Numer 02/2001
Choroba ta, zwana również moniliozą, w ostatnich latach się nasila. Wywołują ją grzyby z podgromady workowców: Monilinia laxa (st. konidialne Monilia laxa), porażające wyłącznie drzewa pestkowe, oraz Monilinia fructigena (st. konidialne Monilia fructigena), występujące na drzewach ziarnkowych oraz śliwach, morelach i brzoskwiniach. W polskich warunkach oba patogeny występują głównie w stadium konidialnym, workowe pojawia się rzadko.
Najostrzejszy przebieg moniliozy obserwuje się na wiśniach. Pierwsze jej symptomy widać już w okresie kwitnienia, zwłaszcza przy ciepłej i wilgotnej pogodzie. Patogen przez znamię słupka i pylniki infekuje kwiaty, które w ciągu 2, 3 dni ulegają zgorzeli. Szybko przerasta przez szypułki do krótkopędów, a następnie do długopędów powodując ich gwałtowne zamieranie. Martwica wierzchołków może się objawiać na większości pędów jednorocznych. Obumarłe pędy, liście, kwiatostany długo pozostają na drzewie. Na powierzchni porażonych organów tworzą się sporodochia zbudowane ze zbitej grzybni, na których powstają bezbarwne, jednokomórkowe konidia będące źródłem infekcji wtórnych.
Do porażenia owoców czereśni, wiśni, śliw, rzadziej moreli i brzoskwiń, dochodzi w okresie dojrzewania, czemu sprzyjają długotrwałe i intensywne opady. Zwłaszcza popękane owoce czereśni łatwo ulegają porażeniu. Wokół miejsca zakażenia powstają szybko powiększające się plamypokryte szarymi, brodawkowymi sporodochiami. Większość owoców opada, część w postaci zdeformowanych, poczerniałych mumii pozostaje na drzewie do następnego sezonu. Mumie stanowią wiosną pierwotne źródło choroby.
W ostatnich latach największe straty brunatna zgnilizna drzew pestkowych powoduje w sadach wiśniowych. W roku 1999 średnie porażenie owoców na terenie Polski wynosiło około 10%, jednak lokalnie, na przykład w okolicach Zielonej Góry, dochodziło ono do 90%. Porażenie pędów utrzymywało się w granicach 30%. Występowanie moniliozy zależy przede wszystkim od niewłaściwej ochrony sadów. W badanych wyrywkowo trzech sadach towarowych powiatu bialskopodlaskiego stopień porażenia pędów był niewielki, sięgał 1–2%, podczas gdy w ogrodach przydomowych i na działkach na tym samym terenie przekraczał 60%.
Zwalczanie brunatnej zgnilizny polega na wycinaniu chorych pędów oraz usuwaniu porażonych owoców i mumii. Przy dużym nasileniu choroby oraz w czasie przewlekłych opadów podczas kwitnienia wiśni i czereśni zaleca się wykonanie dwóch zabiegów chemicznych — na początku i w pełni tej fazy fenologicznej. Dotyczy to zwłaszcza wiśni 'North Star' — szczególnie wrażliwej na moniliozę. Przy mniejszym zagrożeniu chorobą wystarcza jedno opryskiwanie na początku kwitnienia preparatami: Baycor 25 WP, Punch Bis 400 EC, Ronilan 500 SC, Rovral Flo 255, Topsin M 70 WP oraz, ostatnio zarejestrowanymi, Bumper 250 EC i Horizon 250 EW. Na szczególną uwagę zasługuje ten ostatni, szybko wnikający do tkanek roślinnych i bardzo skuteczny. Opady deszczu występujące już po 2 godzinach od zabiegu nie obniżają efektów działania środka.
Śliwy opryskuje się 3-, 4-krotnie — w fazie białego pąka, w pełni kwitnienia i przed zbiorem — Topsinem M 70 WP, Baycorem 25 WP lub Punchem Bis 400 EC. Do ochrony moreli i brzoskwini przed kwitnieniem zaleca się Topsin M 70 WP.
Autorki pracują na Akademii Podlaskiej w Siedlcach
 |
Do porażenia owoców czereśni, wiśni, śliw, rzadziej moreli i brzoskwiń, dochodzi w okresie dojrzewania, czemu sprzyjają długotrwałe i intensywne opady. Zwłaszcza popękane owoce czereśni łatwo ulegają porażeniu. Wokół miejsca zakażenia powstają szybko powiększające się plamypokryte szarymi, brodawkowymi sporodochiami. Większość owoców opada, część w postaci zdeformowanych, poczerniałych mumii pozostaje na drzewie do następnego sezonu. Mumie stanowią wiosną pierwotne źródło choroby.
W ostatnich latach największe straty brunatna zgnilizna drzew pestkowych powoduje w sadach wiśniowych. W roku 1999 średnie porażenie owoców na terenie Polski wynosiło około 10%, jednak lokalnie, na przykład w okolicach Zielonej Góry, dochodziło ono do 90%. Porażenie pędów utrzymywało się w granicach 30%. Występowanie moniliozy zależy przede wszystkim od niewłaściwej ochrony sadów. W badanych wyrywkowo trzech sadach towarowych powiatu bialskopodlaskiego stopień porażenia pędów był niewielki, sięgał 1–2%, podczas gdy w ogrodach przydomowych i na działkach na tym samym terenie przekraczał 60%.
 |
Zwalczanie brunatnej zgnilizny polega na wycinaniu chorych pędów oraz usuwaniu porażonych owoców i mumii. Przy dużym nasileniu choroby oraz w czasie przewlekłych opadów podczas kwitnienia wiśni i czereśni zaleca się wykonanie dwóch zabiegów chemicznych — na początku i w pełni tej fazy fenologicznej. Dotyczy to zwłaszcza wiśni 'North Star' — szczególnie wrażliwej na moniliozę. Przy mniejszym zagrożeniu chorobą wystarcza jedno opryskiwanie na początku kwitnienia preparatami: Baycor 25 WP, Punch Bis 400 EC, Ronilan 500 SC, Rovral Flo 255, Topsin M 70 WP oraz, ostatnio zarejestrowanymi, Bumper 250 EC i Horizon 250 EW. Na szczególną uwagę zasługuje ten ostatni, szybko wnikający do tkanek roślinnych i bardzo skuteczny. Opady deszczu występujące już po 2 godzinach od zabiegu nie obniżają efektów działania środka.
Śliwy opryskuje się 3-, 4-krotnie — w fazie białego pąka, w pełni kwitnienia i przed zbiorem — Topsinem M 70 WP, Baycorem 25 WP lub Punchem Bis 400 EC. Do ochrony moreli i brzoskwini przed kwitnieniem zaleca się Topsin M 70 WP.
Autorki pracują na Akademii Podlaskiej w Siedlcach