• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/1999

PRZYSZŁOŚĆ POLSKIEGO RYNKU FASOLI SZPARAGOWEJ

,
Fasola szparagowa stanowi ważną pozycję w krajowym eksporcie warzyw mrożonych, zwłaszcza do naszych zachodnich sąsiadów. W okresie pomiędzy rokiem 1990 a 1997 najwięcej fasoli szparagowej pojawiło się na rynku unijnym w 1997 r., kiedy to zbiory krajów ''Piętnastki'' wyniosły około 1,165 mln ton. W stosunku do produkcji z roku 1990 (0,901 mln ton) oznaczało to prawie 30-procentowy wzrost. Wyższe zbiory uzyskano dzięki zwiększeniu plonowania.
Od wielu lat na europejskim rynku tego warzywa przoduje Francja, dla której 1997 rok był również bardzo udany - wyprodukowano wtedy ponad 370 tys. ton fasoli, co stanowiło około 32% zbiorów wszystkich krajów Unii Europejskiej (rysunek). Na drugim miejscu uplasowała się Hiszpania (273 tys. ton), a na trzecim Włochy (195 tys. ton).

STRUKTURA PRODUKCJI FASOLI SZPARAGOWEJ W KRAJACH UE W 1997 r. (Źródło: CFCE/VIFL2/1999)



W Polsce wyższa podaż w sezonie 1998/99
Polski GUS nie prowadzi statystyki dotyczącej powierzchni uprawy, zbiorów i plonów fasoli szparagowej. Trudno jest więc określić wielkość produkcji tego gatunku. Wiadomo, że miniony rok w naszym kraju obfitował w warzywa. Produkcja tych gruntowych wyniosła 5,92 mln ton (według GUS) i była o około 20% wyższa niż w roku 1977. Zbiory warzyw z grupy, do której zalicza się fasolę szparagową (określane przez ekonomistów jako ''pozostałe''), wzrosły do 566 tys. ton, czyli o 17%. Największe plantacje fasoli szparagowej koncentrują się w środkowym i południowo-wschodnim rejonie Polski, głównie w pobliżu zakładów przetwórczych, dla których jest ona poszukiwanym surowcem. Przedstawiciele przemysłu owocowo-warzywnego sądzą, że areał uprawy tego warzywa powiększył się.

Wysoka pozycja Polski na unijnym rynku
Własna produkcja fasoli szparagowej nie zaspokaja potrzeb krajów Unii Europejskiej. W 1997 r. sprowadziły one 144 tys. ton tego warzywa w postaci świeżej, a wielkość importu przewyższyła eksport o około 52 tys. ton. Ponadto spoza krajów ''Piętnastki'' dokonuje się zakupów surowca przetworzonego - fasolki konserwowej oraz mrożonej. Polska odgrywa ważną rolę jako dostawca tej ostatniej na rynki unijne. Na 124 tys. ton zaimportowanej w 1997 r. do krajów Wspólnoty fasoli mrożonej dostarczyliśmy ponad 10 tys. ton tego warzywa. Dało nam to czwarte miejsce, za Belgią, Francją i Holandią. Od lat jesteśmy też na pierwszym miejscu wśród eksporterów spoza Unii (tab. 1).

TABELA 1. IMPORT MROŻONEJ FASOLI SZPARAGOWEJ DO KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ. Źródło: CFCE/VIFLT 2/1999, obliczenia własne



Niemcy najważniejszym odbiorcą
Największym importerem mrożonej fasoli szparagowej wśród krajów zachodnioeuropejskich są Niemcy. Polska, jako producent i eksporter mrożonek, może wykorzystać szansę i sprzedawać je po sąsiedzku. Ważną sprawą jest pozyskanie dobrego surowca - nie uszkodzonego, najlepiej zbieranego ręcznie, odpowiadającego normom europejskim. Około 80% polskich mrożonych warzyw strączkowych trafia na eksport. W latach 1991-98 był on najwyższy w 1992 r. (16,2 tys. ton). Udział fasoli szparagowej w eksporcie wszystkich mrożonych warzyw był wówczas największy i stanowił 19% (tab. 2).

TABELA 2. EKSPORT MROŻONEJ FASOLI SZPARAGOWEJ Z POLSKI. Źródło: ''Rynek Owoców i Warzyw'' IERiGŻ grudzień 1998, ''Raport o stanie polskiego ogrodnictwa'' COBRO 1998 r., obliczenia własne.


W 1997 r. Niemcy zakupiły u nas 4,9 tys. ton mrożonej fasoli o wartości 2,4 mln USD. Natomiast w 1998 r. - 6,3 tys. ton za 2,8 tys. USD, co oznacza wzrost ilości o około 30%, a wartości o 17% w stosunku do roku poprzedniego. Znaczącą pozycję wśród importerów tego surowca zajmuje Rosja, która w 1998 r. sprowadziła z naszego kraju około 1,8 tys. ton. W tej grupie wyróżniają się też Czechy, które zakupiły 0,3 tys. ton. Należy jednak zauważyć, że wartość importu do Czech była o około 50% niższa niż rok wcześniej (tab. 3).

TABELA 3. EKSPORT MROŻONEJ FASOLI SZPARAGOWEJ WEDŁUG ODBIORCÓW. Źródło: dane GUS


Rynek wschodni, choć dotychczas kupował w Polsce znaczne ilości tego warzywa, może okazać się, w sytuacji kryzysu gospodarczego, zawodnym odbiorcą. Udział wartości importowanych do Rosji mrożonek z fasoli w ogólnej wartości polskiego importu tych mrożonek, wynosił w minionym roku 17% (w 1997 r. - 19%).

Niska opłacalność produkcji
W minionym roku ceny warzyw skupowanych przez przemysł chłodniczy były niższe ze względu na wyższą podaż. Zakłady przetwórcze skupowały fasolę szparagową od lipca do sierpnia. Notowania cen skupu (prowadzone w Samodzielnej Pracowni Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ) wykazały, że płacono za nią średnio 0,63 zł/kg, czyli o 15% taniej niż rok wcześniej. Droższa była fasola zbierana ręcznie, jako lepsza jakościowo. Różnica w cenie 1 kg dochodziła do 0,1 zł. W hurcie sprzedawano to warzywo w formie świeżej od lipca do października. Na rynku hurtowym w Warszawie, w lipcu, oferowano producentom 0,90-1,00 zł/kg, a w październiku - 6,50 zł/kg. Jak widać, ceny hurtowe fasoli szparagowej były w lipcu, a więc w okresie głównego wysypu, około dwukrotnie wyższe od tych płaconych przez zakłady przetwórcze. Koszty produkcji fasoli szparagowej (uwzględniające pełne nakłady i wydatki) wahały się w 1998 r. od 9607 zł/ha do 11 367 zł/ha, w zależności od wysokości uzyskiwanego plonu (tab. 4). W przeliczeniu na l kg wynosiły one, przy plonie 9 t/ha - 1,06 zł/kg, a przy plonie 13 t/ha - 0,87 zł/kg i przekraczały o około 30% cenę oferowaną przez przemysł przetwórczy. Sprzedaż dla tego odbiorcy była więc w 1998 r. nieopłacalna. Nieznacznie korzystniejsza była w 1998 r. produkcja tego warzywa z przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia.

TABELA 4. KOSZTY PRODUKCJI FASOLI SZPARAGOWEJ ODMIANY PRESENTA, ZBIERANEJ RĘCZNIE W 1998 r. Źródło: kalkulacje ODR-Boguchwała.


Jednym ze sposobów poprawy opłacalności uprawy fasoli szparagowej jest podwyższenie poziomu uzyskiwanych plonów, które wynoszą w Polsce średnio 9 ton/ha. W korzystnych warunkach (klimatyczno-glebowych), przy optymalnych technologiach oraz właściwym doborze odmian można zebrać nawet 20 ton/ha. Należy pamiętać, że plony odmian żółtostrąkowych są niższe od zielonostrąkowych. Przy wyborze odmian do mechanicznego zbioru należy kierować się ich równomiernym dojrzewaniem oraz wysokim osadzeniem strąków na łodydze (nie niżej niż 7-8 cm od podłoża). Zakłady przetwórcze i chłodnie przywiązują dużą wagę do jakości skupowanego surowca. Jego polepszanie wiąże się z systematyczną współpracą z producentami i doradztwem, wprowadzaniem nowych, lepszych, plenniejszych i bardziej przydatnych dla przetwórstwa odmian fasoli. W niektórych latach zadowalające wyniki ekonomiczne można uzyskać w uprawie z siewów opóźnionych. Do tej produkcji wykorzystywane są niekiedy nieogrzewane tunele foliowe. Uprawa taka jest jednak ryzykowna, ponieważ układ temperatur we wrześniu i październiku może bardzo znacznie obniżyć plony fasoli szparagowej.