| W tym ostatnim przypadku można nieomal dowolnie regulować termin zbioru owoców. Rośliny takie (przechowywane w chłodni w temperaturze od -1,5°C do -2°C) zakwitają bowiem zależnie od przebiegu pogody po około 30 dniach od posadzenia, a po następnych 28-30 dniach wchodzą w okres owocowania. |
|
| Stanowisko uprawy |
|
| Powodzenie sterowanej uprawy truskawek na opóźniony zbiór owoców zależy w dużej mierze od starannego przygotowania gleby przed sadzeniem roślin. Ziemia powinna być żyzna, zasobna w składniki pokarmowe i starannie oczyszczona z chwastów, zwłaszcza trwałych. W tym celu bardzo skuteczne jest opryskanie pola, nie później niż 3, 4 tygodnie przed założeniem plantacji, herbicydem Roundup 360 SL w dawce 5 l/ha lub mieszaniną Roundup 360 SL (3 l/ha) + siarczan amonowy (5 kg/ha). Perze na plantacji można również zniszczyć metodą tradycyjną - rozdrabniając go mechanicznie w podorywce (głębokość 10 cm), następnie wyciągając rozłogi z gleby na powierzchnię za pomocą kultywatora z zębami sprężynowymi. Po kilku dniach perz należy zebrać przy pomocy brony i spalić. Wysianie jako przedplonu, na przykład zbóż, rzepaku, gorczycy lub mieszanki peluszki z wyką i łubinem, a następnie ich przyoranie, dodatkowo odchwaszcza i polepsza stanowisko pod uprawę truskawek. Pod przedplon wskazane jest także dostarczenie obornika w dawce do 60 ton/ha. Nawożenie mineralne najlepiej wykonać według analizy gleby przeprowadzonej w specjalistycznym laboratorium (Więcej na temat nawożenia truskawek można znaleźć w HO 4/99 - red.). |
|
| Jakość sadzonek i termin zakładania plantacji |
|
Wielkość plonu truskawek w dużej mierze zależy od średnicy korony (skrócony główny pęd) sadzonek ''frigo'', gdyż z nią skorelowana jest liczba zawiązanych pąków kwiatowych. Plantację na zbiór opóźniony powinno się zakładać z materiału o średnicy korony co najmniej 15 mm - sadzonek w klasie A+. Na takiej roślinie mogą się rozwinąć minimum dwa kwiatostany z 20-30 kwiatami, co daje w sumie 150-250 gramów owoców. Jeszcze lepiej byłoby zakładać plantację z sadzonek klasy ekstra, silnych A+ - powyżej 22 mm średnicy korony. Mogą one bowiem wytworzyć korony boczne, z których rozwija się aż 50-100 kwiatów. Z jednej rośliny można więc uzyskać 350-450 gramów owoców. Na pewno nie warto sadzić materiału słabej jakości o średnicy poniżej 12 mm, zwłaszcza jeśli zakłada się plantacje w późniejszym terminie. Rośliny ''frigo'' należy sadzić (po ich rozmnożeniu) w wilgotną glebę, na przykład w przeddzień silnie nawodnioną. Sadzonki umieszcza się w podłożu tak aby stożek wzrostu znajdował się tuż nad powierzchnią gleby, a korzenie nie były zawinięte. Po posadzeniu roślin należy mocno wokół nich docisnąć ziemię. Sadzonki ''frigo'' bardzo łatwo się przyjmują i szybko zaczynają rosnąć. Plantacje można prowadzić w systemie rzędowym, w rozstawie 90-100 cm x 25-35 cm (gęściej w rzędzie sadzi się rośliny na żyźniejszych glebach w rocznym cyklu uprawy). System pasowo-rzędowy (odległość między pasami wynosi 90 cm, między rzędami w pasie - 40-60 cm, a odległość rośliny od rośliny 25-35 cm) zapewnia osiąganie wyższych plonów. Jednak wtedy uzyskuje się drobniejsze owoce i zabiegi pielęgnacyjne są utrudnione. Od tego, kiedy zostanie założona plantacja z sadzonek ''frigo'', zależy termin uzyskania owoców, gdzyż dojrzewają one po upływie około dwóch miesięcy od posadzenia roślin. Wystąpienie dużych upałów może skrócić ten okres do sześciu tygodni. Rośliny ''frigo'' można wysadzać w kilku terminach, aby przedłużyć okres zbiorów. W Polsce nie powinno się jednak zakładać plantacji w polu z sadzonek ''frigo'' później niż w drugiej dekadzie czerwca, gdyż w okresie dojrzewania owoców (wrzesień) mniejsza intensywność światła, częste opady dzeszczu i niska temperatura powietrza pogarszają jakość owoców (są słabo wykolorowane, miękkie i mało smaczne). Termin sadzenia roślin ma decydujący wpływ na wielkość plonów. Jak wykazały badania z odmianą Elsanta przeprowadzone w Gorzycach w 1994 roku, opóźnienie założenia plantacji (przy takiej samej jakości sadzonek ''frigo'') zasadniczo skracało okres owocowania. Wraz z opóźnianiem sadzenia roślin następował także znaczny spadek plonów (tab. 1). Podobne wyniki uzyskano również w innym doświadczeniu przeprowadzonym w 1997 roku w Lublinie z odmianą Elsanta - rośliny były nawadniane kroplowo (tab. 2). Mniejsze zbiory owoców uzyskiwane z plantacji założonej w późniejszym terminie tłumaczy się to głównie tym, że im dłużej się przechowuje w chłodni sadzonki ''frigo'', tym bardziej zmniejsza się zawartość substancji zapasowych zmagazynowanych w korzeniach i skróconym pędzie roślin. Spada więc ich potencjał produkcyjny.
TABELA 1. WPŁYW TERMINU ZAKŁADANIA PLANTACJI TRUSKAWEK Z SADZONEK ''FRIGO'' ODMIANY ELSANTA NA WZROST I PLONOWANIE ROŚLIN. PLANTACJA NIE BYŁA NAWADNIANIA (GORZYCE 1994 R.)
|
TABELA 2. WPŁYW TERMINU ZAKŁADANIA PLANTACJI TRUSKAWEK Z SADZONEK ''FRIGO'' ODMIANY ELSANTA NA WZROST I PLONOWANIE ROŚLIN. PLANTACJA BYŁA NAWADNIANA KROPLOWO (LUBLIN 1996 R.)
|
W badaniach przeprowadzonych w 1996 roku stwierdzono również, że wraz z opóźnianiem terminu zakładania plantacji z sadzonek ''frigo'' pogarsza się jakość owoców. Truskawki pochodzące z roślin wysadzonych dwa tygodnie wcześniej były większe oraz zawierały więcej suchej masy czy ekstraktu niż owoce wyprodukowane na plantacji założonej w późniejszym okresie (tab. 3). Wraz z opóźnianiem terminu zakładania plantacji z sadzonek ''frigo'' należy także liczyć się z mniejszymi plonami owoców w następnym sezonie (tab. 4).
TABELA 3. WPŁYW TERMINU ZAKŁADANIA PLANTACJI TRUSKAWEK Z SADZONEK ''FRIGO'' ODMIANY ELSANTA NA JAKOŚĆ OWOCÓW (LUBLIN 1996 R.)
|
FOT. 4. WPŁYW TERMINU ZAKŁADANIA PLANTACJI TRUSKAWEK Z SADZONEK ''FRIGO'' ODMIANY ELSANTA NA PLON OWOCÓW W NASTĘPNYM ROKU W TRADYCYJNYM OKRESIE ICH DOJRZEWANIA
|
|
|
| Pielęgnacja plantacji |
|
W uprawie truskawek na zbiór opóźniony bardzo duży wpływ na wielkość uzyskiwanych plonów ma nawadnianie plantacji, zwłaszcza na glebach lekkich. Jeśli po posadzeniu roślin nie spadł deszcz, to należy jak najszybciej dostarczyć im wody za pomocą deszczowni czy systemu kroplowego. Przez pierwsze 7-10 dni powinno się bardzo często podlewać, tak aby cały czas ziemia była wilgotna (czarna). Zdecydowanie korzystniejszy dla zdrowotności roślin jest system kroplowy. W przypadku jednak używania deszczowni preferowane jest nawadnianie małymi dawkami wody - 20-25 mm wody (20-25 litrów) na 1 m2 jednorazowo na glebach lekkich, a 25-35 mm wody na 1 m2 na glebach gliniastych (przy intensywności 8-10 mm wydatku wody na 1 m2 w ciągu jednej godziny). Częstotliwość podawania wody należy zmniejszać od momentu, gdy rozpoczyna się kwitnienie i wzrost zawiązków. Ze wskazówek holenderskich producentów wynika, że korzystny wpływ na wielkość truskawek ma nawadnianie plantacji po każdorazowym zbiorze owoców, nawet w okresie występowania niewielkich opadów deszczu. Z obserwacji poczynionych w latach 1994 i 1996 wynika, że rośliny ''frigo'' posadzone późną wiosną mają w porównaniu do tych umieszczonych w polu we wcześniejszym terminie, znacznie delikatniejszą blaszkę liściową i łodygi kwiatostanowe. Plantacja zakładana w późniejszym okresie może być więc bardziej porażana przez choroby i szkodniki. W związku z tym należy często przeglądać uprawę i prowadzić ochronę przeciwko mączniakowi prawdziwemu (zwłaszcza na bardzo wrażliwej odmianie Elsanta) i szarej pleśni. Trzeba koniecznie wykonać zabieg zwalczający kwieciaka malinowca niszczącego pąki kwiatowe oraz przędziorka chmielowca (szczególnie podczas suchej, upalnej pogody). Nie wolno dopuścić do opanowania plantacji przez mszyce chętnie gromadzące się na łodygach kwiatostanowych późno wysadzonych roślin. W niektórych latach konieczny jest także w okresie kwitnienia zabieg zwalczający zmieniki (na przykład lucernowca), które powodują deformacje owoców, a przy licznym wystąpieniu zasychanie pąków, kwiatów i zawiązków owocowych. Nie wolno dopuścić do zachwaszczenia plantacji. Polecane jest w tym celu mechaniczne lub interwencyjne - chemiczne (do kwitnienia, tylko preparatami zwalczającymi rośliny jednoliścienne) usuwanie chwastów. Tuż po kwitnieniu wskazane jest bardzo staranne ściółkowanie całej plantacji grubą warstwą żytniej lub pszennej słomy (8-10 ton/ha), co ogranicza poparzenie oraz zabrudzenie owoców, a także hamuje wzrost chwastów. Coraz częściej zakłada się plantacje na agrotkaninie albo folii i prowadzi uprawę ''na płask'', albo na podniesionych zagonach (fot. 1).
FOT. 1. PLANTACJA TRUSKAWEK ZAŁOŻONA NA PODWYŻSZONYCH ZAGONACH PRZYKRYTYCH FOLIĄ PLUS ŚCIÓŁKA ZE SŁOMY W MIĘDZYRZĘDZIACH
|
|
|
| Dwa zbiory owoców w 12-13 miesięcy |
|
Po trzymiesięcznym cyklu produkcyjnym, plantację truskawek można zlikwidować. W praktyce jednak najczęściej pozostawia się ją jeszcze na następny sezon wegetacyjny. W związku z tym, po zbiorze owoców należy usunąć ściółkę i jesienią lub wiosną odchwaścić plantację. W tym okresie można użyć zarówno herbicydów dolistnych, jak i preparatów doglebowych, przestrzegając zaleceń zamieszczonych w aktualnym programie ochrony roślin sadowniczych. Rośliny ''frigo'' po wyczerpującym późnoletnim owocowaniu nie są dostatecznie dobrze przygotowane do zimy, przez co mogą w tym okresie łatwo przemarzać i gorsze jest ich plonowanie wiosną . Godne polecenia jest więc przykrycie roślin słomą, agrowłókniną lub perforowaną folią (fot. 2) po wystąpieniu przymrozków jesiennych, kiedy ziemia jest ''lekko ścięta'' i już nie rozmarza. Ma to korzystny wpływ na dobre przezimowanie roślin (dotyczy to głównie Elstanty - fot. 3), szczególnie w bezśnieżne zimy oraz chroni pąki kwiatowe przed przemarzaniem.
FOT. 2. PLANTACJĘ TRUSKAWEK WARTO NA ZIMĘ OSŁONIĆ
|
FOT. 3. DZIĘKI OSŁONIĘCIU NA ZIMĘ PLANTACJI LEPSZE JEST PRZEZIMOWANIE ROŚLIN
|
Dzięki temu osiąga się znacznie większe plony owoców. W przypadku użycia do okrywania plantacji truskawek na zimę agrowłókniny lub folii perforowanej i pozostawienia tych osłon aż do kwitnienia roślin (wczesną wiosną należy ściągnąć osłony, aby wygrabić liście, spulchnić glebę i użyć herbicydów, a następnie ponownie okryć plantację), można nie tylko uzyskać wyższe plony, ale i znacznie przyspieszyć zbiory owoców (tab. 5). Daje to możliwość uzyskania w jednym roku opóźnionego, a w następnym sezonie przyspieszonego dojrzewania truskawek - łącznie w 12-13-miesięcznym cyklu produkcji. W przypadku okrywania plantacji na zimę słomą, należy okrycie usunąć, gdy ziemia rozmarznie. W związku z tym, że gleba pod tą ściółką wolniej się nagrzewa i później rozmarza niż na nieosłoniętej plantacji, można uzyskać owoce kilka dni po tradycyjnym terminie dojrzewania truskawek.
TABELA 5. WPŁYW OKRYWANIA FOLIĄ PERFOROWANĄ ROŚLIN TRUSKAWEK ODMIANY ELSANTA W OKRESIE ZIMOWO-WIOSENNYM (1996-1997) DO POCZĄTKU KWITNIENIA NA ICH ROZWÓJ I PLONOWANIE W 1997 ROKU (wg M. Dudzic)
|
Autorka jest pracownikiem Katedry Sadownictwa Akademii Rolniczej w Lublinie |
