Odmiany na rynek owoców świeżych

Najważniejszymi odmianami w SADPOLU są 'Elsanta' i 'Selva'. Na kilkunastu hektarach uprawia się także 'Kamę', 'Marmoladę', 'Geridę', 'Malling Pandorę', 'Tardę Vicodę', 'Polkę', 'Dukat', 'Kent', 'Ostar' i 'Honeoye'. Za jedną z najlepszych uważana jest 'Elsanta', odbiorcy wymagają jednak dostarczania owoców większych niż u niej, jędrnych, długo zachowujących świeży wygląd i mających dobry smak. Dlatego w gospodarstwie testuje się wciąż nowe odmiany (najwięcej z USA). Są to, między innymi, 'Diamante', 'Seascibe', 'Ventana' oraz 'Aromas'. Ta ostatnia — uprawiana przeważnie na jesienny zbiór — ma owoce większe i ładniejsze od 'Elsanty', znacznie smaczniejsze od 'Selvy'. Stopniowo wycofując 'Selvę' zwiększa się nasadzenia 'Seascibe'. 'Ventana' ma typowo deserowe owoce, większe od 'Elsanty'. Odmiana ta porównywana jest z 'Camarosą', jest jednak od niej wcześniejsza, owoce mają nieznacznie mniejszą jędrność, ale są smaczniejsze.

W gospodarstwie uprawiana jest także 'Camarosa' (fot. 1). Jest to, według J. Glinickiego z SADPOLU, dobra odmiana, trzeba jednak dokładnie opracować technologię jej produkcji — wymaga na przykład przerzedzania liści i dokładnego zabezpieczenia roślin przed zimą. Do dobrego wejścia w stan zimowania potrzebuje głównie fosforu, który fertygacyjnie podawany jest wczesną jesienią, aby w stan spoczynku weszły prawidłowo odżywione rośliny. Większość uprawianych w gospodarstwie odmian zabezpiecza się na zimę. Rośliny przykrywa się włókniną o gramaturze 23. Znacznie bezpieczniejsza jest jednak słoma, która podczas dużych mrozów lepiej chroni truskawki, a w następnym roku po zgarnięciu jej z roślin wyściela międzyrzędzia. Zabezpieczać rośliny przed zimą należy po ich wejściu w okres spoczynku. Zbyt wczesne okrycie powoduje przedłużenie wegetacji i sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.

FOT. 1. PODCZAS OSTATNIEJ ZIMY UDAŁO SIĘ ZABEZPIECZYĆ PRZED SILNYMI MROZAMI 'CAMAROSĘ', KTÓRA W TYM ROKU KWITŁA NA ZADOWALAJĄCYM POZIOMIE

Truskawki na wałach

Obecnie w gospodarstwie 95% truskawek uprawia się już na wałach (fot. 2) metodą pasowo-rzędową. W zależności od odmiany, rośliny sadzi się na wałach o szerokości 1,2 metra, w dwóch lub czterech rzędach w rozstawie 15–40 cm. Na przykład 'Elsanta' sadzona jest na wałach podniesionych o 10–15 cm w rzędach oddalonych od siebie o 20 cm, a w rzędzie co 15–20 cm. Daje to około 80–90 tysięcy roślin na hektarze. Dzięki temu już w pierwszym roku po posadzeniu wiosną sadzonek frigo, zbiera się na przełomie lipca i sierpnia 20–25 ton owoców z hektara. Do zakrywania wałów używa się najczęściej czarnej, ale również białej lub czarno-białej folii. Jeśli rośliny sadzi się w czarną folię, należy wyścielić rzędy słomą, aby owoce nie przegrzewały się w upalne dni. Wewnątrz wałów konieczne jest umieszczenie linii kroplujących.

FOT. 2. 'SELVA' TYDZIEŃ PO POSADZENIU - POMIMO PANUJĄCEJ SUSZY DZIĘKI NAWADNIANIU WSZYSTKIE ROLINY DOSKONALE SIĘ PRZYJĘŁY

W gospodarstwie postawiono sobie pytanie, jak długo można prowadzić plantację truskawek? Założono 20-hektarową kwaterę 'Elsanty', na której rośliny uprawiane są metodą dywanową (fot. 3). Posadzono je co 30–40 cm w rzędach oddalonych od siebie o metr. W trzecim roku uprawy, dzięki naturalnemu zagęszczaniu się plantacji, na hektarze znajduje się około 150 000 roślin. Koszt prowadzenia takiej uprawy, jak przekonuje gospodarz, jest tylko pozornie niski. Aby uniknąć nadmiernego zagęszczenia roślin, co sprzyja rozwojowi chorób grzybowych, przerzedza się liście — w okresie kwitnienia usuwa się te zasłaniające kwiatostany. Dzięki temu poprawia się także zapylenie i jakość owoców. W zależności od odmiany, sezonu wegetacyjnego i roku trwania uprawy, można uzyskać 15–30 ton/ha. Mimo że kondycja zdrowotna tej 7-letniej kwatery odmiany 'Elsanta' jest dobra, jakość zbieranych owoców nie zawsze spełnia wymagania odbiorców, dlatego odchodzi się od tego modelu uprawy.

FOT . 3. W WIERZBICY POWOLI ODCHODZI SIĘ OD DYWANOWEJ UPRAWY TRUSKAWEK, GŁÓWNIE Z POWODU JAKOŚCI I WIELKOŚCI PLONU HANDLOWEGO

W gospodarstwie dużo uwagi poświęca się dokładnemu opryskiwaniu roślin. Korzysta się z opryskiwaczy z ukierunkowanym strumieniem powietrza (fot. 4). Używanie tradycyjnych belek polowych w tak gęstych nasadzeniach nie zdaje egzaminu.

FOT. 4. DO OCHRONY TRUSKAWEK UŻYWA SIĘ OPRYSKIWACZY Z KIEROWANYM STRUMIENIEM POWIETRZA

Każdorazowo po zakończeniu uprawy na polach po truskawkach czy malinach wysiewa się poplony, najczęściej gorczycę, łubin lub aksamitkę, która — według J. Glinickiego — ma najlepsze właściwości fitosanitarne. Niestety, na rynku brakuje materiału siewnego tego gatunku.

Uprawa w tunelach coraz ważniejsza

W gospodarstwie coraz większego znaczenia nabiera uprawa roślin w tunelach wysokich, truskawki uprawia się już na 8 hektarach. Konstrukcja tuneli wykonana jest z grubościennych rur. Pałąki do gruntu przymocowywane są za pomocą kotew (fot. 5). Szerokość tuneli u podstawy wynosi 8 metrów, a wysokość w szczycie około 5 metrów. Wysokość kotew to 90–100 cm. Brak ścian bocznych w tunelach zblokowanych ułatwia cyrkulację powietrza, co sprzyja uprawie truskawek. Dodatkowo w każdym tunelu można podnosić folię rozłożoną na pałąkach (fot. 6). Koszt takiej konstrukcji (bez folii) to około 50 000 złotych na hektar. Rośliny w tunelach sadzi się na takich samych wałach, jak w gruncie. Oprócz tego rośliny w tunelach przykrywa się agrowłókniną o gramaturze 23, dzięki czemu uzyskuje się przyspieszenie zbioru nawet o miesiąc w porównaniu z tradycyjną uprawą w gruncie.

FOT. 5. UPRAWA W TUNELACH WYSOKICH POZWALA NA WYDŁUŻENIE OKRESU PODAŻY I UNIEZALEŻNIENIE SIĘ OD WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH

FOT. 6. W WYSOKICH TUNELACH, DZIĘKI MOŻLIWOŚCI DOBREGO WIETRZENIA, UTRZYMUJE SIĘ KORZYSTNY MIKROKLIMAT SPRZYJAJĄCY UPRAWIE TRUSKAWEK

W takich samych tunelach, na 1,5 ha uprawia się maliny — odmianę 'Willamette' (fot. 7). Rośliny sadzi się tradycyjnie do gruntu w dwóch rzędach i prowadzi w systemie V, przypinając każdy z pędów plastikową zapinką do drutu znajdującego się na wysokości około 1,4–1,5 metra, zamocowanego na betonowych słupkach. Uprawiając w ten sposób maliny osiąga się zadowalające plony, wbrew obawom, że panująca w tunelach wysoka temperatura może być przyczyną obniżenia plonu. Dla uniknięcia problemów z zapyleniem kwiatów w tunelach ustawia się ule z trzmielami — po pięć na hektarze. Umieszcza się je w drewnianych "domkach" chroniących przed przegrzaniem. Włożenie każdej nogi "domku" do butelki z wodą zabezpiecza trzmiele przed mrówkami. Pod folią dojrzewanie przyspieszono o około 30 dni, w tym roku, ze względu na długą zimę, zbiór owoców rozpoczął się o kilkanaście dni później, w porównaniu z poprzednim sezonem. 

FOT. 7. MALINY ODMIANY 'WILLAMETTE' W WYSOKIM TUNELU

Poziomki pod siatką

W Wierzbicy uprawia się także poziomki — na trzech hektarach rosną rośliny odmian 'Rugia' i 'Baron Solemacher'. Posadzone zostały na wałach pokrytych czarną folią. Plantację utrzymuje się z reguły przez trzy lata — dość długo, jak na ten gatunek (najczęściej poziomki prowadzone są u nas przez półtora roku). Do fertygacji poziomek używa się głównie nawozów wieloskładnikowych, wśród których bardzo ważna jest saletra wapniowa podawana wczesną wiosną. W okresie kwitnienia — dla jego poprawienia — podaje się monofosforan potasowy. Dzięki codziennym lustracjom uprawy nie ma problemów, na przykład z mączniakiem prawdziwym, który sprawia kłopot wielu plantatorom uprawiającym poziomki. Większe problemy są za to z myszowatymi, które tej zimy zniszczyły wiele roślin. Kiedy pojawiają się pierwsze owoce, plantacja przykrywana jest zieloną siatką cieniującą, co zabezpiecza owoce przed przegrzaniem i stwarza korzystny mikroklimat dla ich dojrzewania.

W tym roku planuje się posadzenie kolejnych 250 000 siewek wyprodukowanych w gospodarstwie. Nasiona poziomek wysiewa się do multiplatów, które umieszcza się w tunelach foliowych, gdzie uprawia się maliny.