• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 08/2003

PRZY SZNURKACH LUB NA "PŁASKO"

Jeszcze kilka lat temu określenie "sezon ogórkowy" kojarzyło się nieodparcie ze środkiem lata — porą, w której przypadała pełnia zbiorów tych warzyw z upraw polowych. W związku z tą krótko trwającą obfitością jednym z ważniejszych quot;rytuałów" Polaków w tym czasie było kwaszenie ogórków — co z braku ważniejszych wydarzeń — znajdowało czasem swe odbicie w letnich serwisach informacyjnych (między innymi dlatego zwykło się tak określać okres letniego zastoju w wielu dziedzinach życia). Obecnie termin ten ma głównie znaczenie przenośne, niezależne od rzeczywistego, prawie półrocznego okresu podaży tych warzyw na rynku. Ogórki partenokarpiczne*, nadające się do krótkiego kwaszenia, z upraw ogrzewanych pojawiają się u nas już w końcu marca i w kwietniu, z tuneli zimnych — w maju, a odmiany polowe z plantacji nawadnianych można zbierać nawet do października.

W okolicach Krakowa dosyć popularna jest uprawa ogórków partenokarpicznych w nieogrzewanych tunelach igołomskich — "na płasko" — lub w wyższych coraz częściej prowadzona pionowo, przy sznurkach. Produkcja tych odmian w gospodarstwach szklarniowych jest jednym ze sposobów na wykorzystanie mnożarek po posadzeniu rozsad.

W tunelach igołomskich

W gospodarstwie Stefana Tkaczyka ogórki uprawia się w tunelach o wymiarach 30 m x 4 m przy wysokości około 1,3–1,5 m. W poprzednim roku na tym stanowisku rosły kalafiory, później pole nawieziono obornikiem (około 8 ton na hektar), wiosną przed sadzeniem podano jeszcze nawozy — Cropcare (około 20 kg na tunel) oraz saletrę potasową (około 5 kg na tunel). Przygotowanie rozsady rozpoczęto w połowie marca, nasiona wysiewano do doniczek wypełnionych substratem torfowym. W tym roku można ją było sadzić w tunelach po około 5 tygodniach — pod koniec kwietnia. Przy uprawie "na płasko", bez cięcia, ogórki potrzebują dosyć dużo miejsca, odległość roślin w rzędach wynosi niecałe 80 cm. W jednym tunelu sadzi się około 170 roślin (fot. 1), na metr kwadratowy przypada średnio około 1,4 rośliny. Ponieważ w tunelach nie ma instalacji nawadniającej, ogórki podlewane są tradycyjnie "z węża" mniej więcej do trzech tygodni od posadzenia roślin, na początku częściej — średnio dwa razy w tygodniu, później rzadziej — raz na tydzień. W czasie uprawy prowadzi się ochronę przed mączniakiem rzekomym — rośliny opryskuje się średnio co 2 tygodnie. W tym roku owocowanie rozpoczęło się w trzeciej dekadzie maja, a uprawa jest prowadzona mniej więcej do połowy lipca — później, gdy na rynku pojawiają się duże ilości ogórków z upraw polowych, cena tych warzyw spada. W całym sezonie, w zależności od przebiegu pogody, osiąga się do 14 zbiorów. Gospodarz przyjmuje, że średnio jeden zbiór wynosi około 50 kg z tunelu (pierwszy około 30 kg, kolejne są większe — do 50 kg, w pełni owocowania, przy wysokiej temperaturze, nawet do 100 kg z tunelu). W czasie około dwóch miesięcy prowadzenia uprawy z tunelu takiego zbiera się mniej więcej 700 kg ogórków, czyli niecałe 6 kg/m2 lub, w przeliczeniu na plon z jednej rośliny nieco ponad 4 kg. Stefan Tkaczyk prowadził też próby z uprawą ogórków w tunelach igołomskich przy sznurkach — wówczas na jeden tunel przypadało około 350 roślin — jest to jednak bardziej pracochłonne i lepiej sprawdza się w wysokich tunelach.


FOT. 1. "NA PŁASKO" W TUNELACH IGOŁOMSKICH OGÓRKI UPRAWIANE SĄ W ZAGĘSZCZENIU OKOŁO 1,4 ROŚLINY NA METR KWADRATOWY

W tunelu wysokim — przy sznurkach

Uprawę taką (fot. 2) prowadzi Krzysztof Szczęsny, wójt wsi Zofipole. W nieogrzewanym tunelu o wymiarach 32 m x 7,4 m (236 m2 powierzchni) i wysokości 3 m sadzi 750 roślin (w 8 rzędach, rozstawa w rzędzie około 30 cm), średnio na metr kwadratowy przypada nieco ponad 3 rośliny. W tym roku przygotowaną w substracie torfowym w doniczkach o średnicy 12 cm 25-dniową rozsadę z czterema, pięcioma liśćmi sadził po Wielkanocy (po wycięciu sałaty sadzonej na początku marca). Zbiory ogórków rozpoczęły się 8 maja (fot. 3) i prowadzone są codziennie. Pierwszy wynosił około 60 kg, późniejsze — 100–120 kg z tunelu, w czasie "wysypu" nawet do 200– 250 kg. Bez względu na cenę ogórków, uprawę kończy się pod koniec czerwca (chociaż można by ją poprowadzić o miesiąc dłużej), ponieważ w tym terminie gotowa jest już do sadzenia rozsada chryzantem. Przy takim skróconym okresie zbiorów — trwającym niecałe 2 miesiące — K. Szczęsny spodziewa się, że z tunelu zbierze ponad 5 ton ogórków. Z metra kwadratowego uzyskuje przeciętnie około 24–25 kg, plon w przeliczeniu na roślinę wynosi około 7 kg.


FOT. 2. W TUNELU WYSOKIM OGÓRKI PROWADZONE SĄ PRZY SZNURKACH, DZIĘKI CZEMU NA METR KWADRATOWY PRZYPADAJĄ PONAD TRZY ROŚLINY


FOT. 3. W GOSPODARSTWIE K. SZCZĘSNEGO OGÓRKI ZACZĘŁY OWOCOWAĆ 8 MAJA, UPRAWA PROWADZONA JEST DO KOŃCA CZERWCA ('MIRABELLE' F1)

Ze względu na to, że w gospodarstwie K. Szczęsnego od kilku lat w tym samym podłożu prowadzona jest intensywna uprawa (trzy plony w ciągu roku), jesienią tunel nawożony jest organicznie — około dwiema tonami obornika. Poza tym mniej więcej co drugi, trzeci dzień ogórki zasilane są rozcieńczoną (w proporcji 1 : 3) gnojowicą, która po przefiltrowaniu podawana jest przez węże kroplujące.
Z każdym nawadnianiem podawane są także rozpuszczalne nawozy mineralne o proporcjach N : P : K jak 8 :12 : 36, z dodatkiem mikroelementów, w stężeniu około 1 kg na 1000 litrów wody. Poza tym, jak stwierdził gospodarz, w uprawie tych ogórków bardzo ważne jest częste i obfite nawadnianie. Gdy w czasie upałów temperatura w tunelu wzrasta do 50°C, wodę trzeba podawać nawet dwa razy dziennie — łącznie około 6 tys. litrów na tunel. Uprawa taka jest dosyć pracochłonna, bo oprócz codziennych zbiorów, trzeba również okręcać rośliny wokół sznurków, ciąć pędy — do 4., 5. węzła usuwa się wszystkie odrosty, z dalszych wyprowadza się dwuwęzłowe pędy boczne. Z dolnych pięter po zebraniu owoców usuwa się również liście.

Uzupełnienie oferty gospodarstw szklarniowych

Odmiany partenokarpiczne ogórków do kwaszenia można też uprawiać w mnożarkach, po zakończeniu produkcji rozsad. Taka uboczna produkcja (na 0,5 ha) od dwóch lat prowadzona jest w Gospodarstwie Ogrodniczym Braci Kasprzak w Piekoszowie. Rozsadę ogórków z pięcioma liśćmi sadzi się zwykle w lutym, po zwolnieniu się miejsca w mnożarkach. Rośliny uprawiane są w wełnie mineralnej (używanej drugi sezon). Maty (100-centymetrowe) układa się na szerokich stołach w dwóch rzędach, na jedną przypadają 4 rośliny. Ogórki prowadzone są przy sznurkach biegnących w górę w kształcie litery "V", zaczynają owocować w okresie 3–4 tygodni od posadzenia, szczyt plonowania przypada około 4 tygodni później. Zasilane są pożywką podobną do używanej dla innych szklarniowych odmian ogórków (EC podawanego roztworu wynosi od 2,2 do najwyżej 2,5 mS/cm), chociaż — jak zauważa Marek Tarnowski prowadzący produkcję w Piekoszowie — dobrze reagują na nieco wyższą zawartość potasu, niż zalecana dla odmian sałatkowych.

Świeże i małosolne

Największe zapotrzebowanie i najlepsze ceny ogórków odmian partenokarpicznych nadających się do kwaszenia utrzymują się mniej więcej do połowy czerwca. Warzywa te bywają spożywane na świeżo lub przeznaczane są do krótkiego kwaszenia — tzw. małosolne (fot. 4) w maju cieszą się bardzo dużą popularnością i uzyskują wtedy wysokie ceny (hurtowe wynoszą wówczas nawet 6 zł/kg). Przy sprzedaży detalicznej świeżych ogórków producenci z Igołomi radzą, aby zgnieść jeden mały owoc — wówczas jego intensywny aromat przyciąga klientów. Zwracają również uwagę, że owoce z uprawy "na płasko", rosnące w większym zacienieniu mają jaśniejszą barwę skórki, a jasne ogórki nadal są bardziej cenione przez klientów. Te z uprawy przy sznurkach (fot. 5) przy lepszym dostępie światła są ciemniejsze, również po przetworzeniu mają gorszą barwę skórki, ale dzięki temu, że najczęściej są uprawiane w korzystniejszych warunkach, z pełną fertygacją, bywają lepsze w smaku.
W tym roku w marcu za najwcześniej zebrane ogórki z upraw ogrzewanych można było uzyskać około 5–6 zł/kg (zwykle więcej niż za tradycyjne odmiany szklarniowe). Ceny na krakowskim placu hurtowym od początku zbiorów z upraw nieogrzewanych kształtowały się na poziomie 5,5 zł/kg, później spadały stopniowo i w ostatnią niedzielę maja wynosiły jeszcze 4 zł/kg, później po kilku dniach upałów nastąpił wysyp ogórków i przy zwiększonej podaży ich cena spadła do 2 zł/kg, w połowie czerwca było to już 1,5–1,2 zł/kg.


FOT. 4.OGÓRKI 'MAŁOSOLNE" OD NIEDAWNA POJAWIAJĄ SIĘ W SPRZEDAŻY JUŻ WIOSNĄ


FOT. 5. OWOCE OGÓRKÓW PROWADZONYCH PRZY SZNURKACH SĄ NIECO CIEMNIEJSZE OD TYCH UPRAWIANYCH NA PŁASKO