Numer 06/2002
Wraz z grupą 60 polskich sadowników mieliśmy okazję uczestniczyć w wyjeździe szkoleniowym do Niemiec (15–20 marca), którego celem było zapoznanie się z działalnością spółdzielni i przygotowaniem owoców do sprzedaży. Głównymi sponsorami wyjazdu były firmy BASF, Greefa i Felimpex.
| Zmodernizowane chłodnie | |||||||
Właścicielami spółdzielni Sachsenobst w Dürrweitschen jest ośmiu sadowników, których gospodarstwa mają od 120 do 220 ha. W latach 1993–95 część starych chłodni, z których poszczególne miały pojemność od 220 do 750 ton, przebudowano na komory z ULO. Obecnie można w nich przechowywać około 12 tysięcy ton owoców. W jednej komorze z ULO przechowuje się owoce tej samej odmiany lub o podobnych właściwościach przechowalniczych. Jabłka po otwarciu chłodni najlepiej jest sprzedać w ciągu dwóch tygodni, co zapewnia ich dobrą jakość. W 2000 roku, w spółdzielni zamontowano nowoczesną sortownię Greefa i automaty pakujące włoskiej firmy Longobardi — 50% funduszy na modernizację obiektu otrzymano z budżetu UE oraz dotacji rządowych, około 15% to pieniądze producentów, na resztę zaciągnięto na 12 lat kredyt o rocznym oprocentowaniu 5,6%. Funkcjonująca w spółdzielni sortownia z wodnym rozładunkiem pozwala na przygotowanie 18–22 ton jabłek w ciągu godziny. Dzięki temu jabłka, na przykład z 120-tonowej chłodni, można przesortować i zapakować w ciągu dwóch zmian. Estetyczne opakowania oraz terminowość dostaw owoców o tych samych parametrach pozwoliły na współpracę z dużymi sieciami supermarketów. Członkowie spółdzielni uprawiają głównie 'Idareda' (20%), 'Jonagolda' i jego sporty (20%) — w ubiegłym roku jasnoczerwone mutanty słabo się wybarwiły, nie było za to problemów z 'Jonagoredem' i 'Rubinstarem'. Kolejne uprawiane odmiany to 'Golden Reinders' (12%), 'Elstar' i 'Gala Royal' (po 8–10%). Według Joachima Baatza, który oprowadzał nas po spółdzielni, niestety jeszcze 10% produkowanych jabłek to 'Gloster', za którego uzyskuje się najgorsze ceny. Drzewa tej odmiany w pierwszej kolejności są przeznaczane do karczowania, zostaje natomiast 'Idared'. Jego cena po przesortowaniu, wraz z kartonowym opakowaniem w tym roku wynosi 1,2 euro/kg, a tak samo przygotowanego 'Glostera' sprzedaje się za 0,8 euro/kg. Sadownicy uprawiają również '?ampiona', który w Niemczech ma coraz więcej zwolenników. Jabłka tej odmiany przechowuje się w chłodniach z ULO tylko do końca grudnia. Jest to spowodowane silną transpiracją owoców tej odmiany i stratach masy przez to powodowanych. W ubiegłym roku częste opady gradu, porażenie owoców parchem jabłoni oraz słabe ich wybarwienie spowodowały, że dużo jabłek sprzedano bezpośrednio z sadu do przetwórstwa. Niemieccy sadownicy uważają, że uzyskali za nie dobrą cenę — 0,10–0,11 euro/kg (jabłka na soki), 0,12 euro/kg (na mus jabłkowy), 0,20 euro/kg (na kostkę do mrożenia).
| |||||||
|
| |||||||
| Obst von Bodense | |||||||
Spółdzielnia WLZ — Obst von Bodense ma centra logistyczne, między innymi, w Kressbronn, Ravensburgu oraz Tettnang. Organizacja ta rocznie sprzedaję 60 tysięcy ton owoców deserowych, z czego 50 tys. ton jest przechowywane w chłodniach z KA i ULO. Odwiedziliśmy WLZ w Kressbronn, gdzie rocznie przechowuje się 20 tys. ton owoców, z tego 13 tys. ton w ULO. Wszystkimi chłodniami i urządzeniami odpowiedzialnymi za temperaturę i skład gazowy atmosfery (tab.) steruje się za pomocą komputera.
Najczęściej uprawiane przez członków spółdzielni odmiany to 'Jonagold' i sporty, 'Elstar', 'Golden Delicious Reinders', 'Braeburn' oraz 'Gala Royal'. Sadownicy należący do spółdzielni są zobowiązani dostarczać do niej wszystkie wyprodukowane owoce, za dostarczone jabłka otrzymywali w tym roku średnio od 0,31 do 0,44 euro/kg, minimalna cena to 0,24 euro/kg. Spółdzielnia pobiera 2,5% kwoty uzyskanej ze sprzedaży owoców. Środki te przeznaczane są, na przykład, na modernizację chłodni, sortowni lub zakup skrzyniopalet. Producenci mogą liczyć również na bezpośrednie dopłaty z Unii i samorządów, te fundusze przeznaczone są jednak głównie na poprawę jakości owoców i koncentrację podaży. W WLZ w Kressbronn w 1991 zamontowano ośmiościeżkową sortownicę Greefa z wodnym rozładunkiem. Woda w trakcie sortowania jest filtrowania i napowietrzana, wymienia się ją co sześć tygodni. W 2001 r. sortownicę wyposażono w automatyczne linie pakujące owce do worków i kartonowych opakowań (pudeł) włoskiej firmy Longobardi. Wszystkie dostarczane do spółdzielni owoce są identyfikowalne, a informacje o ich jakości są wpisywane do programu administracyjnego. Każda skrzyniopaleta po przywiezieniu jest oznakowana etykietą z nazwą producenta, dniem zbioru oraz dostarczenia i nazwą odmiany. Kolejne informacje są dołączane po wstępnym sortowaniu — wtedy już dokładnie wiadomo, jakiej jakości jabłka dostarczył sadownik. Na tej podstawie producenci otrzymują pieniądze za dostarczony towar. Następnie część z owoców trafia do komór przejściowych lub jest dokładnie sortowana według ciężaru, koloru i wymiaru — szerokość, długość. Dodatkowo sortownie są wyposażane w półautomatyczny system kontroli jakości (fot. 1).
Owoce zaznaczane są wskaźnikiem — przez osoby pracujące przy tym stanowisku — co rejestrują kamery, wskazane owoce mogą być dodatkowo dzielone na trzy klasy jakościowe. W spółdzielni WLZ w Kressbronn 70% jabłek jest pakowana do kartonowych pudeł, reszta do drewnianych skrzynek (fot. 2), które przeznaczone są na rynki hurtowe oraz na eksport.
Owoce do pudeł z wytłoczkami muszą być układane ręcznie, po napełnieniu opakowania automatycznie przesuwane są na elektroniczną wagę. Jeśli masa się nie zgadza, owoce są transportowane na boczny pas (fot. 3), takich pojemników jest jednak niewiele.
Za pomocą specjalnej przystawki można selektywnie znakować owoce nalepkami (fot. 4).
Tak przygotowane opakowania za pomocą robotów układane są na palety i foliowane (fot. 5).
Automatyczne linie pakujące są bardzo drogie, jednak nakłady szybko się zwracają, równocześnie zwiększa się wydajność i jakość produktu opuszczającego spółdzielnie — tak przygotowane owoce znajdują wielu odbiorców. W podobne linie sortownicze wyposażona jest większość z dużych central logistycznych w Niemczech. Niestety rosnące wymagania odnośnie jakości i coraz większa konkurencja na rynku sprawiają, że na przykład w WLZ Kressbronn do 2003 roku trzeba będzie zmodernizować sortownicę, wyposażając ją w system wewnętrznej kontroli jakości owoców (NIR). | |||||||
|
| |||||||
| Wzorowa organizacja | |||||||
| Podczas zwiedzania wielkich hal, w których znajdują się sortownie i pakowanie, uwagę zwracała idealna gładkość podłóg, oświetlenie, wzorowa organizacja oraz coraz większa różnorodność opakowań. Oczywiście na wszystkich umieszcza się logo firmy i rejony uprawy. W przypadku owoców pochodzących z IPO, których w Niemczech jest ponad 80%, także ten znaczek. Jabłka z sadów z integrowaną produkcją owoców są o 5% droższe od tradycyjnie produkowanych. Spółdzielnie współpracują również z sadownikami, którzy zdecydowali się przechowywać i wstępnie sortować owoce we własnych gospodarstwach. O tym jak wygląda ta współpraca, będzie można przeczytać w kolejnym numerze naszego miesięcznika. | |||||||
|
| |||||||
| Żółte drzwi | |||||||
| Podczas zwiedzania fabryki Plattenhardt & Wirth można było się zapoznać z technologią produkcji przesuwanych drzwi gazoszczelnych do chłodni. Ten element jest cały czas narażony na działanie różnicy ciśnień, występującą pomiędzy wewnętrzną atmosferą w chłodni a otoczeniem. Dlatego drzwi powinny posiadać masywną i stabilną ramę, co można zapewnić umieszczając w aluminiowej obudowie wodoodporny drewniany stelaż i piankę poliuretanową, która zapewnia lepszą izolację termiczną chłodni. Ważnym elementem jest uszczelka, która po zamknięciu musi zapewnić gazoszczelność. Prowadnica, na której poruszają się drzwi powinna być wykonana ze stali ocynkowanej. W firmie Plattenhardt & Wirth produkuje się dwa modele drzwi — białe i żółte. W tych pierwszych systemem dociskowym jest wałek przechodzący przez listwę drzwi, w drugich są to cztery punkty dociskowe. Żółte drzwi kosztują 3200 euro, a z transportem i montażem w Polsce 3900 euro. Białe drzwi są o około 600 euro droższe. | |||||||
|
| |||||||
| Witaminy i biotechnologia | |||||||
| W stacji doświadczalnej w Limburgerhof należącej do firmy BASF od kilku lat prowadzi się badania nad witaminami i możliwością ich wykorzystania w produkcji roślinnej. Coraz większą rolę w hodowli roślin odgrywa również biotechnologia, która ma pozwolić na uzyskanie nowych odmian na przykład odpornych na glifosat. Jednym z preparatów zarejestrowanych w ubiegłym roku w Polsce przez BASF jest Regalis 10 ® WG. Prawdopodobnie już w tym roku będzie w Niemczech zarejestrowany. Preparat ten ograniczając wzrost drzew, wyrównuje coroczne plonowanie i podnosi jakość owoców. Słabszy wzrost drzew to również mniejsze nakłady na cięcie, co przy zwiększających się wydatkach na robociznę i stabilizacji cenowej jabłek jest obecnie bardzo ważne. | |||||||
