Numer 12/2002
Rzodkiewka jest warzywem uprawianym dość powszechnie w tunelach foliowych lub szklarniach wielu gospodarstw. Ze względu na bardzo krótki okres wegetacji traktowana jest najczęściej jako uprawa przed- lub poplonowa. W gospodarstwach specjalizujących się w uprawie tego warzywa pomija się często aspekt zmianowania i uprawę prowadzi w monokulturze — kilka razy w roku na tym samym miejscu. Okazało się, że wiele nowoczesnych, mieszańcowych odmian zagranicznego pochodzenia, o doskonałych cechach jakościowych wykazuje większą wrażliwość na niektóre odglebowe choroby grzybowe w porównaniu z odmianami ustalonymi, uprawianymi od wielu lat. Do najgroźniejszych należą czernienie korzeni rzodkiewki oraz parch zwykły. W niektórych gospodarstwach, specjalizujących się w uprawie rzodkiewki i rzodkwi na skalę towarową, te dwie choroby poczyniły straty w plonach dochodzące nawet do 80%. Oto kilka informacji o występowaniu, objawach i możliwościach zapobiegania tym chorobom.
| Czernienie korzeni rzodkiewki | ||
| Wywoływane jest przez grzyba Aphanomyces raphani. Występuje głównie na rzodkiewce, rzodkwi, brukwi i rzepie. Może infekować także kilkanaście innych gatunków z rodziny kapustnych (m.in. kapustę pekińską i głowiastą, kalafiory, brokuły, jarmuż, kalarepę). Rośliny mogą być porażane w każdym stadium rozwojowym — od fazy siewki do okresu dojrzewania i zbiorów.
Początkowo na zgrubieniach korzeniowych roślin występują niebieskawoszare lub czarne przebarwienia skórki, które następnie rozprzestrzeniają się wokół zgrubienia korzeniowego gdzie tworzy się przewężenie. Porażone korzenie rzodkiewki lub rzodkwi często pękają poprzecznie, ułatwiając infekcję innym patogenom, najczęściej bakteriom powodującym mokrą zgniliznę. Najbardziej wrażliwe są odmiany rzodkiewki lub rzodkwi o wydłużonym, białym korzeniu. Choroba nie przenosi się przez nasiona, występuje zwykle na glebach silnie wilgotnych, w których zarodniki grzyba (pływki) mają duże zdolności infekcyjne. Optymalną temperaturą do infekcji i rozwoju choroby jest 20–27°C. Zarodniki przetrwalnikowe mogą przeżywać w glebie dłużej niż rok. Zwalczanie polega na właściwym zmianowaniu. Nie należy uprawiać roślin kapustnych na tym samym polu lub w tym samym tunelu przez kolejne 3, 4 lata. Glebę należy odkażać co 2 lata chemicznie (Basamid 97 GR — 50 g/m2) lub termicznie. Wysiewać trzeba zaprawione fungicydami nasiona. W składzie zaprawy powinien być Apron XL 350 ES. Najlepiej jest uprawiać odmiany odporne, sprawdzone w polskich warunkach, a nowości odmianowe testować na małych powierzchniach. | ||
|
| ||
| Parch zwykły | ||
| Jest bardziej znaną i powszechną chorobą wielu gatunków roślin uprawnych wywoływaną przez bakterie (promieniowce) Streptomyces scabies. Występuje głównie na rzodkiewce i rzodkwi, warzywach kapustnych, szpinaku, roślinach korzeniowych i okopowych (marchew, buraki ćwikłowe, ziemniaki), prawdopodobnie też na wielu innych roślinach uprawnych i dziko rosnących. Wobec braku żywiciela patogen może rozwijać się w glebie saprofitycznie. Głównym źródłem choroby jest zakażona gleba, również obornik powstały po karmieniu zwierząt porażonymi, surowymi burakami lub ziemniakami. Pierwsze objawy parcha zwykłego w postaci małych, białych plamek o średnicy około milimetra można zauważyć na rzodkiewce już w okresie tworzenia się zgrubienia korzeniowego. Zainfekowane miejsce ulega stopniowej nekrozie i powstają zagłębienia o kształcie krateru z jaśniejszą obwódką. Wnętrze zagłębienia pokrywa się czasem ciemnym nalotem. Chorobie towarzyszą zwykle inne patogeny bakteryjne lub grzybowe. Sprawca bytuje zwykle w glebach alkalicznych, o dużej zawartości wapnia. Z tego powodu chorobę obserwuje się w większym nasileniu u roślin uprawianych na glebach świeżo wapnowanych. Jej wystąpieniu sprzyja również długotrwała susza i niedostateczne nawożenie mineralne roślin oraz wysoka temperatura (25–28°C).
Zwalczanie polega na bezwzględnym unikaniu uprawy rzodkiewki i rzodkwi po sobie oraz po innych roślinach żywicielskich, na których wykryto parcha (zwłaszcza po ziemniakach i burakach). Dobrym przedplonem są ogórki i fasola. Należy unikać uprawy rzodkiewki i rzodkwi na glebach zlewnych o małej pojemności wodnej oraz ubogich w substancję organiczną (próchnicę). Uprawy najlepiej nie prowadzić na glebach alkalicznych lub bezpośrednio po wapnowaniu. Stosować nawozy fizjologicznie kwaśne. Nie dopuszczać do długotrwałego deficytu wody w glebie. Glebę odkażać Basamidem 97 GR w dawce 50 g/m2. | ||
|
| ||
| ||
