• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2003

ZASIŁEK RODZINNY CZ. I

Od 1 marca 1995 r. zasiłki rodzinne zmieniły charakter — z ubezpieczeniowego na zaopatrzeniowy i finansowane są z budżetu państwa. Od tej daty (za sprawą ustawy z 1.12.1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych — Dz. U. z 1998 r. nr 102, poz. 651, z późn. zm.), obowiązują jednolite zasady przyznawania zasiłków rodzinnych dla wszystkich grup społecznych, w tym rolników indywidualnych i osób pobierających rolnicze świadczenia emerytalno-rentowe.
Uprawnieni
Zasiłek rodzinny ustalany jest po złożeniu wniosku i przysługuje dzieciom oraz małżonkowi (osobie, z którą uprawniony pozostaje w formalnym związku małżeńskim), spełniającym warunki określone w ustawie. Świadczenie nie przysługuje zatem samemu wnioskodawcy ani małżonkom wzajemnie na siebie. Na jednego członka rodziny wypłacany jest tylko jeden zasiłek rodzinny, a uprawnieni do jego otrzymania są obywatele polscy zamieszkali w kraju oraz cudzoziemcy posiadający kartę stałego pobytu lub status uchodźcy.

Kiedy przysługuje?
Prawo do zasiłku rodzinnego uzależnione jest od przeciętnego miesięcznego dochodu (z roku kalendarzowego poprzedzającego okres zasiłkowy) na osobę w rodzinie uprawnionego i przysługuje, jeżeli dochód nie przekracza 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego przez prezesa GUS dla celów emerytalnych za ten sam rok kalendarzowy. Okres zasiłkowy wynosi 12 miesięcy i trwa od 1 czerwca danego roku do 31 maja następnego roku kalendarzowego. Gdy wniosek o zasiłek zostanie zgłoszony w trakcie okresu zasiłkowego, prawo do świadczenia ustala się od miesiąca, w którym ono powstało, do końca okresu zasiłkowego (za okres nie dłuższy niż miesiąc wstecz od miesiąca, w którym wniosek został zgłoszony). Od 1.06.2002 r. do 31.05.2003 r. zasiłek przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie uprawnionego w 2001 r., nie przekroczył 548 zł (612 zł dla osób wychowujących dzieci samotnie lub dzieci uprawnione do zasiłku pielęgnacyjnego).

Przy osiąganiu dochodów z gospodarstwa rolnego zasiłek przysługuje, jeżeli na osobę w rodzinie uprawnionego przypada nie więcej niż 2 ha przeliczeniowe. Dochody rodzin utrzymujących się z gospodarstwa rolnego oraz innych pozarolniczych źródeł są sumowane. Jeżeli na osobę w rodzinie przypada część gospodarstwa o powierzchni nie większej niż 2 ha przeliczeniowe użytków rolnych, do obliczenia łącznych dochodów rodziny (z gospodarstwa rolnego i innych źródeł) przyjmuje się, że dochód z 1 ha przeliczeniowego wynosi 274 zł. Natomiast, jeżeli przypada więcej niż 2 ha przeliczeniowe, inny dochód nie jest już sumowany, bo posiadanie takiego gospodarstwa rolnego powoduje, że zainteresowany nie jest uprawniony do przyznaniu zasiłku. Przy ustalaniu dochodu z tytułu użytkowania gospodarstwa, jego powierzchnię przyjmuje się z miesiąca, od którego ustalane jest prawo do zasiłku. W przypadku utraty stałego źródła dochodu przed terminem ustalania prawa do zasiłku rodzinnego, dochód ten nie jest brany pod uwagę.

Zasiłek rodzinny może być przyznany, mimo że dochód na osobę w rodzinie przekracza przedstawione granice, jeżeli zasiłek rodzinny przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym oraz, gdy kwota przekroczenia przypadająca na wszystkich członków rodziny jest niższa od łącznej kwoty zasiłków, które przysługiwałyby na wszystkich członków rodziny, spełniających warunki do ich uzyskania.


Jakie dochody są uwzględniane?
Są nimi dochody członków rodziny wnioskodawcy — małżonka i dzieci — pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Nie uważa się za pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym małżonka, który jest zobowiązany do płacenia na dzieci alimentów na podstawie wyroku lub ugody zawartej przed sądem (nawet jeśli mieszka razem z uprawnionym) lub nie zamieszkuje wspólnie z uprawnionym, a z oświadczenia osoby występującej o zasiłek wynika, że nie łoży na utrzymanie rodziny. Za dochody uważa się:
  • dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania, o zaliczkę na podatek, o składkę z tytułu ubezpieczenia: emerytalnego, rentowego, chorobowego), z wyłączeniem alimentów ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową;
  • renty inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, renty kombatanckie i renty osób represjonowanych oraz członków ich rodzin — przyznawane na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin;
  • dodatki kombatanckie, świadczenia pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę Niemiecką lub ZSRR, dodatek do emerytur i rent przyznany żołnierzom-górnikom, dochody z emerytur i rent otrzymywanych przez osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939–45 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów;
  • ryczałt energetyczny oraz dodatek kompensacyjny przysługujący kombatantom i innym osobom uprawnionym;
  • otrzymywane z zagranicy renty z tytułu inwalidztwa wojennego, kwoty zaopatrzenia przyznane ofiarom wojny oraz członkom ich rodzin, renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w związku z przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939–45;
  • zasiłki wychowawcze;
  • rentę socjalną, stały zasiłek, stały zasiłek wyrównawczy i gwarantowany zasiłek okresowy;
  • zasiłki chorobowe wypłacane na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ubezpieczeniu członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin;
  • dochody uzyskane przez podatników od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków bezzwrotnej pomocy przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe (również, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielenia środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej na rzecz podmiotów, którym służyć ma ta pomoc);
  • część dochodów osób fizycznych zamieszkałych w kraju, a przebywających czasowo za granicą i uzyskujących dochody ze stosunku pracy lub stypendiów — za okres, w którym była wykonywana praca lub było otrzymywane stypendium (w wysokości odpowiadającej równowartości diet określonych w przepisach obowiązujących w przedsiębiorstwach państwowych w sprawie pokrywania kosztów podróży służbowych poza granicami kraju);
  • część dochodów osób fizycznych zamieszkałych w kraju, a przebywających czasowo za granicą i uzyskujących tam dochody z innych tytułów niż stosunek pracy lub stypendium — w wysokości odpowiadającej równowartości diet, określonych w odrębnych przepisach, obliczonych za okres, w którym osoby te uzyskiwały dochód;
  • należności pieniężne wypłacone policjantom, żołnierzom i pracownikom cywilnym jednostek wojskowych użytych poza granicami kraju;
  • przychody ze stosunku służbowego otrzymywane w czasie służby kandydackiej przez funkcjonariuszy policji, państwowej straży pożarnej i granicznej;
  • wynagrodzenie otrzymywane przez członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych z tytułu użytkowania przez spółdzielnię wniesionych wkładów gruntowych;
  • alimenty otrzymywane ma rzecz dzieci na podstawie wyroku lub ugody sądowej;
  • stypendia.

Średni dochód w rodzinie
Bez względu na to, przez ile miesięcy członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, uzyskiwali dochód przedstawiony wyżej, przeciętny miesięczny dochód w rodzinie ustala się dzieląc łączny dochód rodziny z roku kalendarzowego poprzedzającego okres zasiłkowy przez 12. Natomiast przeciętny miesięczny dochód przypadający na jedną osobę w rodzinie ustala się dzieląc łączną kwotę przeciętnego miesięcznego dochodu przez liczbę osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Oprócz dochodu uprawnionego i jego małżonka istotny jest również dochód dzieci, które pozostają z uprawnionym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Za dzieci uważa się dzieci własne uprawnionego, jego małżonka i przysposobione, wnuki, rodzeństwo, inne dzieci, których opiekunem prawnym został uprawniony lub jego małżonek, oraz dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej. Do rodziny pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym zalicza się również małżonka przebywającego w domu pomocy społecznej (jeżeli za jego pobyt tam płaci rodzina), dzieci przebywające w internacie szkolnym, domu studenckim, na stancji, bądź w domu pomocy społecznej, w domu dziecka lub innej placówce opiekuńczo-wychowawczej (jeżeli za pobyt płaci rodzina), a także małżonka oraz dzieci, którzy nie zamieszkują wspólnie z uprawnionym, a na których ustalane jest prawo do zasiłku rodzinnego.

Gdy małżonkowie są właścicielami gospodarstwa, lecz nie pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym, przy ustalaniu dochodu rodziny przyjmuje się, że rodzina osoby występującej z wnioskiem o zasiłek, osiąga dochody z 1/2 części gospodarstwa rolnego. W takiej sytuacji do liczby członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym nie wlicza się tego małżonka, który nie przyczynia się do utrzymania rodziny.


Wysokość
Stawka zasiłku rodzinnego podlega waloryzacji od 1 czerwca każdego roku kalendarzowego, o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy. Jeżeli rzeczywisty wzrost cen różnił się od zakładanego, kolejna waloryzacja kwoty zasiłku następuje z uwzględnieniem tego faktu i wskaźnik jest weryfikowany. Wskaźnik waloryzacji oraz wysokość zasiłku rodzinnego ogłasza prezes ZUS w Dzienniku Urzędowym "Monitor Polski". Od 1.06. 2002 r. do 31.05.2003 r. wysokość zasiłków rodzinnych wynosi 42,5 zł na pierwsze i drugie dziecko oraz na małżonka, 52,6 zł na trzecie dziecko, 65,7 zł na czwarte i każde następne dziecko. Osobie samotnie wychowującej dziecko przysługuje na nie zasiłek rodzinny w podwójnej wysokości (o ile na to dziecko przysługuje świadczenie). Zasiłek może być niższy od przedstawionych kwot, gdy dochód przypadający na jedną osobę w rodzinie jest wyższy od granicy określonej przepisami. Zasiłek na każdą osobę pomniejszany jest wtedy o kwotę przekroczenia granicy dochodu, przypadającą na jedną osobę.

Przykład
Rolniczka wystąpiła z wnioskiem o przyznanie zasiłku rodzinnego na troje dzieci w okresie zasiłkowym od 1.06. 2002 r. do 31.06. 2003 r. (do 31.05.2002 r. pobierała zasiłek na te dzieci). Dochód na osobę w rodzinie (5 osób) w 2001 r. wyniósł 570 zł i był wyższy o 22 zł od granicznego uprawniającego do zasiłku (548 zł). Kwota przekroczenia, przypadająca na wszystkich członków rodziny wyniosła 110 zł (5 x 22 zł) i była niższa od 137,6 zł, czyli od sumy zasiłków na 3 dzieci (2 x 42,5 zł + 52,6 zł). Rolniczka ma zatem prawo do zasiłków rodzinnych, ale kwota na każde dziecko będzie obniżona o 22 zł. Otrzyma na 3 dzieci 71,6 zł zasiłku (po 20,5 zl na pierwsze i drugie dziecko oraz 30,6 zł na trzecie).

Mgr Alicja Lejk-Kępka jest głównym specjalistą biurze świadczeń centrali KRUS w Warszawie