Hasło Ogrodnicze 05/2002

W poprzednich numerach "Hasła Ogrodniczego" Autorka przedstawiła zasady funkcjonowania ubezpieczenia społecznego rolników oraz przysługujące im świadczenia. Poniżej omawiane są te, które przyznawane są jedynie w drodze wyjątku i zawsze na wniosek składany przez zainteresowanego lub przez występujące w jego imieniu instytucje (red.).

Przygotowania do uruchomienia programu SAPARD (przedakcesyjnego wsparcia Unii Europejskiej na rzecz rolnictwa i rozwoju wsi w krajach kandydujących) trwają już trzy lata. Jego rozpoczęcie i możliwość korzystania z unijnych środków finansowych, zostały uwarunkowane zrealizowaniem wielu działań ze strony Komisji Europejskiej oraz Polski — począwszy od wydania odpowiednich rozporządzeń, poprzez przygotowanie programu operacyjnego i podpisanie umów finansowych, a skończywszy na akredytacji agencji, która środkami będzie zarządzała*.

Mroźna pogoda w styczniu zakłócała płynność dostaw produktów ogrodniczych. Podstawowe gatunki warzyw i owoców były znacznie droższe niż w grudniu 2001 r. W lutym, z powodu niesprzyjających warunków do przechowywania (ocieplenie), producenci próbowali pozbywać się warzyw z kopców oraz przechowalni, przez co zwiększyła się podaż, a ceny wzrosły niewiele (o kilka procent) lub nawet się obniżyły (np. kwaszonek). Wyjątek stanowiły pory, które podrożały prawie o 40%. Trochę więcej w lutym płacono za jabłka deserowe, a w hurcie pojawiło się dużo warzyw z importu. Ciepły początek marca (później nastąpiły opady i obniżyła się temperatura) sprzyjał ciągłości dostaw, gdyż producenci starali się sprzedać warzywa tradycyjnie przechowywane. Ceny kapusty białej, czerwonej, włoskiej, buraków ćwikłowych i kapusty kwaszonej były niższe na początku marca, potem zaś wzrastały w miarę wyczerpywania się zapasów. Staniały niektóre warzywa korzeniowe. Marcowe notowania jabłek deserowych były stabilne, choć nieco niższe niż w lutym. Nie zmieniły się natomiast ceny jabłek przemysłowych. Na rynkach hurtowych pojawiło się więcej importowanych truskawek, a niektóre gatunki warzyw importowanych skutecznie konkurowały z polskimi, które były droższe. Większość zakładów przetwórczych w marcu zrezygnowała ze skupu drogiego surowca.

W ostatniej dekadzie rządy oraz sieci handlowe wielu krajów na Zachodzie stworzyły różne systemy certyfikacji oraz zabezpieczeń mających gwarantować konsumentom, że kupowane przez nich warzywa i owoce są bezpieczne dla zdrowia. Chociaż większość z tych systemów opierała się na podobnych założeniach, różne były jednak kryteria certyfikacji. Dochodziło więc do sytuacji, w których producent holenderski musiał skompletować odmienne dokumenty dla odbiorców produktów w poszczególnych krajach czy nawet sieciach handlowych.

Przedstawiamy coroczną analizę kosztów, które będą musieli w tym roku ponieść producenci najważniejszych warzyw i owoców uprawianych w naszym kraju. Poniższe informacje przygotowano w Samodzielnej Pracowni Ekonomiki Ogrodnictwa Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Dane z lat poprzednich zamieściliśmy w "Haśle Ogrodniczym" 3, 4/99, 9//2000 oraz 4/2001 (red.).

'Kordia' to odmiana czereśni znaleziona w Czechach. Do Polski została sprowadzona przez Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach w latach osiemdziesiątych minionego stulecia. Wyróżniała się bardzo dobrą jakością owoców, dlatego szybko została wytypowana do ścisłych doświadczeń odmianowych zlokalizowanych w różnych rejonach kraju. Wyniki prowadzonych badań jednoznacznie świadczą o tym, że 'Kordia' jest wartościową czereśnią do nasadzeń towarowych, zwłaszcza w cieplejszych rejonach Polski, na przykład w okolicach Wrocławia, Szczecina Tarnowa, Sandomierza, Buska. W Polsce już od kilku lat jest w Rejestrze Odmian, a wolne od groźnych chorób wirusowych drzewka są dostępne w kwalifikowanych szkółkach. 'Kordia' jest również wysoko oceniana w doświadczeniach prowadzonych w Europie Zachodniej, zwłaszcza w Niemczech. Można więc przypuszczać, że w przyszłości jej owoce będzie można tam eksportować, zwłaszcza, że bardzo dobrze znoszą transport.

Używane powszechnie opryskiwacze sadownicze przystosowane są do opryskiwania roztworami w ilościach od 400 do 2000 litrów na hektar. Takie dawki cieczy są niezbędne, aby uzyskać optymalną skuteczność zabiegów. Ilość roztworu jaką należy opryskiwać hekar sadu, związana jest bezpośrednio z konstrukcją systemu dystrybucji cieczy w opryskiwaczu.

Zrzeszenie Sadowników na Słowacji (Owociniárska únia SR) 26–27 lutego zorganizowało po raz 11 w Malinovie Konferencję Ogrodniczą. Większość wystąpień dotyczyła konieczności intensyfikacji produkcji owoców i integracji środowiska sadowniczego, co ma pozwolić na jak najszybsze dostosowanie słowackiego sadownictwa do wymagań, którym musi sprostać po wejściu do UE.

Miniony sezon sprzyjał rozwojowi większości chorób występujących na plantacjach krzewów jagodowych. Z tego powodu w bieżącym roku należy liczyć się z obfitymi źródłami zakażeń wieloma patogenami. Skuteczna ochrona chemiczna wymaga właściwej techniki oraz przemyślanego doboru fungicydów i terminów zabiegów.

W kilkunastu ostatnich latach, w ochronie warzyw przed szkodnikami pojawiły się nowe gatunki wymagające interwencji, sposoby ochrony, zwiększył się i zmienił asortyment zalecanych środków. Można by stworzyć listę najgroźniejszych obecnie szkodników atakujących warzywa, ale czy ma to sens? I tak najważniejszy dla ogrodnika będzie ten, który akurat upodobał sobie jego plantację. Poniżej opisałem kilka z tych potencjalnie groźnych gatunków, aby zwrócić uwagę, jak ważna jest umiejętność rozpoznawania szkodników, znajomość metod oceny ich liczebności, a więc i szkodliwości.

W pierwszej części artykułu (HO 4/2002) w zestawieniu tabelarycznym przedstawiliśmy w jakim celu, w jaki sposób, w której fazie rozwoju roślin i można stosować biostymulatory wzrostu — red.

Występowaniu bakterioz sprzyja z pewnością wysoka temperatura w okresie pełni wegetacji warzyw, duże ilości opadów atmosferycznych, w tym gradobicia, okresowe podtopienia pól. Problem jest istotny, ponieważ dotychczas nie było preparatów bakteriobójczych przeznaczonych do ochrony warzyw. Niektóre bakteriozy są już od wielu lat poważnym problemem, na przykład, będący chorobą kwarantannową rak bakteryjny pomidora (czytaj HO 4/2002). Niektóre odmiany ogórków tolerancyjne wobec mączniaka rzekomego dyniowatych, częściej chorują na bakteryjną kanciastą plamistość.

W ostatnich dziesięciu latach wyhodowano i wpisano na listę odmian COBORU dwanaście odmian fasoli na suche nasiona. Wszystkie są polskiej hodowli — pięć z nich to fasola zwykła, a siedem — wielokwiatowa, w typie odmiany 'Piękny Jaś', jednakże o karłowym, krzaczastym pokroju, niewymagająca w uprawie podpór. Obecnie na liście odmian warzyw COBORU znajduje się osiemnaście odmian fasoli na suche nasiona o różnej wczesności, plenności, odporności na wyleganie i porażenie przez patogeny. Różnią się one także wielkością, kształtem i barwą nasion. Wykorzystywane są zarówno w przetwórstwie, jak i do bezpośredniego spożycia.

Nieprzeciętną urodę fuksji odkryto już w starożytności. Roślinę tę otaczano kultem w Ameryce jeszcze przed Kolumbem, o czym świadczą częste zdobienia ceramiki z Nazca, datowane na 300–600 r. p.n.e. Były to rysunki kwiatów fuksji i ssących ich nektar kolibrów. Naszą cywilizację długo interesowało wyłącznie użytkowe wykorzystanie tych roślin — owoce fuksji, choć jadalne, nie okazały się jednak na tyle smaczne, by zyskać uznanie, a jej właściwości leczniczych nie poznano dostatecznie. Upłynęło jeszcze sporo czasu, zanim wreszcie zwrócono uwagę na walory ozdobne fuksji.

W "Haśle" 8/2000 po raz pierwszy opisaliśmy dokładnie kurkumę — egzotyczną roślinę ozdobną, która do niedawna znana była przede wszystkim jako źródło orientalnej przyprawy. Rosnące zainteresowanie kurkumą ze strony ogrodników — także polskich — skłoniło nas do ponownego zajęcia się tym tematem (red.).

Ochrona ozdobnych roślin szklarniowych przed szkodnikami jest coraz trudniejsza i bardzo kosztowna ze względu na zawlekanie do kraju nieznanych tu dotychczas owadów oraz roztoczy. W ostatnich latach wzrasta także zagrożenie ze strony organizmów, które do tej pory nie miały większego znaczenia i nie wymagały zwalczania (o niektórych z nich — czytaj w HO 6/2000 z "Programem ochrony roślin ozdobnych na lata 2000–2003").