Szczecinie w uprawie wczesnej odmiany 'Gloria' stosowano folię perforowaną (o grubości 0,05 mm i 100 otworach średnicy 1 cm na metr kwadratowy) oraz włókninę polipropylenową (Agryl P-17). Osłony te utrzymywano na roślinach przez 3, 4 tygodnie (w zależności od przebiegu warunków pogodowych). Wyniki badań wykazały, że plon handlowy ziemniaków wczesnych (fot. 1) z uprawy pod włókniną polipropylenową oraz folią perforowaną był większy o 41% w porównaniu z tym, który otrzymano w polu odkrytym.

FOT. 1. PLON BULW ZIEMNIAKÓW WCZESNYCH UZYSKANY Z UPRAWY POD FOLIĄ PERFOROWANĄ


Jednocześnie rodzaj osłony nie miał istotnego wpływu na wielkość plonu ziemniaków, natomiast efekt stosowania osłon był najwyraźniejszy w przypadku, gdy bulwy zbierano w terminie najwcześniejszym (po 60 dniach od terminu posadzenia).

Wybór odmiany
O powodzeniu produkcji ziemniaków wczesnych decyduje również właściwy dobór odmiany. Obecnie w Polskim Rejestrze Odmian Oryginalnych Roślin Rolniczych jest zarejestrowane 79 odmian ziemniaka, w tym bardzo wczesnych i wczesnych jest 23. Do grupy bardzo wczesnych należą 'Accent', 'Drop', 'Fresco', 'Irys', 'Koral', 'Malwa' i 'Orlik' oraz 'Ruta', 'Aster', 'Gloria' i 'Frezja', które są przydatne do produkcji na bardzo wczesny zbiór w zimnych szklarniach i tunelach foliowych, a także w polu z zastosowaniem okrywy. Grupa wczesnych obejmuje 10 odmian jadalnych — 'Aksamitka', 'Albina', 'Bila', 'Cykada', 'Felsina', 'Jaśmin', 'Latona', 'Lotos', 'Perkoz' i 'Sumak' oraz dwie skrobiowe — 'Cedron' i 'Karlena'. Wszystkie odmiany bardzo wczesne i wczesne są odporne na raka ziemniaka.

Podkiełkowywanie sadzeniaków
Na opłacalność uprawy ma wpływ również podkiełkowywanie sadzeniaków na około 4 tygodnie przed planowanym terminem sadzenia. Do tego celu należy używać sadzeniaków kwalifikowanych, o średniej masie 60–80 gramów. Umieszcza się je (jedną do dwóch warstw) częścią wierzchołkową ku górze, w ażurowych skrzynkach, w oświetlonym pomieszczeniu o temperaturze powietrza 18–20°C i wilgotności 80%. Prawidłowo podkiełkowane sadzeniaki mają kiełki grube, intensywnie zabarwione, długości l,0–l,5 cm (fot. 2).

FOT. 2, PODKIEŁKOWANE SADZENIAKI ZIEMNIAKA WCZESNEGO ODMIANY 'GLORIA'


Powinny być wysadzone w 1. i 2. dekadzie kwietnia, gdy gleba na głębokości10 cm jest ogrzana do temperatury około 8°C. Sadzeniaki umieszcza się w redlinach, w rozstawie 62,5 x 30 (40) cm, przykrywając następnie pole osłonami. Wyniki badań wykazały, że zabieg ten przyczynił się do wzrostu plonu handlowego o 59% w porównaniu do uprawy bez podkiełkowywania.
Wyniki badań prowadzonych na Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie oraz na Akademii Rolniczej w Szczecinie wykazały największą opłacalność uprawy ziemniaków wczesnych z sadzeniaków podkiełkowanych i okrywanych folią perforowaną (patrz tabela).

WPŁYW METOD UPRAWY NA PLONOWANIE ZIEMNIAKÓW WCZESNYCH ODMIANY 'GLORIA'



Uprawa, ochrona, zbiór
Ziemniaki wczesne uprawia się w pierwszym lub drugim roku po oborniku (30–40 t/ha). Dodatkowo podaje się 80–l00 kg P2O5 w postaci superfosfatu i 130–150 kg K2O w formie siarczanu potasu. Dokładna dawka nawozów fosforowych i potasowych powinna być uzależniona od aktualnej zawartości w glebie przyswajalnych form tych składników. Ilość podawanego azotu zależy od planowanego terminu zbioru oraz od odmiany. Przy bardzo wczesnym zbiorze optymalna dawka azotu powinna wynosić (w kg N/ha) 40–80 kg, przy późniejszym, 60–l00 kg, natomiast przy zbiorze w pełnej dojrzałości zaleca się dawkę 120–130 kg.
Ziemniaki wczesne przeznaczone do bezpośredniego spożycia powinny być uprawiane przy możliwie ograniczonym zużyciu środków chemicznych. Dlatego też na plantacjach, na których planuje się wczesny zbiór, należy wykonać 2, 3 zabiegi mechaniczne (przede wszystkim odchwaszczanie) od posadzenia do wschodów oraz obredlenie po wschodach. W razie potrzeby plantację należy nawadniać oraz chronić przed chorobami i szkodnikami (głównie stonką ziemniaczaną) zgodnie z aktualnymi zaleceniami terminarza ochrony roślin.
Okres wegetacji ziemniaków uprawianych na najwcześniejszy zbiór wynosi 60–75 dni (licząc od posadzenia). Opóźnianie terminu zbioru powoduje zwiększenie plonu, jednak jest mniej opłacalne. Wykopane ziemniaki sortuje się według norm jakościowych. Powinny one być suche, czyste, zdrowe, nieuszkodzone i jednolite odmianowo.
Nakłady ponoszone w uprawie można zmniejszyć poprzez zwiększenie plonu, starannie pielęgnując możliwie wcześnie wysadzone w redlinach, zdrowe, podkiełkowane sadzeniaki właściwych odmian. Dzięki technologii uprawy z wykorzystaniem folii perforowanej lub włókniny polipropylenowej można uzyskać bulwy wczesnych odmian ziemniaków pochodzące z krajowej produkcji polowej już od końca maja do pierwszej połowy czerwca. Pozwoli to na częściowe wyeliminowanie wczesnych ziemniaków pochodzących z importu.