Ogórki są roślinami ciepłolubnymi, nie znoszą nadmiaru wilgoci w glebie, intensywnych opadów ani trwającego wiele dni ochłodzenia — zwłaszcza w początkowej fazie kiełkowania nasion i wzrostu siewek. Obniżenie temperatury poniżej 12°C i nadmiar wilgoci w glebie prowadzą do całkowitego zahamowania wzrostu roślin oraz masowego występowania zgorzeli siewek i ich zamierania.

Już w drugiej połowie czerwca istnieje niebezpieczeństwo pojawienia się najgroźniejszych chorób na ogórkach w uprawach polowych i pod osłonami.

Częsta lustracja

Od drugiej połowy czerwca należy uważnie kontrolować plantacje ogórków, co kilka dni, już od momentu rozwijania się pierwszych liści — w celu wczesnego wykrycia bakteryjnej kanciastej plamistości oraz mączniaka rzekomego. Najlepszą porą na zaobserwowanie pierwszych oznak chorób są godziny poranne, przed wyschnięciem rosy.

SKRÓCONY PROGRAM OCHRONY OGÓRKA PRZED CHOROBAMI W UPRAWIE POLOWEJ NA ROK 2003

Bakteryjna kanciasta plamistość

Ta bakterioza może zaatakować ogórki już w fazie liścieni i wytwarzania się pierwszych liści, stanowi zagrożenie do końca okresu wegetacji roślin. W początkowej fazie rozwoju kanciastej plamistości objawy są bardzo zbliżone do tych, powodowanych przez mączniaka rzekomego, lecz w przypadku bakteriozy na mokrych plamach ograniczonych nerwami po dolnej stronie liści widoczna jest kropla lepkiej, bielejącej cieczy — wyciek śluzu bakteryjnego z chorej tkanki. Po 2, 3 dniach porażone tkanki zasychają i wykruszają, się co powoduje powstawanie dziur w liściach.

Zaleca się od momentu pojawienia się pierwszych objawów choroby opryskiwanie roślin środkami miedziowymi, takimi jak: Miedzian 50 WG, Champion 50 WP, Funguran-OH 50 WP, Kocide 101 WP. Należy jednak pamiętać, że środki miedziowe powodują lekkie poparzenia brzegów liści. Do zwalczania bakteriozy zalecamy również wykorzystywanie preparatów zawierających ekstrakty z grejpfruta (w dawce 1,5 L/ha).

Mączniak rzekomy

Duży postęp w hodowli odpornościowej ogórków, a w tym głównie dotyczącej odporności na mączniaka rzekomego, stwarza możliwość znacznego ograniczenia zużycia chemicznych środków ochrony lub nawet ich wyeliminowania. Nasilenie infekcji przez mączniaka rzekomego zależy najbardziej od przebiegu pogody oraz liczebności źródeł choroby.

Jak wspomniałem, objawy mączniaka rzekomego i kanciastej plamistości bakteryjnej w początkowej fazie rozwoju choroby są prawie identyczne i trudne do zauważenia na dużej plantacji. W przypadku obydwu tych chorób początkowo na górnej stronie liści pojawiają się jasnooliwkowe, ograniczone nerwami plamy. Przy porażeniu przez mączniaka rzekomego na dolnej stronie liści, w miejscu mokrych plam, widoczny jest obfity szarofioletowy nalot zarodników konidialnych. Plamy te szybko żółkną, z czasem brązowieją, a liście zamierają. Choroba rozwija się błyskawicznie, powodując natychmiastowe zamieranie roślin.

Od wielu lat informuję producentów o pierwszym zagrożeniu upraw ogórków mączniakiem rzekomym — komunikaty nadawane są w Pierwszym Programie Polskiego Radia w porannych audycjach rolniczych. W tym roku w południowej i centralnej części kraju pierwszych ataków tej choroby należy się spodziewać pod koniec trzeciej dekady czerwca. Zagrożone będą głównie standardowe odmiany ogórków, bez odporności na tę chorobę (np. 'Śremski', 'Mieszko' czy 'Polan'). U odmian o wysokim poziomie odporności, jak: 'Aladyn' F₁, 'Atlas' F₁, 'Cezar' F₁, 'Parys' F₁ czy 'Edyp' F₁ pierwsze objawy mogą wystąpić nawet o 20 dni później, około połowy lub w końcu lipca.

Do pierwszych zabiegów profilaktycznych zaleca się użycie fungicydów kontaktowych, takich jak: Bravo 50 SC, Penncozeb 80 WP, Gwarant 500 SC. Z chwilą pojawienia się pierwszych objawów tej choroby (lub zgodnie z sygnalizacją), należy przystąpić do opryskiwania roślin środkami grzybobójczymi o działaniu interwencyjnym, na przykład: Acrobatem MZ 69 WP, mieszaniną Curzate M 72,5 WP z Bravo 500 SC, Tattoo C 750 SC. Z naszych najnowszych zaleceń wycofaliśmy z ochrony ogórków przed mączniakiem rzekomym Amistar 250 SC — ze względu na to, że jego używanie może prowadzić do powstawania odpornych form tego grzyba.