• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2004

OKIEM DORADCY

  • W uprawie ogórka bezpośrednio w gruncie szklarni należy zawsze pamiętać o tym, aby temperatura gleby podczas sadzenia była wyższa niż 12°C. Nigdy nie należy liczyć na to, że wystarczy podwyższenie temperatury w trakcie uprawy. Korzenie ogórka, które ulegną zniszczeniu przy niskiej temperaturze, odbudowują się bardzo słabo. Często w obiektach obserwuje się więdnące rośliny, gdy po dłuższym okresie pochmurnej pogody nastąpi kilka słonecznych dni. Takie rośliny mają słaby system korzeniowy. Aby był on nieco odporniejszy na stresowe warunki uprawy, ogrodnicy szczepią rozsadę ogórka na dyni figolistnej. System korzeniowy dyni jest znacznie mocniej rozbudowany niż korzenie ogórka, a poza tym dynia jest tolerancyjna wobec chorób odglebowych. Roś­liny na tej podkładce są znacznie odporniejsze na stresy. Przy szczepieniu rozsady ogórka należy pamiętać o tym, aby dynię wysiewać nieco później niż ogórek (różnica ta powinna wynosić do 5 dni). Szczepienie można przeprowadzać do czasu, kiedy łodyga dyni jest wypełniona wewnątrz. Przy szczepieniu w późniejszej fazie wzrostu dyni odmiana szlachetna z podkładką zrasta się bardzo słabo — nawet jeśli pozornie miejsce szczepienia pokrywa się kallusem, to po posadzeniu roślin na miejsce stałe korzenie dyni zamierają. Natomiast ogórek, któremu nacięto część łodygi ma utrudniony transport asymilatów i substancji pokarmowych, co powoduje zahamowanie jego wzrostu i rozwoju. Nigdy nie należy odcinać nadziemnej części dyni tuż nad miejscem szczepienia, ponieważ w takich przypadkach obumierają również jej korzenie. Najlepiej jest pozostawić liścienie dyni. Rozsada wymaga doświetlania, właściwie przygotowana powinna być krępa, z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym. Korzenie odmiany szlachetnej powinny być odcięte przed posadzeniem roślin na miejsce stałe (niemal nagminnie obserwuję niestety sadzenie ogórka na dwu korzeniach — dyni i odmiany szlachetnej). Ogórki szczepione najlepiej jest sadzić podczas pochmurnej pogody, zwilżając liście roślin zamgławiaczem.
  • W uprawie ogórków posadzonych na balotach słomy korzenie rozwijają się w ciepłym podłożu. Słoma przed sadzeniem roślin musi przejść okres gorącej fermentac­ji. Zdarza się, że ogrodnicy sadzą ogórki w nieogrzaną słomę. Wówczas okres intensywnej fermentacji zachodzi już w czasie wzrostu roślin, co może doprowadzić do uszkodzenia korzeni przez wysoką temperaturę. Uprawa na samej słomie jest trudna, z uwagi na bardzo szybkie przesychanie tego podłoża i dlatego ogrodnicy nakładają na baloty okrywę z substratu torfowego.
  • Optymalny termin sadzenia roślin na miejsce stałe dla rejonu zamojskiego (ze względu na panujące warunki świetlne) przypada w połowie lutego, ale często ogrodnicy robią to już w styczniu. Nie zawsze jednak dokładnie analizują wszystkie "za" i "przeciw" wczes­nego sadzenia roślin. Decydując się na nie, przede wszystkim, należy dokładnie przeanalizować ofertę odmian — nie wszystkie tolerują w takim samym stopniu niedobór światła. Należy brać pod uwagę to, że długość dnia w styczniu wynosi 7–8 godzin. W ostatnich latach zdarza­ją się wprawdzie zimy łagodne, ale z przewagą dni pochmurnych. Przy pochmurnej pogodzie i dużej wilgotnoś­ci powietrza w szklarni część nadziemna "ciągnie się" w górę, ale przy bardzo ograniczonym procesie fotosyntezy i transpiracji rośliny nie pobierają dużych iloś­ci składników pokarmowych, nie rozbudowują więc systemu korzeniowego. Rośliny o słabiej rozbudowanych korzeniach z trudem pobierają pierwiastki wolniej przemieszczające się w roślinie, takie jak wapń czy potas (u niektórych odmian bardzo szybko drobnieją wtedy liście, a na blaszkach pojawiają się nekrotyczne plamy). Niemal zawsze takie uprawy w początkowej fazie plonują bardzo słabo, a zawiązki owoców obumierają na roślinach. Dopiero przy dłuższym okresie słonecznym roś­liny odbudowują system korzeniowy, rozwijają prawidłowe liście i zaczynają owocować. Następuje to jednak niejednokrotnie dopiero w 2–3 miesiące po posadzeniu.
    W ofertach firm nasiennych znajdują się odmiany, które nie reagują tak negatywnie na niedobór światła, a posadzone w styczniu owocują po 3–4 tygodniach.
  • Przy najwcześniejszych terminach bardzo istotne jest także to, w jakim obiekcie rośliny zostaną posadzone. W obiektach starszych, niskich, w których dostęp świat­ła poprzez zabrudzone szkło jest ograniczony, uprawa ogórków w najwcześniejszych terminach nie ma szans powodzenia. Ogórek nie toleruje także spadków temperatury, które mogą wystąpić w obiektach nieszczelnych i o niesprawnym systemie grzewczym.
  • Po posadzeniu ogórków na miejsce stałe należy bezwzględnie usuwać pierwsze zawiązki owoców. W zależności od terminu sadzenia od 5 do 8–9 sztuk. Im słabsze rośliny są sadzone, tym więcej zawiązków trzeba zerwać. Tymczasem obserwuje się, że w szklarniach usuwane są tylko 2 lub 3 zawiązki. Bywają też przypadki pozostawiania na roślinach wszystkich zawiązków. Ogrodnicy argumentują takie postępowanie możliwością uzyskania w ten sposób wczesnego plonu. Istotnie roślina szybko wtedy plonuje i bardzo wcześnie można zebrać 2, czasem 3 owoce, nigdy jednak nie będzie ona właściwie rozbudowana ani ukorzeniona. W późniejszej fazie wzrostu następuje zrzucanie wielu zawiązków, a w efekcie uzys­kuje się niski ogólny plon.
  • Odmiany ogórka do uprawy pod osłonami są partenokarpiczne. Czasami w wyniku stresu pojawiają się u nich jednak kwiaty męskie. Należy usuwać je z roślin, zwłaszcza w okresach ocieplenia, kiedy obiekty są wietrzone i mogą do nich dostać się pszczoły. Z zapylonych żeńskich kwiatów powstają zniekształcone owoce.
  • Rośliny ogórka lepiej rosną i owocują w warunkach podwyższonej wilgotności. W związku z tym bardzo dob­re efekty daje zamontowanie nad roślinami instalacji zamgławiającej. Poprawia to klimat, a dodatkowo osłabia rozwój przędziorka — podstawowego szkodnika ogórka. Zwalczanie przędziorka można prowadzić łącząc walkę biologiczną z chemiczną (ochrona integrowana). Przeciwko temu szkodnikowi możemy użyć drapieżców: Macrolophus caliginosus, Feltiella acarisuga, Phytoseiulus persimilis oraz Amblyseius californicus. Duże zagrożenie dla upraw w szklarni stanowią także wciornastki, mszyce i miniarki. Wciornastki możemy zwalczać przy pomocy drapieżców: Amblyseius cucumeris, Amblyseius degenerans, Orius laevigatus, Orius majusculus. Mszyce zwalczamy używając: Aphidoletes aphidimyza, Aphelinus abdominalis, Aphidius ervi, Aphidius colemani. Do zwalczania miniarek można wykorzystywać takich drapieżców, jak: Dacnusa sibirica, Diglyphus isaea.

Czasami (z bardzo różnych przyczyn) preparaty biologiczne nie działają wystarczająco skutecznie. Wówczas należy biologię wspomóc środkami chemicznymi dobierając takie, które są nieszkodliwe dla owadów pożytecznych (tabelę przedstawiającą wrażliwość entomofagów na niektóre substancje aktywne fungicydów i zoocydów zamieściliśmy w "Programie ochrony warzyw" — HO 1/2004 — red.). Wybór preparatu chemicznego zawsze warto konsultować z doradcami firm zajmujących się dystrybucją preparatów biologicznych.

  • Wprowadzenie w uprawie ogórków preparatów biologicznych, w których przypadku nie ma karencji, uzasadnione jest również ze względu na konieczność prowadzenia częstych zbiorów tych warzyw. Prowadzenie ochrony chemicznej wiąże się z koniecznością przestrzegania karencji, poza tym zabiegi chemiczne należy przeprowadzać z uwzględnieniem warunków zewnętrznych — najlepiej w godzinach porannych (przed wschodem słońca) lub późnym popołudniem — nie powinno się opryskiwać liści nagrzanych przez słońce. Nigdy nie należy przekraczać zalecanych dawek środków ani mieszać preparatów o takim samym działaniu — co, niestety, często się obserwuje w praktyce.
  • Ogrodnicy uprawiają najczęściej odmiany typu "multi" (rośliny zawiązują po kilkanaście owoców w węźle, z których część zamiera, a dorastają 2–3 owoce) lub "mo­no" (w węźle powstają 1 lub 2 owoce). Na ogół ogórki typu "multi" prowadzone są na jeden pęd, który po doroś­nięciu do siatki przekładany jest przez przewieszkę i roś­nie w dół. Odmiany te w pełni owocowania wytwarzają bardzo mało pędów bocznych lub wcale się nie rozgałęziają. Uprawiane są bardzo chętnie ze względu na niskie nakłady pracy na ich pielęgnację, ale jednocześnie mają duże wymagania klimatyczne i pokarmowe. Ogórki typu "mono" są znacznie łatwiejsze do prowadzenia, ale ich pielęgnacja jest bardziej pracochłonna — z uwagi na konieczność częstego cięcia pędów.
  • W okresie gwałtownych zmian pogody na owocach ogórków mogą pojawiać się nekrotyczne spękania skórki. Przyczynami tego zjawiska mogą być zmiany wilgotności powietrza lub niedobór boru. Ogrodnicy często w takich przypadkach reagują opryskując rośliny preparatami zawierającymi bor. Przy podaniu zbyt wysokiego stężenia tego nawozu dochodzi do poparzenia liści. Na ogół jednak bezpośrednią przyczyną tego zjawiska są wahania wilgotności powietrza, a często pojawianie się spękań skórki na owocach zanika przy ustabilizowaniu się warunków pogodowych.