• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2004

REDLINY O WŁAŚCIWYM ZAGĘSZCZENIU GLEBY

,
Technologia uprawy na redlinach ułatwia produkcję marchwi o długich korzeniach. W takiej uprawie plon handlowy warzyw korzeniowych wzrasta o 20–30% w stosunku do uzyskiwanego tradycyjnie. Poprawia się też znacząco ich jakość. Korzenie wszystkich warzyw są znacznie dłuższe, proste i gładkie, zmniejsza się także udział korzeni niekształtnych. Uprawa na redlinach pozwala efektywnie wykorzystywać do zbioru korzeni ciągniki o mniejszej mocy. Umożliwia też prowadzenie zbioru na glebie nadmiernie wilgotnej, podczas gdy przy takich samych warunkach wilgotnościowych w uprawie tradycyjnej, na płaskim gruncie byłby on niemożliwy do wykonania.

W latach 1996–98 w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach prowadzono badania nad uprawą niektórych warzyw na redlinach. W tym celu zaprojektowano i wykonano agregat do formowania redlin i jednoczesnego siewu nasion. Opracowano kilka wersji tego urządzenia, które przetestowano w uprawie marchwi, pietruszki, pasternaku i cykorii sałatowej. Maszyna przeszła pomyślnie próby w warunkach doświadczalnych i na wielu plantacjach produkcyjnych. Jest przystosowana do formowania 2 lub 4 redlin o wysokości 180 mm w rozstawie 67,5 cm (rys. 1) i siewu na każdej redlinie dwu rzędów, w odległości 10 cm (z możliwością regulacji tych wymiarów przez użytkownika). Formowanie redlin i wysiew nasion odbywają się w czasie jednego przejazdu ciągnika. Unika się przez to kilkakrotnego wjazdu ciąg­ników na pole i niekorzystnego, nadmiernego ugniatania głębszych warstw gleby. Pozwala to również na obniżenie kosztów uprawy (przez ograniczenie czasu pracy ciąg­ników i ludzi oraz zmniejszenie zużycia paliwa). Zagregatowanie siewnika z maszyną formującą redliny sprzyja równomiernemu rozmieszczeniu rzędów na redlinie, co w późniejszym okresie ułatwia wykonanie mechanicznych uprawek odchwaszczających, bez ryzyka uszkodzenia roślin.

Rys. 1. Przekrój przez redlinę

Od czego zależy jakość redlin?

Na jakość redlin wpływ ma konstrukcja wału szpulowego i możliwość regulacji jego położenia względem radeł oraz jego parametrów dynamicznych. Należy tu uwzględnić ciężar i wymiary wału oraz stosunek jego prędkości obrotowej do prędkości jazdy.

Wał szpulowy napędzany jest za pomocą przekładni kątowej z WOM (wałka odbioru mocy) ciągnika i obraca się w kierunku zgodnym z ruchem ciągnika. Na obwodzie wał o średnicy 160 mm ma poślizg równy około 0,5 metra na sekundę, zgodny z kierunkiem jazdy. Powoduje to zabieranie spiętrzonej gleby usypanej przez redlice i zagęszczanie jej pod wałem. Prędkość obwodowa wału jest większa na średnicy stożków formujących boki redliny proporcjonalnie do wzrostu długości ich promienia. Przy takim wykonaniu powierzchni roboczej wału i pracy z prędkością obwodową większą od prędkości jego przetaczania następuje równomierne zagęszczenie gleby, a formowane redliny mają gładką powierzchnię.

Istotne jest również, aby głębokość wrębu elementu szpulowego była równa wysokości grzbietu redliny, co pozwala na właściwe jej zagęszczenie. Podczas pracy (fot. i rys. 2) wał krawędziami swoich talerzy przetacza się dokładnie po dnie redliny (rys. 2), uniemożliwiając przeciskanie się gruntu z grzbietu redlin pod talerzami — co zdarza się, gdy głębokość wrębu wału szpulowego jest mniejsza od wysokości grzbietu redliny (rys. 2a). Jeżeli głębokość tego wrębu jest mniejsza, to wał pełni tylko funkcję formująco-wygładzającą, nie jest jednak wówczas wałem zagęszczającym. Cechę tę mają wały szpulowe niektórych maszyn produkcji holenderskiej eksploatowanych u nas od kilkunastu lat na dużych plantacjach marchwi. Taka praktyka tworzenia redlin bez zagęszczania jest dobra w roku o systematycznych opadach lub przy regularnym nawadnianiu plantacji. W polskich warunkach, przy często powtarzających się ostatnio bardzo małych opadach deszczu w początkowej fazie wzrostu roślin, tego typu redliny mogą sprawiać dużo kłopotów (choć jest to zależne od rodzaju gleby).

Rys. 2. Krawędź talerza formującego znajduje się na tym samym poziomie, co redlica — następuje wtedy maksymalne zagęszczenie redliny

Rys. 2a. Talerz o zbyt małej średnicy — w wyniku takiej jego konstrukcji w niektórych maszynach zachodnich lub wskutek zużycia tego elementu — nie zagęszcza gleby


Prototyp agregatu uprawowo-siewnego

Regulowanie zagęszczenia gleby

Gdy konstrukcja wału pozwala na dobre zagęszczenie gleby, znacznie można poprawić warunki wzrostu roślin przy małej ilości wody w początkowym okresie ich wegetacji. Przy właściwej gęstości gleby redlina wytrzymuje ciężar około 70 kilogramów (można na niej stanąć bez uszkodzenia ścian bocznych). Wielkość omawianego zagęszczenia regulowana jest za pomocą śrub przy zawieszeniu wału lub przez wysuwanie redlic poprzedza­jących wał w głąb gleby (lub ich cofanie). W pozycji, w której zewnętrzny obwód talerzy formujących toczy się na głębokości zagłębienia redlic (po uwzględnieniu ugięcia sprężyn zawieszenia wału), uzyskuje się maksymalne zagęszczenie gleby (rys. 2). W przeciwnym, skrajnym położeniu wału (rys. 3), gdy obwód jego talerzy toczy się na przykład 10–15 cm (zależnie od konstrukcji redlic) powyżej wspomnianej głębokości, następuje tylko formowanie (bez zagęszczania), ponieważ nadmiar gleby przed wałem jest przeciskany do głębokich rowków, powstałych za głębiej ustawionymi redlicami. Pożądany stan zagęszczenia w dużym stopniu zależy również od zwięzłości gleby (z uwzględnieniem tendencji do klejenia się przy formowaniu), jej wilgotności w trakcie siewu i przewidywanej wilgotności w czasie wegetacji roślin (gdy jest możliwość ewentualnego nawadniania). Parametry ustawienia maszyny powinien ustalić użytkownik po praktycznym poznaniu uprawianego pola. Powszechnym błędem jest brak regulacji zagęszczenia gleby.

Rys. 3. Maszyna o prawidłowej średnicy talerza, której wał formujący ustawiono w skrajnym, górnym położeniu w mniejszym stopniu zagęszcza glebę

W Skierniewicach, gdzie testowano ten agregat, porównywano zagęszczenie ziemi po wysiewie nasion — w przypadku świeżej redliny i płaskiego pola (pomiar wykonano zwięzłościomierzem). Na polu płaskim, zagęszczenie wzrastało proporcjonalnie do głębokości, na jakiej umieszczony był czujnik pomiarowy. Na średnio zagęszczonej redlinie twardość na głębokości 3–18 cm (na jakiej rozwijają się korzenie marchwi) była stała i wynosiła około 15 kG/cm2 (rys. 4). W tym doświadczeniu redlina mocno zagęszczona wykazywała twardość do 30 kG/cm2. Jednolita gęstość gleby w całym przekroju redliny zapewniała stałe warunki dla wzrostu roślin w ciągu całego okresu wegetacji.

Rys. 4. Zwięzłości gleby na redlinie formowanej agregatem uprawowo-siewnym i przy uprawie płaskiej

Ogólne zasady uprawy i eksploatacji maszyny

Przed rozpoczęciem siewu należy pamiętać o kilku warunkach dotyczących technologii uprawy warzyw korzeniowych na redlinach. Zabiegi uprawowe powinny być wykonane bezpośrednio przed siewem, co ułatwia formowanie redlin z gleby o stałej wilgotnoś­ci. Stopień zagęszczenia przy tworzeniu redliny nie wpływa ujemnie na wschody, bo siewnik postępujący za wałem spulchnia glebę miejscowo i lekko ją uciska wokół nasion, stwarzając dogodne warunki dla kiełkowania. Po wschodach z upływem czasu pod wpływem wilgotności, temperatury i rozwijającego się życia biologicznego wnętrze redliny pozostaje pulchne, a zewnętrzna warstwa, około 3 cm, utwardza się — jest ona zazwyczaj przesuszona i odporna na intensywne deszcze. Zabezpiecza to redlinę przed bocznymi uszkodzeniami, które mogłyby odkryć i zniszczyć młode korzenie.

W czasie pracy agregatu następuje duże zużycie (ścieranie się) powierzchni talerzy formujących, co znacznie zmniejsza ich średnicę (rys. 2a), a nie zawsze jest zauważane i brane pod uwagę przy regulowaniu maszyny przez użytkownika. Raz ustawiona głębokość radeł w stosunku do wału z czasem przestaje spełniać pierwotnie założone warunki, bo przy zmniejszających się średnicach talerzy następuje zmniejszenie zagęszczenia — czego użytkownicy często nie zauważają, gdyż redlina pomimo tego ma zawsze ten sam kształt. Zastosowanie pręta, mocowanego do krawędzi talerzy (rys. 2 i 3) lub zakończenie zewnętrznej krawędzi stożków w ksztacie pierścienia walcowego — co zwiększa płaszczyznę ścierania — zapobiega wycieraniu się talerzy na obwodzie i zmniejszaniu się ich średnicy. Zużyty przez ścieranie pręt lub odpowiednio ukształtowana krawędź mogą być zastąpione nowym prętem, pod warunkiem że powierzchnie stożków są jeszcze wystarczająco sztywne i nie ma potrzeby wymiany talerzy stożkowych na nowe. W konsekwencji utrzymujemy zawsze stałe wymiary talerzy i wrębu wału szpulowego.