Numer 11/2003
Od kilkunastu lat dużym zainteresowaniem cieszą się w Polsce chryzantemy ogrodowe z grupy Garden Mums*. O ich popularności decydują, obok szerokiego asortymentu odmian, silne krzewienie i szybkie rozrastanie się roślin oraz obfite i długotrwałe kwitnienie. Nie wszystkie jednak odmiany są wystarczająco odporne na mróz w naszym klimacie, dlatego też badaliśmy w Poznaniu zimotrwałość chryzantem z tej grupy. Nasza ocena powinna ułatwić właściwy dobór odmian do nasadzeń na terenach zieleni, gdzie Garden Mums z powodzeniem mogłyby spełniać rolę roślin okrywowych (fot. 1).
FOT. 1. ODMIANY CHRYZANTEM OGRODOWYCH O ZWARTYM POKROJU
I NISKIM WZROŚCIE MOGĄ PEŁNIĆ ROLĘ ROŚLIN OKRYWOWYCH
Badano 10 odmian różniących się wczesnością, siłą wzros-tu oraz barwą i typem kwiatostanu (tab. 1). Po 16 roślin z każdej odmiany posadzono w polu 15 maja 2000 r. Przed zimą 2000/2001 i następnymi karpy korzeniowe chryzantem okrywano 5-centymetrową warstwą ściółki z torfu wysokiego lub kory sosnowej, gdyż doświadczenie założone było na terenie o cechach zastoiska mrozowego. Przekwitłych pędów nie usuwano jesienią, lecz pozostawiono je do wiosny. Ocenę zimotrwałości przeprowadzono w połowie maja 2001, 2002 i 2003 r. Za odporne na mróz uznano odmiany, u których nie przeżyło zimy najwyżej 25% roślin (fot. 2), a za dość odporne — te, u których wyginęło nie więcej niż 50% (a powyżej 25%), pozostałe zaliczono do wrażliwych na mróz.
TABELA 1. CHARAKTERYSTYKA OGRODOWYCH ODMIAN CHRYZANTEM Z GRUPY GARDEN MUMS
UŻYTYCH W DOŚWIADCZENIU
FOT. 2. TYLKO NIEKTÓRE ODMIANY DOBRZE PRZETRWAŁY OSTATNIĄ SUROWĄ ZIMĘ (TU: 'BOLD SOPHIA')
Po pierwszej i drugiej zimie połowa ocenianych odmian okazała się dość odporna na mróz, ale przebieg temperatury był korzystny dla roślin. Najsurowszą zimę 2002/2003** (podobnie jak 2001/2002) najlepiej przetrwały odmiany 'Bold Sophia' (fot. 3) i 'Shelley' (fot. 4), które zostały uznane za odporne na mróz (tab. 2). Z kolei w całości wymarzła 'Lisa' (fot. 5), którą — wraz z odmianami 'Barbara' i 'Megan' — zaliczono do wrażliwych na mróz.
FOT. 3. 'BOLD SOPHIA' W OKRESIE KWITNIENIA
FOT. 4. 'SHELLEY' — DRUGA Z BADANYCH ODMIAN O NAJLEPSZEJ ZIMOTRWAŁOŚCI
FOT. 5. 'LISA'
TABELA 2. ZIMOTRWAŁOŚĆ ODMIAN W LATACH 2001–2003
Wyniki doświadczenia wskazują, że duże szanse na przezimowanie w gruncie bez zabezpieczenia mają odmiany 'Bold Sophia' i 'Shelley'. Obie są dość niskie i o szerokim pokroju, ponadto silnie się krzewią, w rezultacie tworzą gęsty dywan pokryty kwiatami. Efekt jest podobny, jak w przypadku niskich, obficie kwitnących bylin (np. smagliczki — Alyssum sp., gęsiówki — Arabis sp., żagwinu — Aubrieta sp.). Można przypuszczać, że inne badane odmiany chryzantem będą dobrze zimowały bez okrycia tylko w miejscach osłoniętych od wiatru i w cieplejszych regionach, chociażby w południowo-zachodniej części naszego kraju. Natomiast we wschodniej i w środkowej części Polski, na przykład w rejonie Skierniewic, charakteryzującym się długotrwałym, 3–4-miesięcznym okresem z przymrozkami, uprawa w polu chryzantem z grupy Garden Mums bez zabezpieczenia przed mrozem wydaje się niecelowa.
* Jest to grupa hodowli Yoder Brothers z USA, składająca się już
z ponad 50 odmian, które u nas spopularyzowały się przede wszystkim jako rośliny uprawiane w pojemnikach na kwitnienie jesienne.
** W 1. dekadzie stycznia 2003 r. minimalna temperatura gruntu na głębokości 5 cm osiągnęła –3,1°C, powietrza na wysokości 2 m nad gruntem –15,8°C, a minimum absolutne (najniższa dobowa temperatura przy gruncie) wyniosło –24,7°C. Zima 2002/2003 odznaczała się umiarkowaną okrywą śnieżną, ale zarazem silnym oblodzeniem gleby. Suma opadów w rejonie Poznania wynosiła w okresie od listopada do kwietnia 2000/2001, 2001/2002 i 2002/2003 — odpowiednio — 219,7 mm, 254,9 mm i 158,5 mm. Najmniej opadów zanotowano w lutym 2003 r. (8,6 mm), niewiele — także w marcu 2003 r. (13,9 mm).