Numer 07/2002
Tradycyjnie już wiosną (w tym roku 27 kwietnia), pracownicy firmy Seminis Vegetable Seeds Polska spotykają się w Trzcianie, w gospodarstwie Krystyny i Tadeusza Sowińskich, z ogrodnikami uprawiającymi warzywa pod osłonami (czytaj też HO 6/2001).
Gospodarstwo Sowińskich nastawione jest na produkcję pomidorów i ogórków. Warzywa te uprawia się na powierzchni 0,85 ha, głównie w nowo wybudowanych tunelach foliowych, a także w szklarniach (jeszcze z lat 70.). Tunele skonstruował właściciel gospodarstwa. Są to dość „ciężkie” obiekty (fot.) o wymiarach 10 m x 32 m, o konstrukcji metalowej, przykryte folią, którą bez względu na parametry wymienia się co dwa lata, ogrzewane (system wegetacyjny) od tego sezonu mazutem, z niewielkim wspomaganiem węglowym. Masywna konstrukcja tuneli sprawdziła się podczas ostatniej zimy. Mimo obfitej pokrywy śnieżnej i silnych wiatrów obiekty przetrwały bez uszczerbku.
| ||
|
| ||
| Uprawa na piasku | ||
| Cała produkcja pomidorów i ogórków od tego sezonu odbywa się na piasku. Jest to podłoże sprawdzone przez gospodarzy. Doświadczenia porównawcze uprawy na piasku i wełnie mineralnej pani Krystyna prowadziła przez kilka lat — mata wełny sąsiadowała z workiem wypełnionym piaskiem (o odpowiedniej frakcji ziaren — średnicy 2–3 mm). Pożywka ta sama, warunki identyczne, więc wyniki wiarygodne. Różnica w plonie roślin była praktycznie nieistotna, ostatecznie wybrano piasek ponieważ jego cena jest bardzo konkurencyjna w stosunku do wełny, nawet jeśli (tak jak w gospodarstwie Sowińskich) wymienia się go co roku. Piasek pozyskuje się z piaskowni, w której gospodarze zaopatrują się już od kilku lat. Ponieważ z tej metody uprawy korzystają także inni okoliczni ogrodnicy, transport dużych ilości tego podłoża jest bardzo opłacalny. Urządzenie wykorzystywane do napełniania foliowych worków piaskiem, pomysłu gospodarza, sprawia, że nie jest to zbyt czasochłonne i uciążliwe zajęcie. Do 1998 roku w gospodarstwie uprawiano pomidory w cyklu przedłużonym. Niska cena produktu latem zadecydowała o zmianie metody. Obecnie w niektórych obiektach na przełomie stycznia i lutego sadzi się pomidory, a ich uprawę kończy się w lipcu. Na tym samym stanowisku około 15 lipca sadzi się ogórki z przeznaczeniem na jesień. W pozostałych tunelach od lutego uprawia się ogórki, które likwiduje się na przełomie czerwca i lipca, a następnie — w połowie lipca — rozpoczyna się produkcję pomidorów. Szkodniki w uprawach zwalczane są zazwyczaj biologicznie, natomiast przeciwko chorobom prowadzi się zabiegi chemiczne. Jesienią, po zakończeniu plonowania rośliny i podłoże są usuwane z wszystkich tuneli, w których wówczas odkaża się chemicznie folię i konstrukcję. | ||
|
| ||
| Problemy w uprawie | ||
| Mankamentem uprawy na piasku, z całkowitym odizolowaniem od macierzystego podłoża tunelu, jest zbyt mała koncentracja CO2 w powietrzu, zwłaszcza przy uprawach zimowo-wiosennej i jesiennej, gdy wietrzniki nie są zbyt często otwierane. Niedożywienie ogórków CO2 , objawiające się spowolnieniem wzrostu roślin oraz niedorastaniem zawiązków, zaobserwowała u roślin uprawianych w tym gospodarstwie dr Józefa Dobrzańska, zaproszona do Trzciany przez organizatorów. Wzbogacanie w CO2 atmosfery tunelu jest według pani doktor konieczne przy takiej metodzie uprawy. Do Trzciany zaproszono również specjalizującą się w uprawie pomidorów pod osłonami dr Marię Wysocką-Owczarek. Po serii wykładów obie prelegentki były oblegane przez mających kłopoty z nasadzeniami ogórków i pomidorów okolicznych ogrodników. Obie też podkreślały, że w tym sezonie uprawowym pojawił się duży problem wynikający z niedostatku światła. Jak relacjonowała dr Owczarkowa, pomiędzy 10 września 2001 r. a 20 lutego 2002 r. Suma fotosyntetycznie czynnego światła w centralnej Polsce była najniższa od 15 lat. W takiej sytuacji nie należało zbyt obficie podlewać roślin ani intensywnie ich nawozić, ponieważ te zabiegi mogły nawet ograniczyć plonowanie. Przy braku światła azot pobierany jest bowiem w dużych ilościach i stymulowany jest wówczas wzrost wegetatywny. Na brak światła bardzo wrażliwe są zwłaszcza odmiany ogórków tak zwanej nowej generacji oraz te odporne na mączniaki, na przykład ‘Tornadona’ F1 (Seminis). Mimo wyprodukowania dobrej jakości rozsady, rośliny po posadzeniu na miejsce stałe wykazywały pstrokatość liści. Powodem tych objawów, podobnych do symptomów niedoborów magnezu albo potasu, była jednak zbyt mała ilość światła. Ten ostatni czynnik zarówno w przypadku ogórków, jak i pomidorów ma bardzo duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju roślin. Jego niedostatek może być nawet powodem zniszczenia systemu korzeniowego. Poprzez intensywną fertygację mającą na celu przyspieszenie wzrostu i plonowania roślin wprowadza się do podłoża duże dawki wody, która w złych warunkach świetlnych nie jest pobierana. Jej nadmierna ilość jest przyczyną uduszenia korzeni. Często roślina broni się wydając jeszcze nowe korzenie, ale rozwijają się one i są aktywne tylko na obrzeżach kostki wełny czy maty, a we wnętrzu bryły są zazwyczaj zgniłe. Nawet żywe mogą być nieaktywne — w przypadku pomidorów nie rozwijają się na nich nowe włośniki, a stare ulegają zniszczeniu. W złych warunkach świetlnych, niesprzyjających prawidłowemu funkcjonowaniu roślin, przy intensywnej fertygacji dochodzi również do zasolenia podłoża, co w efekcie jest powodem ograniczenia pobierania składników pokarmowych i z czasem zamierania roślin. | ||
|
| ||
| Odmiany | ||
| W gospodarstwie Sowińskich największą powierzchnię uprawy zajmują pomidory bardzo wczesnej odmiany średniowocowej, łatwo wiążącej w zmieniających się warunkach klimatycznych — ‘Aurelius’ F1. Anna Pawłowska z firmy Seminis prezentowała także inne odmiany: ● ‘Vilnius’ F1 i ‘Gloria’ F1 — wczesne, średnioowocowe, do wszystkich typów uprawy; ● ‘Shaman’ F1 — nowość spośród średnioowocowych, nadająca się do uprawy od stycznia, pośrednia między ‘Aureliusem’ F1 a ‘Vilniusem’ F1; oraz ● pod numerem PX 1678597 F1 — jeszcze jedna nowość. Spośród ogórków: ● ‘Miracle’ F1 — znosząca spadki temperatury podłoża do 16–18°C, ● ‘Katiana’ F1 — nadająca się do nasadzenia w różnych terminach, na przykład już w styczniu, przejaśniająca się nieco podczas upałów, dobrze wiążąca jesienią, odporna na mączniaki; ● ‘Safari’ F1 — charakteryzująca się wzrostem generatywnym, o owocach zebranych przy pędzie głównym, polecana do wczesnych nasadzeń (nawet początek lutego), ale jeszcze nie do końca sprawdzona w naszych warunkach uprawowych oraz ● bardzo obiecująca, jeszcze pod numerem RS 24196 F1 — pierwszy sezon w próbach, o niewielkim owocu (poszukiwanym na rynkach europejskich), przeznaczona najprawdopodobniej do upraw najwcześniejszych. | ||
