• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 09/2003

FORMOWANIE ROŚLIN OGÓRKA W ZALEŻNOŚCI OD WARUNKÓW ŚWIETLNYCH

Wielkość wytworzonej masy zielonej ogórków jest w dużej mierze cechą odmianową. Odmiany długoowocowe (np. 'Sabrina' F1, 'Korinda' F1, 'Ventura' F1) zwykle charakteryzują się silniejszym wzrostem części wegetatywnych niż krótkoowocowe (np. 'Milenium' F1, 'Deltastar' F1, 'Halley' F1

Roślina ogórka tworzy pęd główny, który w uprawach pod osłonami może osiągnąć długość nawet ponad 5 metrów, od niego odrastają pędy boczne I rzędu. Liczba i długość rozgałęzień bocznych również w dużym stopniu zależy od odmiany. Niektóre krzewią się słabo i tworzą ich niewiele (np. 'Tornac' F1, 'Ilke' F1). Wymagają one tylko nieznacznego cięcia korygującego, polegającego na skróceniu pędów bocznych. Można też wyróżnić grupę odmian, które praktycznie nie wytwarzają pędów bocznych, albo też pędy te są samokończące (np. 'Colonel' F1, 'Tunca' F1 , 'Omar' F1). Ich cięcie zwykle nie jest konieczne. Większość uprawianych odmian jednak silnie się rozrasta i wymaga formowania roślin. Zabieg ten ma na celu ograniczenie masy wegetatywnej części nadziemnej w takim stopniu, aby uzyskać prawidłowy wzrost i dorastanie zawiązków owoców pozostawionych na roślinach. U plonującej nieciętej rośliny masa wegetatywna jest około 80 razy większa od masy systemu korzeniowego, a u ciętej — 50–60 razy.

Na plonowanie ma wpływ, między innymi, to, jak rozbudowany jest system korzeniowy. Na  jego wykształcanie się wpływają: temperatura, woda, nawożenie i światło. W uprawach pod osłonami po posadzeniu rozsad producenci mają możliwość regulowania wymienionych czynników uprawowych — z wyjątkiem światła — ponieważ w Polsce nie praktykuje się jeszcze doświetlania ogórków po posadzeniu na miejsce stałe. Dlatego przy bardzo wczesnym sadzeniu rośliny zazwyczaj cierpią na niedostatek światła, co wpływa ujemnie, między innymi, na rozwój systemu korzeniowego. W takich warunkach następuje słabe zawiązywanie owoców, a także "zrzucanie" dużej liczby zawiązków i powolne dorastanie owoców. Z kolei, gdy długość dnia wynosi 11–12 godzin, ogórki najszybciej wkraczają w fazę kwitnienia i owocowania (chociaż w tym względzie istnieją oczywiście różnice odmianowe).

Zima i początek wiosny tego roku były bardzo mroźne, z długimi okresami niskiej temperatury, zwłaszcza w nocy, a to zwiększało w znaczący sposób nakłady na ogrzewanie upraw pod osłonami. Oprócz tego, podobnie zresztą jak w latach ubiegłych, okres ten cechowało wyjątkowo małe natężenie światła i mała liczba godzin ze słońcem — nawet na Podkarpaciu, w rejonie najbardziej uprzywilejowanym pod względem warunków świetlnych zimą. Rozsadę przygotowywaną do wczesnych upraw doświetlano. Po okresie wzrostu w dobrych warunkach świetlnych ogórki posadzone na miejsce stałe, w szklarni czy tunelu foliowym, napotkały długi, czasem nawet kilkutygodniowy okres ze słabym światłem. Radykalna poprawa warunków zarówno świetlnych, a także cieplnych w tym roku w całym kraju nastąpiła dopiero od 12 kwietnia. Przy niedostatku światła, gdy system korzeniowy ogórka był jeszcze słabo rozbudowany, rośliny należało mocniej ciąć.

Prowadząc cięcie, oprócz odmiany, trzeba uwzględniać także rozstawę rzędów i zagęszczenie roślin w rzędzie oraz zaplanowaną długość okresu zbiorów. W uprawie pod osłonami obowiązuje zasada usuwania pędów bocznych i zawiązków na pędzie głównym od dołu rośliny, przynajmniej do wysokości 5. węzła (rys. A). Pozostawienie tych zawiązków hamuje wzrost rośliny i opóźnia dorastanie zawiązków położonych wyżej. W warunkach niedoboru światła należy jednak usuwać pędy boczne nie tylko do 5. węzła, ale znacznie wyżej, czasami nawet do 9. czy 10. węzła (rys. B). Producenci zwykle doskonale wiedzą, jak należy formować rośliny ogórka. ale przy wczesnych nasadzeniach wiążących się z bardzo dużymi nakładami na produkcję chcą uzyskać jak największy plon wczesny i jak najwcześniej rozpocząć sprzedaż owoców, gdyż wtedy wyższe są ich ceny. Dlatego nie usuwają pędów bocznych powyżej 5. węzła. Odbija się to niekorzystnie na wysokości plonów. Również w tym sezonie wiosną na wielu plantacjach obserwowano, że pozostawienie pędów bocznych I rzędu między 5. a 9.–10. węzłem było często błędem. Wprawdzie na tych pędach bocznych, ciętych za l. węzłem i liściem, zawiązywały się kwiaty, ale odbywało się to kosztem zawiązywania się owoców na pędzie głównym. Te ostatnie byłyby cenniejsze od tych z pędów bocznych, bo znajdują się najbliżej łodygi i najszybciej mogą dorastać, zwykle są kształtne, wyrównanej wielkości, dobrze wypełnione i prawidłowo wybarwione. Gdy pozostawiono jednak pędy boczne, zawiązki na pędzie głównym zasychały lub opadały (fot. 1).

Przy formowaniu roślin należy zadbać o pozostawienie jak najdłuższej części pędu głównego — przewodnika. W pomieszczeniach wysokich pęd główny można prowadzić do szczytu podpory, przywiązując go do drutu i przycinając na wysokości 2 węzłów ponad drutem, tak aby roślina z owocami nie osuwała się ze sznurka (rys. B). Przy dłużej trwającej uprawie pozostawia się jeszcze pęd główny z kilkoma węzłami i pędami bocznymi I rzędu (rys. A). Natomiast w pomieszczeniach, gdzie odległość od podłoża do szczytu podpory jest niewielka (na przykład w tunelach foliowych "starego typu" — gdy druty są rozciągnięte nad rzędami roślin na wysokości nie większej niż 2 m, a przy uprawie na belach słomy odległość ta wynosi około 1,8 m), przewodnik, który dorośnie do drutu, kieruje się w dół (rys. C). Pęd główny można przywiązać do drutu kawałkiem sznurka, ale wygodniej jest przełożyć wierzchołek przez "przewieszkę" z tworzywa sztucznego (fot. 2). Używanie "przewieszek" usprawnia pracę i eliminuje uszkadzanie wierzchołkowych części roślin. Zwisającą część pędu głównego przycina się wtedy na wysokości około 0,6 m od podłoża.

PRZYKŁADY FORMOWANIA ROŚLIN OGÓRKA
A – Z SADZENIA W DOBRYCH W DOBRYCH WARUNKACH ŚWIATŁA;
B – Z SZADZENIA BARDZO WCZESNEGO, W WARUNKACH NIEDOSTATKU ŚWIATŁA
C – W TUNELACH "STAREGO TYPU"

 – ZAWIĄZKI DO USUNIĘCIA,           – OWOCE NA PĘDZIE GŁÓWNYM,

– OWOCE NA PĘDACH BOCZNYCH – MIEJSCE CIĘCIA

W okresie dobrego nasłonecznienia intensywność cięcia pędów bocznych trzeba uzależnić od zagęszczenia roślin, przewidywanej długości okresu zbiorów, a także krzewienia się roślin, charakterystycznego dla poszczególnych odmian. Pozostawione pędy boczne I rzędu wyrastające powyżej 9.–10. węzła na pędzie głównym przycina się za l. węzłem i liściem. Cięcie to powinno być prowadzone systematycznie. Nie można dopuścić, aby rośliny nie były cięte przez, na przykład, 2 tygodnie, a po tym okresie odciążać roślinę i wycinać długie pędy, które wytworzyły już dużą masę liści i zawiązków. Takie jednorazowe silne cięcie odbija się ujemnie na dalszym wzroście i plonowaniu ogórków. Przy okazji cięcia trzeba także usuwać zżółknięte liście i zniekształcone zawiązki.


FOT. 1. POZOSTAWIENIE ZAWIĄZKÓW NA PĘDACH BOCZNYCH POWODUJE ZASYCHANIE TYCH NA PĘDZIE GŁÓWNYM


FOT. 2. PRZEWIESZKI PODTRZYMUJĄCE PĘDY OGÓRKA ZABEZPIECZAJĄ JE PRZED USZKODZENIAMI