• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 02/2004

CHOROBY KORY DRZEW OWOCOWYCH (CZ. II)

W pierwszej części (czyt. HO 12/2003) Autor przedstawił szczegółowe informacje na temat zgorzeli kory, raka drzew owocowych, zgnilizny pierścieniowej podstawy pnia, mało znanych form raka, uszkodzeń na drzewach po mroźnych zimach oraz brunatnej zgnilizny drzew ziarnkowych oraz metody diagnozowania i zwalczania tych chorób (red.).

Na gruszach

W sadach gruszowych bardzo groźną chorobą z wyraźnymi objawami na korze jest zamieranie gruszy (Pear decline mycoplasmalike organism) — fot. 1. Wywołuje ją organizm mikoplazmopodobny. Porażone drzewa mają ograniczony wzrost, a ich kora łuszczy się i pęka. Obumiera również część korzeni. Powodowane to jest zmianami chorobowymi zachodzącymi w korze poniżej miejsca okulizacji. Tworząca się w korze tkanka kalusowa powoduje niszczenie wiązek sitowych oraz powstawanie nekrotycznych plam pod korą szyjki korzeniowej. Patogen rozprzestrzenia się podczas szczepienia i okulizacji oraz z nasionami podczas rozmnażania generatywnego podkładek. Przenoszony jest także przez miodówki gruszowe.


FOT. 1. ZAMIERANIE GRUSZY

Objawy na korze wywołuje także brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych (Monilia fructigena). Cykl rozwojowy i warunki rozwoju są analogiczne, jak w przypadku porażenia jabłoni. W pewnym stopniu również parch gruszy (Venturia pirina) jest chorobą kory. W korzystnych dla patogenu warunkach dochodzi do porażenia niezdrewniałych, wierzchołkowych pędów. Początkowo widoczne są oliwkowobrunatne przebarwienia. Wiosną następnego roku kora w tych miejscach pęka i powstają strupowate rany, które są miejscem zimowania i zarodnikowania grzyba V. pirina. Źródło choroby znajduje się w koronie drzewa w bezpośrednim sąsiedztwie rozwijających się wiosną liści.

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych

Jest najgroźniejszą chorobą kory drzew pestkowych, powoduje ją grzyb Monilia laxa. U wiśni dochodzi już do porażenia kwiatów, które brunatnieją, obumierają i pozostają na drzewie nawet przez kilka miesięcy (fot. 2). Grzybnia przemieszcza się do krótkopędów i pędów powodując nekrozę kory i zamieranie zakażonych organów. Najbardziej widoczne są zainfekowane owoce. Początkowo wokół miejsca porażenia pojawiają się na nich brunatne plamy gnilne obejmujące stopniowo cały owoc. Część porażonych owoców po zaschnięciu pozostaje na drzewach. Część z nich ściśle przylega do pędów (częsty objaw u śliw), a wiosną widoczna jest w tych miejscach nekroza kory.


FOT. 2. BRUNATNA ZGNILIZNA DRZEW PESTKOWYCH — ZAMIERANIE KWIATÓW I PĘDÓW WIŚNI

W ostatnich latach do zamierania pędów dochodzi u wiśni już wiosną. W okresach z umiarkowaną temperaturą i dużą ilością opadów na porażonych organach — także na pędach — powstają liczne sporodochia (skupienia zarodników konidialnych).  

Chcąc ograniczyć występowanie tej choroby należy wycinać porażone pędy (fot. 3) oraz usuwać porażone owoce z drzew. Wskazane jest także zwalczanie szkodników uszkadzających skórkę owoców. Wiśnie i czereśnie należy opryskiwać na początku i w pełni kwitnienia środkami: Cukarb 350 SC, Kuprosal 60 WP, Kaptan Plus 71,5 WP, Miedzian 50 WP/WG, Miedzian Extra 350 SC, Orius 250 EW, Saprol 190 EC, Topsin M 500 SC, Baycor 25 WP, Bumper 250 EC, Horizon 250 EW, Ronilan 500 SC, Rovral Flo 255 SC.


FOT. 3.  PĘDY PORAŻONE PRZEZ BRUNATNĄ ZGNILIZNĘ DRZEW PESTKOWYCH NALEŻY WYCINAĆ

Leukostomoza drzew pestkowych

Jest typową chorobą kory (fot. 4), powodują ją patogeny z rodzaju Leucostoma. Wiosną więdną nagle i obumierają gałęzie i konary, a następnie całe drzewo (fot. 5). Na pędach pojawiają się rozległe nekrozy oraz obfite wycieki gumy. Na obumarłej korze występują brunatnoczerwone wzniesienia będące skupieniami zarodników konidialnych. Drewno porażonych pędów brunatnieje na skutek wydzielania przez patogen substancji toksycznych. Zimuje grzybnia i piknidia na porażonych pędach. Do zakażeń dochodzi przez zranienia warstwy korowej. Najczęściej porażane są drzewa uszkodzone przez mróz lub osłabione długotrwałą suszą.


FOT. 4. LEUKOSTOMOZA DRZEW PESTKOWYCH


FOT. 5. LEUKOSTOMOZA DRZEW PESTKOWYCH — ZAMIERANIE BRZOSKWINI

W sadach należy wycinać konary i gałęzie z objawami porażenia. Drzewa obumierające usuwać z sadu. Rany po cięciu i uszkodzeniach mechanicznych trzeba zabezpieczać pastami: Dendromal 03 PA, Funaben 03 PA, Nectec 03 PA i Balsamem sadowniczym ochronnym PA. Opryskiwać należy także rany bezpośrednio po cięciu, gradobiciu lub innych uszkodzeniach kory środkami: Ceetal Plaie 03 PA, Nectec 150 AL. Morele i brzoskwinie opryskiwać w okresie defoliacji preparatem Topsin M 500 SC.

Rak bakteryjny drzew owocowych

Jest szczególnie uciążliwą chorobą w uprawie czereśni i wiśni, powodowaną przez Pseudomonas syringae. Bakteria ta jest polifagiem atakującym, między innymi drzewa owocowe. W przypadku czereśni i wiśni objawy chorobowe występują na wszystkich nadziemnych organach drzewa. Wiosną kwiaty brunatnieją i zasychają (fot. 6). Bakterie wnikają do krótkopędów i gałęzi. Na korze widoczne są brunatne plamy. Tkanka w miejscu plam zamiera i pęka odsłaniając drewno. Często towarzyszy temu obfity wyciek gumy (fot. 7). U czereśni, wiśni, moreli i brzoskwini powstają zgrubienia na porażonych pędach, kora w tych miejscach zamiera i pęka odsłaniając drewno. Bakterie zimują na powierzchni pędów, w pąkach oraz miękiszu korowym porażonych drzew. Jesienią bakterie wnikają do pędów przez blizny po opadłych liściach. Wrotami infekcji są także zranienia pędów. Pasożytowanie bakterii na drzewach powoduje wykorzystanie składników pokarmowych żywiciela (cukry) i wydzielanie szkodliwych toksyn. Przyczyniać się to może do obniżenia odporności drzew na przymrozki.


FOT. 6. KWIATY CZEREŚNI PORAŻONE PRZEZ RAKA BAKTERYJNEGO DRZEW OWOCOWYCH


FOT. 7. PĘDY MORELI PORAŻONE PRZEZ RAKA BAKTERYJNEGO DRZEW OWOCOWYCH

Chcąc ograniczyć występowanie tej choroby należy usuwać z sadu silnie porażone, młode drzewa, z tych słabiej porażonych wycinać zrakowaciałe pędy. Rany zabezpieczać pastami ochronnymi. W okresie nabrzmiewania pąków, kwitnienia oraz opadania liści drzewa opryskiwać środkami miedziowymi (Champion 50 WP, Cukarb 350 SC, Miedzian 50 WP/WG).

Srebrzystość liści

Jest powszechnie występującą chorobą kory i drewna drzew owocowych, powodowaną przez Chondrostereum purpureum. Drewno porażonych pędów brunatnieje, murszeje, a kora ulega nekrozie i odpada. Prowadzi to do zamierania gałęzi i konarów, a nawet całych drzew. Na obumarłych konarach i gałęziach grzyb wytwarza skórzaste, ułożone dachówkowato, półkoliste owocniki o pofałdowanym brzegu. Górna ich część jest szara, a dolna szarobrunatna lub fioletowoczerwona. Patogen rozprzestrzenia się za pomocą zarodników podstawkowych tworzących się na dolnej stronie owocników. Wnikają one do konarów przez rany. Grzybnia rozwija się w korze i drewnie, nigdy natomiast w liściach. Objawy srebrzystości (fot. 8), to zjawisko wtórne spowodowane wydzielaniem przez patogen enzymów powodujących odstawanie skórki liścia od warstwy miękiszu palisadowego.


FOT. 8. OBJAWY SREBRZYSTOŚCI LIŚCI NA ŚLIWACH

W sadach należy wycinać konary, na których pojawiają się owocniki grzyba. Drzewa silnie porażone z objawami nasilającymi się z roku na rok należy usuwać z sadu. Rany po cięciu zabezpieczać pastami ochronnymi.

Zaraza ogniowa

Tę chorobę kory powoduje bakteria Erwinia amylovora. Oprócz porażania liści, kwiatów i owoców, zakażane są także pędy. Wrotami infekcji są miodniki, szparki, przetchlinki oraz wszelkiego rodzaju uszkodzenia tkanki okrywającej. Na zaatakowanych pędach powstają zagłębione, klinowate plamy wyraźnie oddzielone od zdrowej tkanki. Część pędu znajdująca się powyżej miejsca infekcji zamiera, liście brunatnieją, ale pozostają na drzewie. Patogen zimuje w porażonych, ale żywych pędach drzew. Bakterie przemieszczają się do pędów z zakażonych kwiatów i krótkopędów. Brak wody oraz silne nasłonecznienie ograniczają występowanie bakterii (więcej o zarazie ogniowej czytaj w HO 3 i 4/2003).