Produkcja

Największymi światowymi producentami grochu zielonego są Indie, Chiny, Stany Zjednoczone, Francja, Wielka Brytania, Węgry i Egipt. W tych krajach produkcja grochu zielonego wynosiła w 2002 r. łącznie 7,525 mln ton, czyli 83% produkcji światowej. W Polsce groch zielony jest uprawiany głównie na północnym zachodzie kraju oraz w rejonie Podkarpacia i Podsudecia. Uprawa skoncentrowana jest wokół zakładów przetwórczych, które są głównymi odbiorcami tego warzywa. Nie prowadzi się u nas statystyki* dotyczącej powierzchni uprawy i produkcji grochu zielonego. Znane są natomiast liczby dotyczące eksportu groszku mrożonego i konserwowego.

Ceny skupu surowca w przetwórniach

Średnie ceny uzyskiwane przez producentów za groch zielony dla przetwórstwa w latach 1997–2003 były raczej stabilne (różnice pomiędzy nimi w poszczególnych latach nie przekraczały 6 groszy — tabela). Najlepiej za zielony groch płacono w 2002 r. (0,78 zł/kg), natomiast najmniej w roku 1999 (0,72 zł/kg). W minionym sezonie zakłady przetwórcze oferowały za to warzywo od 0,70 zł/kg na początku sezonu skupu do 0,83 zł/kg na jego końcu. Kampania skupu przebiegała od połowy czerwca do początku sierpnia. Średnio w całej kampanii producentom płacono 0,76 zł/kg. Z szacunków IERiGŻ wynika, że taki poziom cen nie pokrywał kosztów produkcji. Warunki pogodowe w minionym roku spowodowały skoncentrowanie dojrzewania różnych odmian grochu w tym samym czasie. W tej sytuacji zakłady przetwórcze miały kłopoty z przerobem surowca.

Wahania cen skupu i cen eksportowych groszku w latach 1998–2003

* — średnia od stycznia do września 2003 r.
Źródło: dane Zakładu Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ i CIHZ

Groszek mrożony

Polska eksportuje groszek mrożony zarówno w opakowaniach jednogatunkowych, jak i jako dodatek do mrożonych mieszanek warzywnych. Z danych statystycznych można uzyskać tylko informacje dotyczące groszku w opakowaniach jednogatunkowych. Zatem należy przyjąć, że sprzedaż groszku mrożonego jest wyższa, gdyż dane nie uwzględniają ilości sprzedawanych w wielogatunkowych mieszankach. Dotyczy to również groszku konserwowego, który występuje zarówno w opakowaniach jednogatunkowych, jak i wielogatunkowych.

W latach 1997–2003 eksport mrożonego groszku wahał się od 3,2 tysięcy ton do 8,1 tysięcy ton (wykres). Najwięcej groszku mrożonego sprzedano w 1998 r., kiedy za 8073 ton tego produktu otrzymaliśmy 3,834 mln USD. W 2002 r. eksport wynosił 6304 ton za 3,30 mln USD. Natomiast w 2003 r. w ciągu trzech kwartałów sprzedaliśmy 5786 ton mrożonego groszku za 3,216 mln USD, co oznacza, że w okresie trzech kwartałów sprzedaliśmy ponad 90% ilości z roku 2002 za sumę niewiele niższą niż w całym 2002 r. W ciągu omawianych 7 lat zmieniła się lista największych odbiorców polskiego mrożonego groszku. Podczas gdy w 1997 r. największa ilość tego produktu była wysyłana do Holandii — 1271 ton (a w 1998 r. nawet 2454 ton), w 2002 r. holenderski import zmniejszył się do 468 ton, a w okresie trzech kwartałów 2003 r. — do 55 ton. Liderem w grupie importerów jest obecnie Kanada, która w 2002 r. zaimportowała 1223 ton za 655 tys. USD, a od stycznia do września 2003 r. — 1780 ton za 1,023 mln USD.

Eksport i import (w tonach) mrożonego groszku w latach 1997–2003

* od stycznia do września 2003 r.

Import mrożonego groszku jest mniejszy niż jego eksport. W okresie 7 ostatnich lat zakup tego produktu za granicą wahał się od 27 ton w 1997 r. do 2383 ton w 2001 r. (o wartości 1,205 mln USD). Od stycznia do wrześ­nia 2003 r. zakupiliśmy 406 ton za sumę 176 tys. USD. Najpoważniejszym dostawcą mrożonego zielonego groszku od kilku lat były Węgry. Natomiast ostatnio coraz większe znaczenie mają dostawy ze Słowacji.

Saldo w handlu zagranicznym mrożonym groszkiem było od lat dodatnie. W bardzo dobrym 1998 r. wartość eksportu przeważała nad importem o 3,412 mln USD. Miniony rok też był dobry dla naszego handlu tym produktem. W ciągu trzech kwartałów 2003 r. — według danych Centrum Informacji Handlu Zagranicznego —­ wartość eksportu była wyższa od importu o 3,04 mln USD. Ostateczne wyniki handlu w minionym roku mogą okazać się najlepsze od 1997 r.

Groszek konserwowy

Polski eksport groszku konserwowego jest mniejszy niż mrożonego, natomiast cena sprzedaży tego produktu jest wyższa. Na przykład w 2002 r. różnica między cenami eksportowymi groszku mrożonego i konserwowego przekraczała 30% (mrożony — 2,13 zł/kg, a konserwowy — 2,93 zł/kg). W latach 1997–2003 polski eksport groszku konserwowego wahał się od 550 ton (za sumę 296 tys. USD) w 2000 r. do 5143 ton (3,615 mln USD) w 2001 r. Wysoki eksport polskiego groszku konserwowego obniżył się w 2002 r. do 1956 ton, czyli o 62%. Eksport tego produktu za 3 kwartały 2003 r. wyniósł 937 tys. ton, co wskazuje na to, że w minionym roku wyniki te będą jeszcze niższe. Wartość eksportu w latach 2001–2003 wynosiła odpowiednio: 3,615 mln USD, 1,397 mln USD i 691 tys. USD. Tradycyjnym odbiorcą polskiego groszku konserwowego była Rosja, której udział (zarówno ilościowy, jak i wartościowy) w ogólnym eksporcie tego produktu wynosił w ostatnich latach około 90%. Duży spadek eksportu był wynikiem załamania się eksportu do Rosji. Sprzedaż do tego kraju spadła z 4832 ton w 2001 r. do 1841 ton w 2002 r.i 793 ton w 2003 r.

Polska sprowadza również pewne ilości groszku konserwowego. Największy był import w 1999 r., wynosił on wówczas 2504 ton o wartości 1,148 mln USD. Przez 2 następne lata import zmniejszał się i w 2001 r. spadł do 479 ton (290 tys. USD). Natomiast w 2002 r. zaczął powoli wzrastać i osiągnął 532 ton (329 tys. USD), a w trzech kwartałach 2003 r. znów powiększył się do 650 ton (424 tys. USD), czyli wzrósł o 22%. Największym dostawcą groszku konserwowego są Węgry (na przykład w 2002 r. około 80% ilości i wartości importu). Natomiast w 2003 r. na naszym rynku pojawił się tani groszek konserwowy z Rumunii (38% ilości i 25% wartości importu).

Saldo w handlu zagranicznym groszkiem konserwowym w okresie ostatnich 7 lat było zazwyczaj dodatnie. Wartość ujemną miało tylko w roku 1999 i wynosiło 593 tys. USD oraz w 2000 r. (18 tys. USD). W 2001 r. saldo poprawiło się i przewaga eksportu nad importem wyniosła 3,325 mln USD. W 2002 r. nastąpił 3-krotny spadek tej wartości do 1,068 mln USD, a w okresie od stycznia do września 2003 r. niepokojąco obniżyła się ona do 267 tys. USD. Drastyczny spadek dodatniego salda wynika z jednej strony ze znacznego obniżenia się eksportu do Rosji oraz z drugiej strony ze zwiększenia importu z Węgier i wejścia w ubiegłym roku na nasz rynek taniego groszku z Rumunii. Należy liczyć się z tym, że po wejściu Polski do UE 15-procentowe cło na ten produkt sprowadzany z krajów CEFTA (w tym z Węgier) zniknie i zostaną stworzone jeszcze lepsze warunki do napływu konserwowego groszku z tego kraju.

Ceny eksportowe

Z zestawienia cen eksportowych groszku — zarówno mrożonego, jak i konserwowego — wynika, że wahania tych cen z roku na rok są większe, niż w przypadku cen skupu tego warzywa. Ceny eksportowe groszku mrożone­go najbardziej wzrosły w 1999 r. (z 1,66 zł/kg do 2,08 zł/kg, czyli o 25%). W okresie 9 miesięcy 2003 r. średnia cena groszku mrożonego wyniosła 2,18 zł/kg i była tylko o 2% wyższa niż w roku 2002. Kanada, która w tym okresie była największym odbiorcą, płaciła za kilo­gram 2,26 zł. Średnie eksportowe ceny groszku konserwowego najbardziej dynamicznie wzrosły w 2001 r. (z 2,39 zł/kg do 2,85 zł/kg, czyli o 19%). Wynikało to prawdopodobnie z mniejszej produkcji groszku konserwowego w krajach europejskich, i wobec tego, lepszych możliwości eksportu polskiego groszku. W okresie od stycznia do września 2003 r. cena eksportowa nie zmieniła się w stosunku do notowań z 2002 r. i wyniosła 2,93 zł/kg. Natomiast średnia cena groszku konserwowego, którą oferowała Rosja — najbardziej liczący się importer — wyniosła około 3 zł/kg, czyli nieco powyżej średniej.