Numer 06/2000
Jedną z bardzo groźnych, lecz stosunkowo mało poznanych, chorób róż jest degeneracja i zamieranie krzewów, zwana czasem zdziczeniem, powodowana przez fitoplazmę żółtaczki astra.
| Jedną z bardzo groźnych, lecz stosunkowo mało poznanych, chorób róż jest degeneracja i zamieranie krzewów, zwana czasem zdziczeniem, powodowana przez fitoplazmę żółtaczki astra. Przez wiele lat była ona w Polsce na liście chorób kwarantannowych, lecz nigdy jej nie obserwowano. W grudniu 1998 r. przysłano do Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa bardzo chore krzewy róż. Na podstawie wyglądu roślin oraz badań molekularnych i biologicznych doszliśmy do wniosku, że po raz pierwszy w Polsce mamy do czynienia z chorobą podobną do opisywanej przez badaczy z innych krajów. Zespół objawów chorobowych, określanych jako: więdnięcie i zamieranie róży, proliferacja pąków, liściozwój oraz wiosenna karłowatość róży, obserwowany jest na terenie Australii, USA, południowej i zachodniej Europy. Patogen (fitoplazma żółtaczki astra), który wywołuje te symptomy, przenoszony jest wraz z materiałem pochodzącym od porażonych roślin — ze zrazami i podkładkami. | ||||
Pierwsze objawy chorobowe na różach uprawianych pod osłonami rozwijają się wczesną wiosną. Liście i kwiaty mają obniżoną wartość dekoracyjną, a całe rośliny karłowacieją.U innych zainfekowanych okazów obserwuje się masowe wyrastanie bardzo skróconych pędów (fot. 1). Liście na tych pędach są żółtawe lub czerwonawe, bardzo małe, często zredukowane do form nitkowatych (fot. 2). Rośliny chore nie wytwarzają kwiatów. Sporadycznie, na niektórych pędach, obserwowano duże, nierozwijające się pąki kwiatowe, zdegenerowane lub zielonkawe kwiaty. Najsilniej porażone krzewy mają całkowicie zahamowany wzrost i zamierają w ciągu kilku miesięcy.
Latem, po pewnym okresie występowania silnych objawów chorobowych, stan zdrowotny chorych roślin lub tylko niektórych ich pędów poprawia się i ulegają one pozornemu wyzdrowieniu (fot. 3). Praktycznie jednak, raz zakażony krzew pozostaje chory do końca, chociaż nie zawsze objawy chorobowe są wyraźne. Generalnie, z powodu słabszego wzrostu i stosunkowo małej liczby pędów kwiatowych, plon z tych roślin jest niewielki i żadne zabiegi agrotechniczne nie mogą tego stanu zmienić. Ponadto chore róże są bardzo podatne na porażenie przez inne patogeny, a zwłaszcza przez mączniaka prawdziwego (fot. 3). Z czasem obserwuje się nekrozę korzeni, a w następstwie — zamieranie pojedynczych pędów czy nawet całych krzewów.
Dotychczas wyraźne objawy fitoplazmy żółtaczki astra stwierdzono w Polsce na sześciu odmianach róży. Przypuszcza się, że patogen ten poraża wiele odmian róży, ale objawy są mało wyraźne lub nie są jeszcze znane. Niekiedy symptomy mogą być mylone z objawami innych chorób, niedoborem lub nadmiarem składników pokarmowych czy anomaliami wywołanymi przez nieodpowiednią agrotechnikę. Prof. dr hab. M. Kamińska jest pracownikiem Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach | ||||
