Przerzedzanie podczas kwitnienia

Jest najskuteczniejsze — powoduje największy przyrost wielkości jab­łek i najlepsze kwitnienie drzew w roku następnym. Powinno być jednak prowadzone z dużą ostrożnością — tylko tam, gdzie nie ma zagrożenia przez przymrozki. W doświadczeniach prowadzonych w ISK w Skierniewicach dobre wyniki uzys­kiwano opryskując drzewa regulatorami, których substancją aktywną jest etefon*. Etefon był stosowany na jabłonie na początku kwitnienia — po rozwinięciu około 20% kwiatów i był szczególnie skuteczny przy temperaturze 18–20°C oraz słonecz­nej pogodzie. Gdy przerzedzanie etefonem na początku kwitnienia okazało się niewystarczające, drzewa można opryskać ponownie tuż po kwitnieniu Pomonitem Super 050 SL (w stężeniu 20 ml/100 l) lub Po­monitem 505 SL (30 ml/100 l). Gdy, na przykład z powodu zapowiadanych przymrozków, trudno jeszcze w tym okresie zdecydować się na ponowne opryskiwanie drzew, można drugi zabieg opóźnić do około tygodnia po kwitnieniu i zastosować Pomonit Super 050 SL lub po dwóch, a nawet trzech tygodniach po kwitnieniu użyć Paturylu 100 SL (47 ml/100 l). Stężenie Pomonitu Super 050 SL i Paturylu 100 SL można nieco obniżyć lub podwyższyć, zależnie od liczby zawiązków i wrażliwości odmiany lub innych warunków wpływających na opadanie zawiązków.

Opryskiwanie etefonem można opóźnić aż do okresu, gdy 80% kwiatów będzie otwarte, ale nie do okresu opadania płatków, bo wtedy działa on najsłabiej. W razie potrzeby przerzedzania w okresie opadania płatków, stężenie etefonu należy wyraźnie zwiększyć. W tym czasie są już bardzo młode zawiązki owoców i wyższe stężenie etefonu może nie być obojętne dla ich wzrostu.

Tiosiarczan amonu (ATS) jest nawozem, który parzy słabsze kwiaty. Zaleca się oprys­kiwanie nim drzew podczas pełni kwitnienia na starszych pędach. Nie należy opryskiwać nim zbyt wcześnie, gdyż wówczas można zniszczyć kwiaty centralne, najbar­dziej wartościowe, a umożliwić utrzy­ manie się owoców najsłabszych z kwiatów rozwijających się późno, kiedy preparat już przestanie działać. Nie można też opryskiwać ATS-em zbyt późno, podczas pełni kwitnienia na pędach jednorocznych, bo wówczas jest mało skuteczny. Optymalne stężenie tego preparatu to 1%.
W wielu przypadkach lepiej przerzedza w stężeniu 1,5%, ale jednocześ­nie może spowodować zbyt duże poparzenie liści i młodych pędów. Gdy planuje się następcze stosowanie na te same drzewa innych preparatów, najbezpieczniejsze będzie opryskiwanie ATS-em w stężeniu 0,5%, lub 1%. W tych stężeniach ATS może nie przerzedzić wystarczająco skutecznie (i nie poparzy liści) i pobudzi drzewa do lepszego zawiązywania pąków kwiatowych. Drzewa takie należy obserwować i, jeśli okaże się, że utrzymało się na nich zbyt dużo owoców, można usunąć zbędne zawiązki opryskując te same drzewa po kwitnieniu na przykład Pomonitem Super 050 SL (20 ml/100 litrów) lub później Paturylem (47 ml/100 litrów).

Do przerzedzania polecam ATS krystaliczny, zawierający 98% składnika aktywnego. Należy go stosować w dawce cieczy 500 l/ha na suche liście. Związek ten dobrze działa podczas ciepłej pogody, ale temperatura powyżej 25°C zwiększa ryzyko poparzeń, a zbyt niska (poniżej 15°C) obniża skuteczność zabiegu. Obecnie w Europie stosuje się skuteczniejszą formę ATS, o mniejszej zawartości substancji aktywnej (50–60%).

Mocznik stosowany jest w Polsce od dawna. Działa podobnie jak ATS, to znaczy parzy słabsze, niezapłodnione kwiaty, ale może także poparzyć bardzo młode zawiązki. Zaleca się opryskiwanie mocznikiem (nawozowym) o stężeniu 3–4%, naj­lepiej w stadium różowego pąka jabłoni. Im wcześniej preparat jest użyty, tym ryzyko poparzenia liści jest mniejsze (w tym okresie jest ich niewiele). W przypadku opryskiwania mocznikiem w okresie opadania płatków, na bardzo młode zawiązki, należy przeprowadzić opryskiwanie drobnokropliste. Wówczas poparzenia liści są mniejsze, a zawiązki, które pozostają na drzewie, są mniej ordzawione. Mocznik przerzedza szczególnie skutecznie, jeśli pogoda podczas kwitnienia jest chłodna, a kwitnienie trwa długo.

Przerzedzanie tuż po kwitnieniu

Aby podjąć decyzję o przerzedzaniu w tym okresie, należy najpierw ocenić zawiązanie owoców. Zależnie od jakości zawiązków i ich liczby, należy dobrać preparaty i ich stężenia.

W pierwszym okresie po kwitnieniu, mniej więcej po 3 dniach od opadnięcia 80% płatków, w naszych warunkach można stosować następujące preparaty:

• Pomonit Super 050 SL (20–40 ml/100 litrów),
• Pommit Ekstra 110 SL (20–30 ml/100 l),
• Pomonit R-10 (25–40 ml/100 l),
• Pomonit 505 SL (30 ml/100 l).

W warunkach wskazujących na tak zwane trudne lub intensywne przerzedzanie należy stosować wyższe z wymienionych stężeń. Niższe zaleca się w warunkach wskazujących na łatwe przerzedzanie — tam, gdzie istnieje potrzeba łagodnego przerzedzania, albo w celu korekty zabiegu wykonanego podczas kwitnienia.
Spośród wymienionych preparatów Pomonit Super 050 SL daje najbardziej powtarzalne wyniki przerzedzania i pozwala na użycie niskich stężeń NAA (o połowę niższych niż przy opryskiwaniu Pomonitem R-10). Pomo­nit Ekstra 050 SL jest polecany do wykorzystania podczas pogody upalnej i wietrznej, ograniczającej wnikanie NAA. Pomonit R-10 daje najmniej powtarzalne wyniki — jego skuteczność w dużym stopniu zależy od pogody. Natomiast Pomonit 505 SL służy przede wszystkim do poprawy wielkości jabłek — powoduje duży przyrost wielkości owoców, ale przerzedza najsłabiej. Powinien być stosowany we wspólnym programie z preparatami silniej redukującymi zawiązanie owoców.

Tuż po kwitnieniu można stosować także mieszaniny o następującym składzie: 20 ml/100 l) lub Pomonit R-10 (25 ml/100 l) + mocznik 1,5%, (zwłaszcza podczas pogody suchej, upalnej i wietrznej, ograniczającej wnikanie Pomonitów).
W młodych sadach stężenie obu składników należy obniżyć o połowę.

• Pomonit Super 050 SL (20 ml/100 l) lub Pomonit R-10 (25 ml/100 l) + Ethrel 480 SL lub Flordimex 420 SL albo Agrostym 480 SL (wszystkie zawierają etefon, każdy w stężeniu około 60 ml/100 l). Ten sposób przerzedzania jest polecany dla odmian owocujących przemiennie, gdyż pobudza obfite kwitnienie w roku następnym.

Preparaty te, a zwłaszcza Pomonit Super 050 SL i Pomonit 505 SL można stosować aż do czasu, gdy zawiązki z kwiatów centralnych na starych pędach osiągną średnicę około 10 mm.
Wszystkich Pomonitów można używać na drzewa przerzedzane podczas kwitnienia bioregulatorami zawierającymi etefon, ATS-em lub mocznikiem, gdy przerzedziły one niewystarczająco albo, gdy wcześniej zaplanowano następcze stosowanie regulatorów, zarówno podczas kwitnienia, jak i po kwitnieniu. W takich przypadkach stężenia Pomonitów powinny być niższe (20–25 ml/100 l), a dla Jonagoldów obniżone nawet do 10–15 ml/100 l.

W warunkach suszy i wietrznej pogody oraz odmian trudnych do przerzedzania Pomonit Super 050 SL i Pomonit R-10 należy stosować łącznie ze zwilżaczem. Pomo­ni­ty można także stosować ze wspomagaczami (Atpolan 850 SL, Olejan 85 EC), które wyraźnie poprawiają wnikanie NAA.

Bardzo dobre wyniki można uzys­kać po następczym stosowaniu Pomonitów (tuż po kwitnieniu) i Paturylu 100 SL (na zawiązki średnicy 10–12 mm). Wówczas może wystarczyć stężenie Pomonitu Super 050 SL (10–20 ml/100 l), a Paturylu 100 SL (47 ml/100 l) lub niższe, zależnie od skuteczności Pomonitu.

Należy zachować dużą ostrożność w ustalaniu stężeń preparatów zawierających NAA, gdyż zakres bezpiecznych stężeń w przypadku tego związku jest wyjątkowo mały. Pomonity działają najskuteczniej podczas pogody ciepłej i gdy oprys­kiwanie jest wykonywane podczas temperatury rosnącej. Wymagają także starannego przeprowadzenia zabiegu. Najlepiej stosować je w dużej dawce cieczy w niższym niż zalecane stężeniu i oprys­kiwać obficie. W przypadku Pomonitów dopuszczalne jest stosowanie cieczy stężonych, ale nie bardziej niż 2-krotnie w stosunku do zalecanych w etykiecie. Odmiany jabłoni wykazują różną wrażliwość na Pomonity. Z tego powodu ich stężenia powinny być zróżnicowane.

Późne przerzedzanie

W tym okresie zawiązki, które się utrzymają, wyraźnie różnią się od tych, które wcześniej lub później opadną. Liczba i rozmieszczenie tych, które pozostaną na drzewie, są podstawą do prognozowania przerzedzania. Jeśli zawiązki umieszczone są pojedynczo na krótkopędzie i pochodzą z kwiatów centralnych, znajdują się na pędach lateralnych o pozycji horyzontalnej, a na każdy zawiązek przypada duża liczba dob­rze asymilujących liści, to będą trzymały się bardzo mocno. Jeśli zawiązków jest za dużo, musimy przerzedzać intensywnie preparatem w wysokim stężeniu. Po przekroczeniu średnicy około 20 mm zawiązki jabłek tracą podatność na opadanie pod wpływem preparatów. Wówczas pozostaje już tylko przerzedzanie ręczne.

Do przerzedzania późnego można stosować przede wszystkim Patu­ryl 100 SL oraz nowy preparat, o nazwie Bioprzerzedzacz 060 SL. Pomonit Super 050 SL użyty na początku okresu, kiedy zawiązki z kwiatów centralnych na pędach starszych nie przekroczyły średnicy 10 mm również może spowodować opadanie zawiązków. Przez cały ten okres działa również Ethrel 480 SL (i inne preparaty zawierające etefon), ale w stężeniach znacznie wyższych (120 ml/100 l) niż podczas kwitnienia.

Odmiany jabłoni są w różnym stopniu podatne na przerzedzanie Paturylem 100 SL. Preparat ten pobudza opadanie zawiązków owocowych przez długi okres — od pierwszych dni po kwitnieniu do około trzech tygodni później. Przerzedza jednak najskuteczniej wówczas, gdy stosowany jest na zawiązki z kwiatów centralnych na pędach 2-letnich i starszych, o średnicy około 10–12 mm. Na ogół zaleca się stosowanie Paturylu 100 SL w stężeniach 47–94 ml/100 l (50–100 mg BA/l). W wyją­tkowych przypadkach, to znaczy po zastosowaniu na drzewa młode, podatne na BA lub w warunkach wskazujących na łatwe opadanie zawiązków, zadowalający efekt przerzedzania można uzyskać przy stężeniach niższych, na przykład 25 mg BA/l (23,5 ml Paturylu 100 SL w 100 litrach). Natomiast odmiany mało podatne częs­to wymagają stężeń wyższych na przykład 150–200 mg BA/l (141–188 ml Paturylu 100 SL w 100 lit­rach). W tak dużych stężeniach preparat może jednak ordzawiać jabłka lub pobudzać wybijanie pędów. Z tego powodu, zamiast w wyższych niż przeciętne, lepiej jest stosować Paturyl 100 SL w stężeniach optymalnych, ale wcześniej te same drzewa należy opryskiwać innym preparatem, na przykład Ethrelem 480 SL lub ATS-em czy jednym z Pomonitów. W przypadku następczego stosowania preparatów stężenie Paturylu 100 SL będzie zależało od skuteczności regulatorów użytych wcześniej.

Wyniki badań z ostatnich lat wykazały bardzo korzystne współdziałanie Paturylu 100 SL z Pomonitem Su­­per 050 SL. Taką mieszaniną opryskuje się drzewa późno, gdy zawiązki z kwiatów centralnych mają średnicę 10–12 mm. Powinna być ona stosowana tylko wówczas, gdy zawiązanie jest obfite, a drzew wcześ­niej nie przerzedzano, na przykład z powodu zapowiadanych przymrozków lub w obawie o słabe zapylenie. Mieszanina Paturylu 100 SL z Pomonitem Super 050 SL może jednak poprawić utrzymanie się owoców nienormalnie małych, tak zwanych pigmejów, u odmian wykazujących takie skłonności — na przykład u 'Elstara'.

Przykłady następczego użycia Paturylu 100 SL:

• Ethrel 480 SL (Agrostym 480 SL) — 40 ml/100 l po rozwinięciu 20% kwiatów
  i Paturyl 100 SL — 47–94 ml/100 l na zawiązki średnicy 10–12 mm;
• ATS — 0,5–1% podczas pełni kwit­nienia na starszych pędach i Patu­ryl 100 SL — 47–94 ml/100 L na zawiązki średnicy 10–12 mm;
• Pomonit Super 050 SL — 20 ml/100 l tuż po kwitnieniu i Paturyl 100 SL — 47–94 ml/100 l na zawiązki średnicy 10–12 mm;
• Mieszanina Pomoni­tu Super 050 SL — 20 ml/100 l i Paturylu 100 SL — 47 ml/100 l na zawiązki średnicy 10–12 mm.

Paturyl 100 SL nie powinien być wykorzystywany w temperaturze po­niżej 15^oC. Jego skuteczność rośnie wraz ze wzrostem temperatury. Najsku­teczniej przerzedza przy temperatu­rze 18–24^oC. Zaleca się stosowanie Paturylu 100 SL z dobrym, niejonowym zwilżaczem (np. Citowettem AL, Atpolanem 80 EC), bez któ­rego przerzedza słabiej. Paturyl 100 SL powinien być stosowany w dużej dawce cieczy. Jego skuteczność rośnie wraz ze wzros­tem stężenia i dawki cieczy użytkowej. Poprawia wielkość jabłek nawet wówczas, gdy nie przerzedza (ale tylko przy ciepłej pogodzie). Na ogół przerzedzanie Paturylem 100 SL dobrze wpływa na kwitnienie drzew w roku następnym.

Innym preparatem do późnego przerzedzania jest Bioprzerze­dzacz 060 SL. Zaleca się go w stężeniu 75 ml/100 l na zawiązki o średnicy 10–12 mm. Jest to preparat do silnego przerzedzania. Nie należy stosować Bioprzerzedzacza 060 SL w warunkach wskazujących na łat­­we opadanie zawiązków i na młode drzewa. Służy on więc przede wszystkim do przerzedzania wówczas, gdy z jakiegoś powodu nie wykonano przerzedzania wcześniej.
W wyjątkowych przypadkach, Bioprzerzedzacz 060 SL może być stosowany następczo po wcześ­niejszym przerzedzaniu, ale wówczas stężenie preparatu należy obniżyć do 50 ml/100 l. Bioprze­rzedzacz 060 SL zawsze powoduje bardzo duży przyrost wielkości jabłek i bardzo dobre kwitnienie drzew w roku następnym, ale także może sprzyjać utrzymywaniu się owoców nienormalnie małych (pigmejów).

Niewielką redukcję zawiązania powoduje także Ethrel 480 SL (Agrostym 480 SL) zastosowany na zawiązki średnicy 20–22 mm po to, aby poprawić zakładanie pąków kwiatowych na rok następny. Zwyk­le po tygodniu powtarza się zabieg Ethrelem 480 SL w tym samym stężeniu (0,03%). Zabieg ten jednak służy przede wszystkim poprawie kwitnienia drzew i wykonuje się go tylko wówczas, gdy zawiązanie jest obfite i utrzymuje się przynajmniej jeden owoc z każdego kwiatostanu. Podczas tego zabiegu powinno być ciepło i słonecznie.

Stężenia preparatów różnicowane są zależnie od intensywności przerzedzania i jego pory oraz wrażliwości odmiany. Najwyższe dawki stosowane są do intensywnego i późnego przerzedzania, zwłaszcza odmian tak zwanych trudnych, na przykład 'Fuji', 'Golden Delicious', 'Lodi', 'Rome', 'Wealthy'. Przeciętnie wrażliwe to: 'Jerseymac', 'Jonamac', 'Paulared', 'Spartan', 'Spur Red Delicious'. Łatwe do przerzedzania to: 'Braeburn', 'Cortland', 'Empire', 'Gala', 'Idared', 'Jonagold', 'Jonatan', 'McIntosh', 'Red Delicious'.