• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2003

SYGNALIZACJA NALOTU I OCHRONA PRZED POŁYŚNICĄ MARCHWIANKĄ

Muchówka ta należy do najgroźniejszych szkodników. Przy zaniechaniu ochrony może uszkodzić do 80% korzeni marchwi. Nie mniejsze szkody wyrządza na pietruszce. Coraz bardziej zagraża też pasternakowi. Jedynie dla selera, poza sporadycznymi przypadkami, szkodliwość połyśnicy jest dotychczas niewielka.

Połyśnica marchwianka ma w ciągu roku dwa pokolenia. Larwy pierwszej generacji są szczególnie niebezpieczne dla roślin będących w fazie 2–4 liści. Jedna larwa może wówczas całkowicie zniszczyć do 10 młodych roślin. Larwy drugiej generacji pojawiają się od końca lipca i żerują w korzeniach. Uszkodzone starsze korzenie nie zamierają, nie nadają się jednak do przechowywania, z uwagi na ich szybkie gnicie spowodowane wtórnym porażeniem przez patogeny grzybowe i bakteryjne.

Wiosną zaprawianie nasion wymienionych wyżej warzyw (oprócz selera) wystarczająco zabezpiecza uprawy przeciwko pierwszemu pokoleniu połyśnicy. Później — w lipcu i sierpniu — kiedy trwa nalot muchówek drugiego pokolenia, opryskuje się uprawy insektycydami. Również pierwsze pokolenie można zwalczać w ten sposób, jeśli posialiśmy nasiona niezaprawione.

Rośliny opryskuje się na podstawie sygnalizacji pojawienia się połyśnicy na plantacji. Nalot muchówek zależy od warunków lokalnych — przebiegu pogody, ukształtowania terenu i obecności skupisk drzew lub krzewów w sąsiedztwie plantacji. Powyższe czynniki powodują, że termin pojawienia się muchówek na uprawach leżących w odległości 1–2 km od siebie może różnić się o 7–10 dni. Do stwierdzenia obecności szkodnika służą żółte tablice lepowe. Zakłada się je na skraju upraw, po jednej tablicy w połowie każdego boku pola.

Owad dorosły jest dosyć łatwy do identyfikacji, ponieważ różni się od innych gatunków muchówek. Połyśnica ma jedną parę skrzydeł, ciało wysmukłe (długości do 5 mm), błyszczące, czarne, ze stożkowatym, ostro zakończonym odwłokiem. Głowa, 3-członowe czułki i odnóża połyśnicy są koloru żółtopomarańczowego. Na tablicach odławiają się bardzo często podobnie wyglądające owady. Może to być, na przykład, błyszczącoczarna, wysmukła błonkówka podobnej długości, też z żółtymi odnóżami, ale z dwiema parami skrzydeł i wieloczłonowymi czułkami. Inne, licznie odławiane muchówki (mają po jednej parze skrzydeł) są przeważnie matowoszare bądź ciemne, z czarnymi lub żółto-czarnymi odnóżami.

Tablice skutecznie wyłapują owady przez trzy, a wyjątkowo cztery dni. Po tym czasie należy je wymienić — klej częściowo wysycha, przez co nie wszystkie owady się przyklejają, a nagromadzenie złapanych owadów utrudnia identyfikację szkodnika. Jeśli wysialiśmy niezaprawione nasiona, tablice na polu ustawiamy od drugiej dekady maja (przy wcześniejszej wiośnie — od początku tego miesiąca) do początku czerwca. Progiem zagrożenia jest odławianie na tablicach ustawionych na plantacji średnio 1–2 muchówek przez 3 kolejne dni. Latem żółte tablice są potrzebne od połowy lipca do połowy sierpnia lub krócej, jeżeli wcześniej wykonamy opryskiwanie. Sygnałem do zwalczania drugiego pokolenia połyśnicy jest odławianie średnio 0,75–1 muchówki. Próg zagrożenia określamy obliczając średnią dla co najmniej czterech tablic.

Przy wykonywaniu zabiegów ochronnych należy wziąć pod uwagę rozmieszczenie roślin uszkadzanych przez połyśnicę. Na wielohektarowych uprawach najwięcej uszkodzonych roślin znajduje się w brzeżnym pasie, sięgającym do 30 m w głąb plantacji. W tej strefie około 90% nalatujących na uprawę samic składa jaja. Zasięg uszkadzania roślin wynika z tego, że połyśnica marchwianka należy do owadów cieniolubnych i unika otwartych przestrzeni. Z reguły samice nalatują na plantację w ciągu dnia, a po złożeniu jaj powracają do środowiska, w którym przebywają przez większość swego życia, to jest do skupisk krzewów czy na zachwaszczone nieużytki. Stąd też należy unikać zakładania plantacji w ich pobliżu. Na większych plantacjach powinno się zakładać także 1, 2 tablice w środku pola. Jeżeli nie stwierdzi się na nich szkodnika, zabieg można ograniczyć do brzeżnych części plantacji. Należy również unikać zbyt gęstego siewu nasion (wąskich międzyrzędzi i zagęszczenia roślin w rzędach) tak, aby rośliny były jak najmniej zacienione. Tam, gdzie w poprzednim sezonie notowano duże nasilenie szkodnika, wskazany jest bardzo wczesny siew nasion (w marcu) lub jego opóźnienie (do czerwca).

Aktualny program ochrony warzyw zaleca następujące środki i metody chemicznego zwalczania połyśnicy marchwianki. Zaprawianie nasion: Zaprawa Marshal 250 DS (70 g/kg) lub Nomolt 150 SC (70 ml/kg), lub Promet 400 CS (50 ml/kg) z dodatkiem Zaprawy Funaben T (3 ml/kg) lub Sarfunu T 65 DS (5 g/kg) bądź Sarfunu T 450 FS (6 ml/kg) lub Zaprawy Nasiennej T zawiesinowej (3 g/kg) + Apron XL 350 ES (1 ml/kg). Inna mieszanka to Super Homai 70 DS (50 g/kg) do której dodaje się jedynie Apronu XL 350 ES (1 ml/kg). Sposób zaprawiania nasion podano w etykiecie-instrukcji na opakowaniach środków.

Do opryskiwania roślin (dwukrotnie w odstępie 7–10 dni) zaleca się jeden z następujących insektycydów: Basudin 600 EW (0,35 L/ha), Diazinon 250 EC (0,9 L/ha), Diazol 250 EC (0,9 L/ha), Fyfanon 500 EC (1,5 L/ha), Nurelle D 550 EC (0,5 L/ha), Pyrinex 480 EC (1,5 L/ha), Reldan 400 EC (0,9 L/ha), Sumithion Super 1000 EC (0,45 L/ha), Trebon 10 SC (0,6 L/ha).