• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2004

HOLENDERSKIE ZALECENIA

Podczas zimowych szkoleń zorganizowanych przez firmę BASF udało mi się porozmawiać z Josem de Witem — doradcą holenderskim — na temat przerzedzania chemicznego prowadzonego przez sadowników w Holandii. Oto kilka jego uwag.

  • Środki chemiczne używane do przerzedzania najlepiej działają na młodych pędach. Jeśli na drzewie mamy dużo gałęzi w różnym wieku, to przy przerzedzaniu chemicznym najsilniej przerzedzone zostaną kwiaty i zawiązki na najmłodszych pędach, z których zbiera się najlepszej jakości owoce. Dlatego w sadach jabłoniowych ważne jest usuwanie w całości starych gałęzi. Dodatkowo, drzewa z pędami w podobnym wieku mają podobną siłę wzrostu, korona jest równomiernie doświetlona i stosunkowo łatwo określić termin opryskiwania drzew bioregulatorami. W Holandii większość drzew w sadach rośnie na podkładce 'M.9' i dzięki umiejętnym zabiegom agrotechnicznym rosną słabo. Przerzedzanie ma doprowadzić do tego, aby na każdym z drzew posadzonych co 1 metr było nie więcej niż 100 owoców (w pełni owocowania). Na jabłoniach posadzonych co 1,5 metra pozostawia się około 150 owoców na drzewie.
  • Pierwszym zabiegiem, mającym największy wpływ na przerzedzanie, a równocześnie na zawiązanie paków kwiatowych w przyszłym roku, jest opryskiwanie drzew podczas kwitnienia preparatem ATS. Używa się ATS-u w dawce 12–15 kg/ha, stosując 200–300 l cieczy użytkowej na hektar. Zabieg uzależnia się od temperatury podczas kwitnienia i plonowania w roku ubiegłym. Najwartoś­ciowsze owoce zbiera się z kwiatów centralnych (królewskich), które na drzewie zakwitają jako pierwsze i najszybciej są zapylane. Kontrolując przebieg temperatury w danym sadzie (najlepsze do tego celu są przenośne stacje meteorologiczne) można łatwo określić, ile czasu potrzeba od zapylenia do zapłodnienia (rys. 1). Jeśli średnia dobowa temperatura podczas kwitnienia wyniesie pierwszego dnia 12°C, łagiewka pyłkowa pokonuje 20% tej drogi, gdy kolejnego dnia średnia temperatura będzie wynosiła 7°C — łagiewka pokonuje 10%, a kolejnego 15°C — łagiewka pokona ostatnie 50% drogi potrzebne do zapłodnienia. W tym przypadku zabieg preparatem ATS wykonujemy po trzech dniach. Z kolei, jeśli każdego dnia średnia dobowa temperatura wynosi 15°C, do zapłodnienia potrzeba tylko dwóch dni. Dlatego, kontrolując dokładnie termin kwitnienia kwiatów centralnych i temperaturę, można łatwo określić termin pierwszego opryskiwania drzew preparatem ATS. Należy także wiedzieć, że jeśli w roku ubiegłym drzewa bardzo obficie plonowały i nie zadbano o właściwe odżywienie pąków kwiatowych, żywotność komórki jajowej będzie bardzo krótka — średnia jej żywotność to 5–7 dni. Dlatego, jeśli podczas kwitnienia jest zimno, zabieg preparatem ATS jest zbędny. Jeśli jednak pogoda panująca podczas kwitnienia wskazuje na dobre zapylenie, opryskiwanie ATS jest konieczne. Drzewa oprys­kujemy w dzień — ważne jednak, aby temperatura nie była wyższa niż 25°C i było sucho. Pierwszy zabieg tym związkiem powinien zmniejszyć zawiązanie o około 10–20%. Jeśli kwitnienie jest bardzo obfite i spodziewamy się wysokiej efektywności zapylenia, zabieg ten powtarzamy po dwóch dniach, co powoduje zmniejszenie liczby zawiązanych owoców o kolejne 20%.

Rys. 1. Droga, jaką na dobę przebywa łagiewka pyłkowa, w zależności od średniej temperatury (źródło Wertheim)

ATS-em nie wolno opryskiwać drzew podczas wietrznej pogody, z uwagi na wtórne nanoszenie cieczy użytkowej. W Holandii do opryskiwania drzew tą substancją aktywną używa się rozpylaczy drobnokroplis­­tych z otworem o średnicy 0,8 mm. Stosowanie dużych dawek cieczy użytkowej podczas oprys­kiwania drzew preparatem ATS może powodować skraplanie się cieczy na liściach i prowadzić do ich poparzenia.

  • Przerzedzanie kwiatów i zawiązków należy przeprowadzić najpóźniej do 5–6 tygodni po kwitnieniu. Po tym okresie gwałtownie wzrasta poziom giberelin w tkankach drzewa nieprzerzedzanego, co wpływa na zmniejszenie liczby zawiązywanych pąków kwiatowych na przyszły rok (rys. 2).

Rys. 2. Gibereliny a rozwój pąków kwiatowych — wpływ terminu przerzedzania na zawiązywanie pąków kwiatowych (źródło Long Ashton — UK)

  • W niektórych latach, jeśli podczas kwitnienia panują warunki niesprzyjające dobremu zapyleniu lub oprys­kiwaniu drzew ATS-em, w Holandii drzewa opryskuje się Paturylem na zawiązki o średnicy 10–12 mm. Do tego zabiegu używa się Paturylu w dawce 1 l/ha w 200 l cieczy na hektar — nadmiar zawiązków opada wtedy 1–2 tygodnie przed czerwcowym opadem. Drzewa należy oprys­kiwać rano, jeśli w ciągu dnia spodziewamy się temperatury 20–25°C. Bardzo ważne jest także, aby kolejnego dnia było jeszcze cieplej. Potwierdzają to wyniki doświadczeń, w których drzewa opryskiwano Paturylem lub preparatem, którego substancją aktywną jest karbaryl — środki te działały najlepiej, jeśli w dniu zabiegu średnia dobowa temperatura wynosiła 16°C, a kolejnego dnia było 17°C. Jeśli kolejnego dnia temperatura była niższa, działanie tych preparatów było niewielkie, a liczba pozostałych zawiązków podobna do tej na drzewach nieopryskiwanych. Podczas opryskiwa­nia drzew Paturylem do cieczy użytkowej dodaje się zwilżacza. Do wyznaczenia terminu opryskiwania drzew tą grupą preparatów, który będzie zbiegał się z najodpowiedniejszą temperaturą, wystarcza najczęściej do­kładne śledzenie prognozy pogody.

W sadach, w których obserwuje się słabe działanie Paturylu, lub w których drzewa mają niewielką siłę wzrostu, opryskuje się je mieszaniną Paturylu (1 l/ha) z preparatem Fuitone (30 ml/ha) — odpowiednikiem używanego u nas Pomonitu. Mieszanina ta powodowała zrzucenie dużej liczby zawiązków, a tym samym wpływała na masę owoców zbieranych z drzewa (rys. 3).
Prowadzono także doświadczenia z mniejszą dawką Paturylu, ta jednak nie dawała wystarczająco dobrych wyników.

Rys. 3. Wpływ przerzedzania na liczbę pozostałych na drzewie owoców