• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 05/1999

ZABURZENIA FIZJOLOGICZNE KAPUSTY PEKIŃSKIEJ

Kapusta pekińska należy do najszybciej rosnących warzyw. Już po dwóch, trzech miesiącach po wysadzeniu daje plon do 10 kg z metra kwadratowego. Dobrze znosi transport i przechowywanie, ma dużą wartość biologiczną. Warzywo to jest jednak wrażliwe na zaburzenia (choroby) fizjologiczne, które mogą całkowicie zniszczyć plon handlowy. Szczególnie częste są one w uprawach pod osłonami, gdzie wzrost roślin jest szybszy, panuje wyższa temperatura i większe są jej wahania.
Rodzaje zaburzeń
ZBYT SZYBKIE WYBIJANIE W PĘDY KWIATOSTANOWE. Rośliny tworzą wcześnie małe, niehandlowe główki lub już 2-3 tygodnie przed planowanym terminem zbioru wybijają w pędy kwiatostanowe. Jest to spowodowane produkowaniem rozsad przy temperaturze niższej od 18°C (w odkrytym gruncie można ją produkować tylko latem) lub wystąpieniem takiej temperatury już po wysadzeniu roślin na miejsce stałe. Najszybciej, bo już po trzech tygodniach, kapusta pekińska ulega jarowizacji przy 5-7°C - zaczynają się formować pędy kwiatostanowe. Poszczególne odmiany różnie reagują na warunki termiczne i długi dzień, który także wpływa na szybsze wybijanie w pędy kwiatostanowe. ZAMIERANIE BRZEGÓW LIŚCI - ''TIPBURN''. Jest chorobą analogiczną do suchej zgnilizny wierzchołków owoców pomidorów i papryki. Jest spowodowane zmniejszeniem sprężystości błon komórkowych, w wyniku ich niedostatecznego wysycenia wapniem. Następstwem tego jest zapadanie się ścian komórek. Początkowo chora tkanka na kilka lub kilkanaście godzin przybiera barwę ciemnozieloną, później zamiera i brązowieje (fot. 1 i 2). Przy dużym nasileniu objawów rośliny tracą wartość handlową. Jeżeli na martwej tkance wtórnie rozwinie się szara pleśń lub bakterie z rodzaju Erwinia, to w krótkim czasie główki kapusty pekińskiej zamieniają się w cuchnącą maź. ''Tipburn'' występuje przy szybkim wzroście roślin i jednoczesnym niedoborze wapnia i wody. Może pojawić się przy zbyt niskiej zawartości tego pierwiastka w podłożu. W uprawie pod osłonami zalecana jego i. zawartość w substracie powinna być wyższa od 2200 mg a Ca/l, a w polu co najmniej 1500 mg Ca/l. Jeżeli stwierdzi się niedobory wapnia w podłożu na początku uprawy, to można pogłównie podać kredę, w ilości 5-10 dag/m2, ale nie później niż na 30 dni przed zbiorem kapusty pekińskiej.

FOT. 1. LIŚCIE KAPUSTY PEKIŃSKIEJ Z OSTRYM PORAŻENIEM ''TIPBURN''




FOT. 2. OBJAWY ''TIPBURN'' NA PRZEKROJU GŁÓWNYM KAPUSTY PEKIŃSKIEJ


Gdy uprawia się kapustę pekińską w polu latem, przy wysokiej temperaturze, wskazane jest zapobiegające zamieraniu brzegów liści opryskiwanie roślin co 2-5 dni saletrą wapniową ''Awa'' w stężeniu 3%. Zabiegi te, w razie potrzeby, można rozpoczynać już dwa tygodnie po wysadzeniu roślin. Przy użyciu saletry wapniowej granulowanej zaleca się stężenie 1,5% i dawkę cieczy 1000 l/ha. W uprawach polowych zamieranie brzegów liści może także nasilić się w okresie przymrozków (do około -5°C), gdy w ciągu dnia przy słonecznej pogodzie temperatura dochodzi do 18°C. W uprawie pod osłonami przed tym zaburzeniem fizjologicznym najskuteczniej zabezpiecza jednoczesne opryskiwanie saletrą wapniową i obniżenie temperatury. Początkowo, po posadzeniu roślin, powinno się utrzymywać co najmniej 18°C, zaś na kilkanaście dni przed zbiorem - 10-12°C. Do sposobów zapobiegania ''tipburn'' zaliczyć można także, jak podaje literatura, nawadnianie podsiąkowe, utrzymywanie niskiego stężenia soli mineralnych w podłożu, nawożenie azotem w formie azotanowej oraz utrzymywanie wysokiej wilgotności powietrza. Poszczególne odmiany różnią się między sobą odpornością na ''tipburn''. Pokazują to wyniki (tabela) otrzymane w ubiegłym roku w doświadczeniu wazonowym, w którym stworzono warunki sprzyjające występowaniu tego zaburzenia - wahania wilgotności podłoża i powietrza były większe niż w normalnej uprawie, występowały też duże wahania temperatury.

PORÓWNANIE WRAŻLIWOŚCI ODMIAN KAPUSTY PEKIŃSKIEJ NA ''TIPBURN'' I ZAGNIWANIE. UPRAWA JESIENIĄ W 1998 r.


W tym doświadczeniu nasiona 10 odmian kapusty pekińskiej wysiano do wielodoniczek wypełnionych substratem torfowym 15 lipca, a 31 lipca rozsadę wysadzono do wazonów (w 12 powtórzeniach). Substrat torfowy był przygotowany wcześniej, dodano do niego, w przeliczeniu na 1 m3: 4 kg mieszanki nawozowej Azofoska, 8 kg kredy i 10 kg popiołu z węgla brunatnego. Przeciwko bielinkowi kapustnikowi i rzepnikowi, piętnówce kapustnicy oraz tantnisiowi krzyżowiaczkowi i chowaczom (te ostatnie uszkadzają wierzchołki wzrostu, co uniemożliwia tworzenie się główek) użyto preparatu Bulldock 025 EC (w stężeniu 0,1%). We wrześniu kapustę pekińską dokarmiano saletrą amonową, w ilości 3 g/roślinę. Co 5-14 dni prowadzono obserwacje stopnia zamierania brzegów liści, który oceniano w skali 0-4. Rośliny całkiem zdrowe otrzymywały ocenę O, te o nieznacznych uszkodzeniach początkowych 0,5, przy trochę większych - 1. Główki z oceną 2 nie nadawały się już do sprzedaży, ewentualnie poza wyborem, po bardzo starannym ich oczyszczeniu (w uprawach produkcyjnych porażenie w takim stopniu występuje bardzo rzadko). Maksymalną oceną stopnia porażenia było 4, ale tej oceny w tym roku nie otrzymała żadna roślina. W roku 1998 najzdrowsza okazała się odmiana Sumiko F1 (nie badano jej w latach ubiegłych). U tej odmiany proces zamierania brzegów liści rozpoczynał się najpóźniej i przebiegał najwolniej. W związku z tym główki tej odmiany w najmniejszym stopniu zagniwały. Niewiele gorzej od niej wypadła Sapporo F1. Obie odmiany wytworzyły w tym doświadczeniu największe główki, ponieważ okazały się również mało podatne na alternarię, a porażenie tym grzybem było w tym roku częstsze niż w latach ubiegłych. Kapusta pekińska Asten F1 w doświadczeniu zajęła trzecie miejsce. Kolejne pod względem wrażliwości na ''tipburn'' były Bejo 1785 F1 i Rokko F1, które dały również najniższy plon główek, ponieważ okazały się najbardziej wrażliwe na alternariozę, która zniszczyła wszystkie ich liście zewnętrzne. Odmiana Taranko F1 (także i w latach poprzednich) należała do najwrażliwszych na ''tipburn'', w prowadzonym doświadczeniu dosyć wcześnie zaczęła gnić. W latach poprzednich największą odpornością na ''tipburn'' wyróżniały się odmiany Yamiko F1, Nerva F1 i Kasumi F1. NIEDOBÓR POTASU na początku objawia się kruchością liści, co daje się zaobserwować podczas zabiegów uprawowych. Później liście zewnętrzne tracą intensywną zieleń, żółkną i zasychają od brzegów. Przy zbiorze i transporcie dolne liście główek obłamują się. Objawy niedoboru rozpoczynają się, gdy zawartość potasu w liściach spada poniżej 3%, a powinna wynosić 3-8% ich suchej masy. W uprawie pod osłonami zalecany poziom potasu w substracie powinien wynosić około 500 mg K/l, w polowej 170-200 mg K/l. Przy stwierdzeniu niedoboru potasu w trakcie uprawy polecane jest nawożenie pogłówne siarczanem potasu (20-30 g/m2), ale nie później niż 2 tygodnie przed zbiorem. NIEDOBÓR AZOTU objawia się jasnozielonym zabarwieniem liści, u dolnych brzegi i nerwy są różowe. Liście takie szybko żółkną. Zawartość azotanów w zewnętrznych częściach główek wynosi w tym przypadku mniej niż 0,3% ich suchej masy, podczas gdy średnia zawartość azotanów powinna wahać się w granicach 0,3-1,5% (wyższa występuje u kapusty uprawianej pod osłonami). W uprawach pod osłonami w momencie sadzenia roślin na miejsce stałe zawartość azotu w podłożu może dochodzić do 350 mg N-N03/1 - co pozwala, przy krótkim okresie wegetacji kapusty pekińskiej, na zrezygnowanie z pogłównego zasilania azotem. Jest to ważne, gdyż szczególnie późne dokarmianie roślin tym składnikiem może powodować gromadzenie się azotanów w częściach konsumpcyjnych warzywa. W produkcji polowej zawartość azotu powinna wynosić 100-120 mg N-NO3/l gleby. Jeżeli niedobór tego pierwiastka wystąpi w trakcie uprawy, to na 3 tygodnie przed zbiorem najlepiej opryskać kapustę pekińską roztworem saletry wapniowej - granulowanej (1,5%) lub płynnej (3%) - tak, jak w przypadku zapobiegania zaburzeniu ''tipburn''. Jeżeli gleba jest lekka i mato próchniczna to zawartości składników pokarmowych mogą być niższe od podanych. ZASOLENIE PODŁOŻA. Niekiedy po wysadzeniu roślin na miejsce stałe rozsada słabo rośnie, więdnie przy słonecznej pogodzie i na najstarszych liściach powstają białe, powiększające się obwódki. Objawy te świadczą o zasoleniu podłoża na poziomie odpowiadającym co najmniej 6 g NaCl/1 - w przypadku rozsady doniczkowanej, u niedoniczkowanej objawy mogą wystąpić już przy niższym stężeniu soli w podłożu. W roślinach stężenie azotu przekraczające 3% N-N03, a potasu powyżej 10% K w suchej masie liści wskazuje na przenawożenie kapusty pekińskiej tymi składnikami. Należy jednak zaznaczyć, że przy niedoborze światła i wysokiej temperaturze rośliny pod osłonami mogą zawierać bardzo dużo azotu azotanowego, nawet gdy jego stężenie w podłożu mieści się w dopuszczalnym zakresie (podobnie wygląda sprawa z potasem, ale do jego nadmiaru jest mniej zastrzeżeń, niż do azotu). Doc. dr J. Borkowski jest pracownikiem Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach