Numer 10/2000
Wprowadzenie do uprawy nowej odmiany musi być połączone z jej dużą promocją. Na świecie najbardziej cenione są odmiany późno dojrzewające, o długim okresie przechowywania. Stąd też szybką karierę robią 'Fuji', 'Braeburn' i 'Pink Lady'.
| Zwłaszcza ta ostatnia w zawrotnym tempie zawojowała rynek. Według ekspertów, na początku przyszłego stulecia jej jabłka będą stanowiły 10% produkcji światowej, co oznacza, że wraz z 'Red Deliciousem' i 'Golden Deliciousem' będzie stanowiła trzon produkcji jabłek. | ||||
|
| ||||
| 'Pink Lady' | ||||
To odmiana australijska. Należy do grupy bardzo późnych. Raczej nie ma większych szans na jej uprawę w Polsce, z uwagi na bardzo długi okres wegetacji. Nie jest jednak wykluczone, że wkrótce jej jabłka trafią na nasz rynek, gdyż z roku na rok powiększa się powierzchnia jej uprawy nie tylko w Australii, ale także w innych krajach. 'Pink Lady' jest mieszańcem 'Lady Williams'x 'Golden Delicious', wyselekcjonowanym przez J.E.L. Cripp-sa w 1979 r. Jej drzewa charakteryzują się wzrostem zbliżonym do 'Gali'. W starszym wieku korony 'Pink Lady' wykazują skłonność do zagęszczania się, co pogarsza warunki świetlne, zwłaszcza w jej części środkowej. Z tych względów konieczne jest cięcie prześwietlające. Do uprawy towarowej poleca się głównie drzewa na podkładkach karłowych. 'Pink Lady' jest wrażliwa na parcha jabłoni, mało podatna na mączniaka, a gorzka plamistość podskórna pojawia się na owocach sporadycznie. Należy do II typu owocowania (czyt. HO 12/99), stąd pąki kwiatostanowe zawiązują się głównie na krótkopędach oraz 2-letnich przyrostach. Kwitnie w tym samym czasie, co 'Gala' i 'Golden Delicious'.
Owoce są średniej wielkości lub duże, kulisto-stożkowate, nieco asymetryczne. Zbierane z młodych drzew mają powierzchnię lekko karbowaną, a ze starszych — gładką. Skórka jest cienka, zielonkawożółta, w 40–70% pokryta rozmytym, różowoczerwonawym rumieńcem (fot. l). Miąższ ma barwę białą, jest ścisły, twardy, średnio soczysty, słodko-kwaskowaty, kruchy i chrupiący. Dojrzałość zbiorczą osiągają 2, 3 tygodnie po 'Granny Smith'. Okres przechowywania owoców wynosi 8, 9 miesięcy, a po wyjęciu z chłodni długo zachowują dobrą jakość handlową. | ||||
|
| ||||
| 'Granny Smith' | ||||
| Jest najstarszą, późno dojrzewającą odmianą uprawianą dość powszechnie w Australii, USA i krajach Europy Zachodniej. Największą jej zaletą jest, bardzo rzadko spotykana, zielona barwa owoców. Wywodzi się z Austra-lii, gdzie została wyselekcjonowana przed 1868 r. przez T. Smitha z populacji siewek z wolnego zapylenia craba francuskiego. Drzewo 'Granny Smith' rośnie umiarkowanie silnie tworząc rozłożystą, niezbyt zagęszczoną koronę o konarach wyraźnie zwisających, co nadaje jej pokrój "płaczący". Jest odmianą wrażliwą na parcha oraz średnio wrażliwą na mączniaka jabłoni i zarazę ogniową. Jej wytrzymałość na mróz jest prawdopodobnie umiarkowana. Bardzo wcześnie wchodzi w okres owocowania, plonuje średnio obficie, ale regularnie. Jest typowym przedstawicielem IV typu owocowania. Pąki kwiatowe zawiązuje głównie na 1-, 2-letnich przyrostach oraz na końcach długopędów, a strefa owocowania szybko przesuwa się na zewnątrz korony. Zjawisku temu można zapobiec cięciem odmładzającym. Kwitnie średnio późno, dzięki czemu przymrozki wiosenne raczej nie uszkadzają kwiatów.
Owoce są średniej wielkości lub duże, kulisto-stożkowate. Skórka jest gładka, błyszcząca, tłusta, o zielonym zabarwieniu (fot. 2). W naszym klimacie dosyć często pojawia się na niej czerwony rumieniec, co u 'Granny Smith' jest uznawane za wadę. Miąższ jest zielonkawobiały, ścisły, jędrny, soczysty, słodko-kwaskowaty. W naszych warunkach nie osiąga właściwego smaku. Owoce do zbioru nadają się w pierwszej połowie listopada. Przechowują się 5, 6 miesięcy. | ||||
|
| ||||
| 'Braeburn' | ||||
| Bardzo szybko stała się jedną z głównych późnozimowych odmian na świecie. Duże jej nasadzenia znajdują się w Nowej Zelandii, Australii, USA oraz w Europie Południowej. Jest przypadkową siewką znalezioną niedaleko miejscowości Nelson (Nowa Zelandia) w 1952 r. przez O. Morana. Przypuszcza się, że powstała z wolnego zapylenia odmiany 'Lady Hamilton'. Drzewo rośnie średnio silnie, tworzy koronę rozłożystą, z szerokimi kątami między przewodnikiem a konarami bocznymi, łatwą do formowania. Jest mało wrażliwa na parcha, średnio na mączniaka i wrażliwa na zarazę ogniową. Wcześnie wchodzi w okres owocowania i plonuje obficie. Wykazuje jednak skłonność do przemiennego owocowania, wskazane jest więc przerzedzanie zawiązków. Należy do III typu owocowania, zatem pąki kwiatowe zawiązują się głównie na 1-, 3-letnich przyrostach. Dzięki cięciu odmładzającemu unika się przesuwania owocowania na peryferyjne części korony Najodpowiedniejsze dla tej odmiany są podkładki karłowe, na których owoce nieco wcześniej dojrzewają. Kwitnie razem z odmianami późno kwitnącymi, dla których jest dobrym zapylaczem.
Owoce 'Braeburna' są zróżnicowane pod względem kształtu i wielkości, najczęściej są jajowate, z wyraźnie zaznaczonym żebrowaniem przy kielichu. Czasami żebrowanie obejmuje całą powierzchnię jabłka. Skórka owocu jest zielonkawożółta, lśniąca, pokryta purpurowymi cętkami widocznymi na tle ciemnoczerwonego rumieńca, zajmującego prawie 3/4 powierzchni (fot. 3). Miąższ jest jasnokremowy, bardzo jędrny, kruchy, soczysty, o słodkawym smaku. Owoce pochodzące z młodych sadów miewają objawy gorzkiej plamistości podskórnej. Dojrzałość zbiorczą osiągają dopiero w listopadzie, nie opadają przed zbiorem. Dobrze znoszą transport i nie ulegają uszkodzeniom mechanicznym. W chłodni przechowują się do maja. | ||||
|
| ||||
| 'Fuji' | ||||
Odmiana ta (syn. 'Tohoku 7') pochodzi z Japonii i jest kolejną o długim okresie wegetacji. Jest bardzo ceniona w świecie. Uprawia się ją głównie w Japonii, Chinach, USA, Australii i w najcieplejszych rejonach Europy. Powstała ze skrzyżowania 'Rails Janet' x 'Red Delicious'. Jej drzewa rosną średnio silnie lub silnie tworząc korony o lekko zwisających pędach. Po kilku latach wzrostu drzew w sadzie korony mogą się nieco zagęszczać. Drzewo 'Fuji' jest bardzo wrażliwe na zarazę ogniową, średnio wrażliwe na parcha i wrażliwe na mączniaka. Plonuje umiarkowanie obficie. Wykazuje dużą skłonność do przemiennego owocowania. W latach obfitego plonowania wymaga przerzedzania zawiązków. Kwitnie późno, co chroni kwiaty przed skutkami wiosennych przymrozków. Zawiązuje pąki kwiatowe na 1-, 2-letnich przyrostach.
Owoce 'Fuji' są duże, kulisto-wydłużone, o gładkiej, cienkiej, żółtej skórce, z rumieńcem przypominającym słabo wybarwiony owoc 'Red Deliciousa' (fot. 4). Miąższ jest soczysty, bardzo jędrny, słodko-kwaskowaty. Częstym zjawiskiem jest szklistość miąższu, która powoduje, że owoce są niezwykle słodkie. Jabłka 'Fuji' zbiera się 3 tygodnie po odmianie 'Red Delicious'. Nie są one wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne i dobrze się przechowują, nie podlegając w zasadzie chorobom przechowalniczym. | ||||
|
| ||||
| Polskie doświadczenia | ||||
Odmiany 'Pink Lady' nie oceniano w Polsce, a 'Granny Smith' tylko w nasadzeniach kolekcyjnych. Jedynie 'Braeburn' i 'Fuji' testowano w różnych rejonach naszego kraju od 1993 roku. Ich wartość oceniano w porównaniu z 'Idaredem'. Doświadczenia z tymi odmianami rosną w trzech rejonach Polski: na południu (Brzezna koło Nowego Sącza), w części centralnej (Dąbrowice koło Skierniewic) oraz na zachodzie (Przybroda koło Poznania). Przez 8 lat drzewa były w dobrej kondycji zdrowotnej. Poza mączniakiem, który pojawiał się na 'Fuji' przy standardowym programie ochrony, nie obserwowano objawów innych chorób jabłoni. We wszystkich rejonach, w zależności od przebiegu warunków pogodowych w sezonie, drzewa 'Fuji' rozpoczynały kwitnienie 2–5 dni po odmianie 'Idared', podczas gdy 'Braeburn' 1–4 dni po 'Idaredzie'. Stąd też w latach z przymrozkami (1999, 2000) u badanych odmian obserwowano mniejsze uszkodzenia kwiatów w porównaniu z odmianą standardową. Pierwsze owoce pojawiły się w 1995 roku. Stwierdzono wpływ lokalnych warunków doświadczenia na regularność plonowania odmian (rys. l).
Przez wszystkie lata najbardziej regularnie plonowały drzewa w Dąbrowicach. Wyraźną skłonność do przemiennego owocowania przejawiała 'Fuji'. Największe różnice w plonie w kolejnych latach stwierdzono w Przybrodzie, a następnie w Brzeznej. Miało to oczywiście wpływ na wielkość owoców. W latach obfitego plonowania z 'Fuji' zbierano wyraźnie mniej jabłek dobrze wyrośniętych (rys. 2). Natomiast 'Braeburn' pod względem tej cechy nie ustępowała odmianie kontrolnej. Wybarwienie jabłek związane było z przebiegiem pogody w sezonie wegetacyjnym (rys. 3). We wszystkich miejscowościach najmniej dobrze wybarwionych owoców zebrano w 1998 roku. Należy podkreślić, że niezależnie od roku badań 'Fuji' była odmianą o jabłkach mniej wybarwionych w porównaniu z pozostałymi.
Największym problemem w uprawie odmian 'Fuji' i 'Braeburn' jest właściwe wyznaczanie terminu zbioru. W naszym klimacie w drugiej połowie października dosyć często zdarzają się przymrozki. Nie można zatem zo-stawiać jabłek na drzewie i czekać na osiągnięcie przez nie dojrzałości zbiorczej. Niekorzystne warunki pogodowe wpływają negatywnie na jakość wewnętrzną jabłek. Zbierane w tym samym czasie, co owoce 'Idareda', nie uzyskują smaku właściwego dla odmiany. Stąd też ocena sensoryczna nie wypada zbyt dobrze. Można zatem stwierdzić, że nie ma większych szans na uprawę w Polsce odmian 'Fuji' i 'Braeburn' na skalę towarową, nawet gdy uda się znaleźć rejon o dłuższym okresie wegetacji. Produkowane u nas owoce tych odmian nie będą mogły konkurować pod względem smaku z jabłkami wyprodukowanymi w rejonach najkorzystniejszych dla ich uprawy. | ||||
|
| ||||
| 'Mutsu' | ||||
| Jest nowością na rynku polskim. Pochodzi z Japonii. Ma mniejsze wymagania co do długości okresu wegetacji niż 'Braeburn' czy 'Fuji'. Spokrewniona jest z 'Golden Deliciousem'. Drugim jej rodzicem jest 'Indo'. Drzewo rośnie silnie, gdyż jest to odmiana triploidalna (podobnie jak 'Jonagold' czy 'Boskoop'). Tworzy dużą, rozłożystą koronę o konarach odchodzących od przewodnika pod dosyć szerokimi kątami. Owoce wyrastają przeważnie na 1–3-letnich przyrostach. Na parcha i mączniaka jest mało podatna, na zarazę ogniową średnio wrażliwa, natomiast na mróz średnio wytrzymała. Należy do odmian wcześnie wchodzących w okres owocowania i owocujących raczej corocznie. Wymaga jednak przerzedzania zawiązków i cięcia odnawiającego. Kwitnie w tym samym czasie, co 'Golden Delicious', a jej pyłek jest bezwartościowy. Owoce są bardzo duże, kuliste lub kulisto-stożkowate, trochę nieregularne w kształcie, z delikatnym żebrowaniem wokół kielicha, które może przechodzić na owoc. Skórka jest gładka, zielonkawożółta (fot. 5). Czasami od strony nasłonecznionej może pojawiać się delikatny, czerwonawy rumieniec. Kremowy, jędrny, chrupiący, soczysty miąższ ma bardzo dobry smak. Owoce powinno się zbierać w podobnym terminie, co jabłka 'Idareda'.
W chłodni przechowują się do końca lutego. W czasie przechowywania nie marszczą się. Odmiana ta nie udaje się w chłodnych rejonach. Lepiej owocuje, gdy jest szczepiona na ograniczających wzrost drzew podkładkach, na których wcześniej wchodzi w okres owocowania i wydaje większe plony. | ||||
