• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 07/2001

GRUPY PRODUCENTÓW OWOCÓW I WARZYW, część III - DOBRE ZORGANIZOWANIE GWARANCJĄ SUKCESU

W poprzednich artykułach omówiłem uregulowania ustawowe dotyczące grup producentów owoców i warzyw, chcących ubiegać się o wsparcie ze środków publicznych. Jednak nie wszystkie grupy będą taką pomocą zainteresowane. Wszystkie natomiast muszą być tak zorganizowane, zarządzane i finansowane, aby spełniać oczekiwania swoich członków.
Czym jest grupa producentów rolnych?
Termin ten nie oznacza konkretnej formy prawnej, ale odnosi się do organizacji, której głównym zamierzeniem jest sprzedaż towarów wyprodukowanych w gospodarstwach jej członków. Grupy tworzone są przez producentów dla prowadzenia działalności gospodarczej. Nie są więc organizacjami społecznymi czy lobbystycznymi, ale mają służyć realizacji celów gospodarczych swoich członków.
Grupa jest równocześnie zrzeszeniem osób i firmą, którą te osoby prowadzą dla realizacji swoich celów. Musi być więc dobrze zorganizowana zarówno pod względem formalnoprawnym, jak i w zakresie realizowanego przedsięwzięcia gospodarczego.
Grupa producentów jest "przedłużeniem" gospodarstw członków, pozwala na działania (na przykład uszlachetnianie, wstępne przetwarzanie), których pojedynczy producent sam nie jest w stanie przeprowadzić, choćby ze względów finansowych. Współpraca pomaga także ograniczyć liczbę pośredników — w konsekwencji producent ponosi mniejsze koszty i poprawia ekonomiczną efektywność gospodarowania.
Grupa działa na rynku jak każda firma, podlega zatem tym samym regułom ekonomicznym, konkurując o rynki zbytu z innymi przedsiębiorstwami z kraju i z zagranicy. W tym celu grupie niezbędne są: - wyszkolona i zaangażowana kadra zarządzająca, - prawidłowe planowanie, - dokładne analizy rynku oraz - wystarczające finansowanie.
Od innych firm komercyjnych grupa różni się przede wszystkim tym, że stanowi prywatną własność członków, którzy dobrowolnie do niej przystąpiwszy, kierują jej działaniami. Cechą charakterystyczną grup jest także fakt, że głównym celem ich działania jest sprzedaż towarów wyprodukowanych w gospodarstwach członków, a nie zakup i sprzedaż z zyskiem, jak to czynią firmy handlowe.
Członkowie grupy z reguły nie dysponują dużymi sumami pieniędzy, ale łącząc indywidualne małe kapitały są w stanie wspólnie ponosić koszty inwestycji, dotyczące magazynowania, przechowywania, sortowania, czyszczenia, pakowania produktów czy aktywnego marketingu. Pozwala to na sprzedaż dużych, jednorodnych partii produktów, zapewnienie ciągłości dostaw oraz na poprawienie jakości oferowanych towarów.

Co decyduje o sukcesie?
Pierwszym i podstawowym warunkiem powstania grupy jest obecność na danym obszarze co najmniej kilkunastu rolników wytwarzających na skalę towarową dany produkt (lub grupę produktów) i dostrzegających niedogodności działania w pojedynkę. Drugim jest istnienie w grupie lidera (liderów) — inicjatora działań, akceptowanego przez pozostałych członków, którzy powinni mieć wspólny cel. Dlatego w grupie mogą być tylko producenci tych samych produktów, gdyż w przeciwnym przypadku ich cele będą różne. W rezultacie utrudni to wspólne działanie.

SZANSE I ZAGROŻENIA DLA GRUP PRODUCENTÓW OWOCÓW I WARZYW


Z doświadczeń grup już działających wynika, że wspólny cel nie wystarczy (np. wspólny zakup środków produkcji i wspólna sprzedaż produktów), dodatkowo musi on być jednakowo rozumiany i akceptowany przez wszystkich członków. Nie może być tak, że ktoś jest członkiem grupy, gdy czerpie z tego tytułu doraźne korzyści, a przestaje identyfikować się z grupą, gdy korzyści te maleją. Członkami grupy mogą więc zostać osoby wzajemnie sobie ufające, które potrafią podjąć zobowiązania i wywiązać się z nich dla osiągnięcia stabilizacji produkcji, zbytu oraz innych korzyści w dłuższym okresie.
Warunki współpracy między grupą a jej członkami powinny być spisane w umowach i jasno określać zasady jej finansowania przez poszczególnych członków, podejmowania decyzji, zarządzania oraz kontrolowania działalności.

Formalnie czy nieformalnie?
Powstające grupy mogą działać jako nieformalne. Znacznie jednak łatwiej realizować zakładane cele, jeżeli grupa jest formalna, czyli zarejestrowana w sądzie. Osobowość prawna gwarantuje, że umowy zawierane z osobami trzecimi mogą być egzekwowane z mocy prawa przez obydwie strony.
Prawo polskie przewiduje kilka form prawnych zrzeszania się producentów (spółdzielnie, spółki, zrzeszenia, stowarzyszenia). Żadna jednak nie gwarantuje sama z siebie sukcesu na rynku. Ponieważ forma prawna ma pozwolić jak najlepiej realizować cele grupy, przed podjęciem decyzji dobrze jest poszukać odpowiedzi na pytania:
- Co jest celem organizacji?
- Czym ma się ona zajmować?
- Czy członkami mają być tylko osoby fizyczne, czy również prawne?
- Jakie są zasoby finansowe członków grupy?
- Czy ma to być organizacja o charakterze otwartym, dopuszczającym zmiany w składzie osobowym, czy zamknięta (czyli dla ściśle określonej grupy osób)?

Biorąc pod uwagę fakt, że głównym zamierzeniem grupy jest cel gospodarczy, najlepszą formą prawną jest spółdzielnia lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zwykle producenci wiążą duże nadzieje z członkostwem w grupie. Jest to niewątpliwie pożądana postawa, ale należy pamiętać, że sam entuzjazm nie wystarczy. Budowa firmy, jaką jest grupa producentów,
wymaga bowiem zaangażowania, czasu i pieniędzy, które w pierwszej kolejności muszą wyłożyć członkowie. Dopiero dobrze zorganizowana, o jasno określonych celach, grupa ma szansę na uzyskanie wsparcia ze środków zewnętrznych.

Witold Boguta jest dyrektorem Fundacji Spółdzielczości Wiejskiej