Numer 07/2002
W cyklu poświęconym rolniczym świadczeniom rentowo-emerytalnym przedstawiam tym razem zasady przyznawania i wypłaty zasiłku pogrzebowego. Wynikają one zarówno z przepisów ustaw z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r., nr 7, poz. 25, z późn. zm.) oraz — po części — z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 162, poz. 1118, z późn. zm.).
| Kiedy i komu? | |
| Świadczenie to przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu ubezpieczonego (rolnika, jego małżonka, domownika), jeżeli do dnia śmierci podlegał on równocześnie ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu, macierzyńskiemu, emerytalno-rentowemu, lub tylko trzem pierwszym i był uprawniony do emerytury lub renty rolniczej. Zasiłek pogrzebowy przysługuje też w przypadku śmierci członka rodziny (dzieci własnych, drugiego małżonka, przysposobionych, przyjętych na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, wnuków, rodzeństwa, małżonka, rodziców, osób przysposabiających) ubezpieczonego lub uprawnionej do emerytury lub renty rolniczej osoby, która nie miała ustalonego prawa do tych świadczeń, lecz spełniała warunki do ich uzyskania i pobierania. W rolniczym systemie ubezpieczenia społecznego zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko po tych członkach rodziny ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), którzy spełniali warunki wymagane do przyznania renty rodzinnej oraz pozostawali na jego utrzymaniu. Zasiłek pogrzebowy jest świadczeniem, mającym zrekompensować poniesione koszty pogrzebu. Ma więc do niego prawo tylko osoba, która je pokryła. Nie jest istotne, czy był to członek rodziny zmarłego, czy też osoba obca (zasiłek ten może być przyznany także osobie prawnej, np. instytucji diecezjalnej, domowi pomocy społecznej, gminie, szpitalowi). W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę zasiłek dzieli się proporcjonalnie do poniesionych kosztów. | |
|
| |
| Wysokość | |
| Przysługuje on w wysokości 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione (tzw. kwota ryczałtowa). Kwota ta zmienia się 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia roku kalendarzowego (jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ?Monitor Polski" do 14 dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego) i od 1 czerwca tego roku wynosi ... . W wysokości ryczałtowej świadczenie to przysługuje, jeżeli koszty pogrzebu pokryła osoba fizyczna (nawet jeżeli przedstawi rachunki pogrzebu na niższą kwotę). Osobom prawnym zwracany jest zasiłek w wysokości poniesionych kosztów. Zasiłek pogrzebowy nie przysługuje, jeżeli pogrzeb został zorganizowany na koszt państwa, bez udziału finansowego innych osób (gdy część wydatków ponieśli również członkowie rodziny zmarłego — przysługuje w pełnej wysokości). Zasady wypłacania zasiłku pogrzebowego dla rolników są nieco inne niż przyznawanego na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (po śmierci np. pracownika lub emeryta lub rencisty pobierającego świadczenie z ZUS). W myśl przepisów dotyczących FUS, w razie pokrycia kosztów pogrzebu przez osobę nie będącą członkiem rodziny zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości poniesionych kosztów pogrzebu, a nie w kwocie ryczałtowej, jak w systemie rolniczym. Jest to szczególnie istotne w sytuacji poniesienia kosztów pogrzebu po śmierci osób, które miały ustalone prawo do tzw. świadczenia zbiegowego (patrz HO 9/2001), bowiem w razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z prawem do zasiłku pogrzebowego na podstawie odrębnych przepisów, zasiłek ten przyznawany jest na podstawie tych ostatnich. | |
|
| |
| Przykład | |
| Zmarła emerytka pobierająca emeryturę rolniczą w zbiegu z rentą inwalidzką pracowniczą. Z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy wystąpił zięć zmarłej, który poniósł koszty pogrzebu teściowej. Czy zięciowi przysługuje zasiłek pogrzebowy w wysokości ryczałtowej, czy w wysokości poniesionych kosztów pogrzebu? W przedstawionej sytuacji zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości poniesionych kosztów pogrzebu, bowiem w tym przypadku obowiązują przepisy o emeryturach i rentach z FUS. Gdyby emerytka pobierała tylko emeryturę rolniczą, zięciowi — o ile to on poniósł koszty pogrzebu — przysługiwałby zasiłek w wysokości ryczałtowej, na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. | |
|
| |
| Postępowanie | |
| Postępowanie w sprawie przyznania i wypłaty zasiłku pogrzebowego wszczyna się na podstawie wniosku. Powinnq go zgłosić osoba zainteresowana lub jej pełnomocnik, na piśmie lub ustnie do protokołu w placówce terenowej lub oddziale regionalnym KRUS (druk SR-26). Do wniosku dołączyć dokumenty stwierdzające datę zgonu (akt zgonu) oraz fakt pokrycia kosztów pogrzebu, a także ich wysokość (oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, np. rachunek za trumnę — lub inne, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku — kopie rachunków potwierdzone przez bank). W kosztach pogrzebu mogą być również uwzględnione koszty wynikające z obrządku religijnego (np. koszt stypy), fakt pobierania emerytury lub renty (np. odcinek ostatniego przekazu pocztowego, jeżeli świadczeniobiorca pobierał z innego oddziału regionalnego KRUS niż ten, w którym zgłoszony został wniosek o zasiłek pogrzebowy). W przypadku zasiłku z tytułu śmierci członka rodziny ubezpieczonego lub emeryta (rencisty) należy dodatkowo przedstawić dokumenty potwierdzające spełnienie warunków do uzyskania przez zmarłego członka rodziny prawa do renty rodzinnej rolniczej oraz fakt przyjęcia na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności dzieci, umieszczonych w rodzinie zastępczej w oparciu o postanowienie sądu lub umowę powierzenia dziecka, zawartą na piśmie między rodziną zastępczą a kuratorem oświaty, właściwym dla miejsca zamieszkania rodziny. Osoba ubiegająca się o przyznanie zasiłku pogrzebowego poza podanymi wyżej dokumentami powinna przedłożyć inne niezbędne dowody (środki), które stanowią podstawę do stwierdzenia określonych faktów (np. daty urodzenia, faktu przysposobienia, pozostawania na utrzymaniu, itp.). Gdy wniosek o przyznanie zasiłku pogrzebowego nie zostanie sporządzony na druku KRUS, należy dodatkowo złożyć oświadczenie o niepobraniu tego świadczenia z innego tytułu (nawet, gdyby zmarły miał prawo do wypłaty więcej niż jednego świadczenia emerytalno-rentowego). Na podstawie złożonych dokumentów KRUS wydaje decyzję o przyznaniu lub nie zasiłku pogrzebowego (druk ROL-3). Osoba niezadowolona z decyzji może się od niej odwołać (w ciągu miesiąca od jej doręczenia). Odwołanie składa się do Sądu Okręgowego — Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem organu rentowego, który wydał decyzję. Z uwagi na charakter zasiłku pogrzebowego — wypłaca się go niezwłocznie (w kasie KRUS, za pośrednictwem poczty lub banku albo na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy). Dopuszcza się możliwość wypłaty tego świadczenia w innym oddziale regionalnym KRUS (placówce terenowej KRUS) niż ten, który wypłacał zmarłemu świadczenie (prowadził sprawy dotyczące ubezpieczenia zmarłego). Zasiłek pogrzebowy może być też wypłacony przedstawicielowi zakładu pogrzebowego na podstawie upoważnienia, które uprawniona do pobrania zasiłku osoba złoży na piśmie. Upoważnienie powinno zawierać imię i nazwisko osoby zmarłej, numer jej świadczenia oraz dane personalne i numer dowodu osobistego osoby upoważniającej oraz przedstawiciela zakładu pogrzebowego. Potwierdzenia upoważnienia może dokonać pracownik (kierownik, właściciel) zakładu pogrzebowego. Należy pamiętać, że prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w przypadku niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. |