• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2004

OKIEM DORADCY

  • Ze względu na krótki okres wegetacji, brokuły mogą być uprawiane jako poplon po roślinach schodzących z pola w czerwcu lub na początku lipca. Do uprawy na zbiór jesienny można polecić odmiany: Coronado F1, Fies­ta F1, Husky F1, Decathlon F1, Marathon F1, Milady F1, Lord F1, Prince F1, Monterey F1, Monaco F1, Monopoly F1, Volta F1, Griffen F1.
  • Brokuł, tak jak wszystkie warzywa kapustne, jest rośliną klimatu umiarkowanego. Najlepiej rośnie w temperaturze 15–17°C. Zbyt wysoka temperatura latem powoduje deformację róż, przerastanie liśćmi, nierównomierne wykształcenie pąków w różach, przedwczesne rozwijanie się kwiatów i drewnienie pędów.
  • Brokuły mają nieco mniejsze wymagania glebowe niż kalafiory. Najlepsze do ich uprawy są gleby żyzne, zasobne w próchnicę i wapń, o pH 6,5–7,0. Na glebach lekkich możliwa jest uprawa pod warunkiem nawadniania. Przy niedoborze wody tworzą się róże małe, luźne, szybko drewniejące i wykwitające. Krytycznymi okresami są pierwsze tygodnie po posadzeniu w pole oraz faza wiązania róż. Brokuły uprawiane na zbiór jesienny w razie wystąpienia suszy wymagają kilkakrotnego nawadniania. Jednorazowa dawka wody powinna wynosić 20–25 mm (200–250 m3/ha). Termin rozpoczęcia nawadniania najlepiej jest ustalić na podstawie wskazań tensjometrów, przy wartości 40 kPa. Brokuły mogą być uprawiane po wszystkich warzywach i roślinach rolniczych z wyjątkiem kapustowatych (kapusta, kalafior, kalarepa, rzepak, gorczyca), ze względu na możliwość wystąpienia tych samych chorób i szkodników. Przerwa w uprawie tych gatunków na tym samym polu powinna wynosić przynajmniej 4 lata.
  • Brokuły powinny być uprawiane w pierwszym roku po oborniku (dawka 40–60 t/ha). Uzupełniające nawożenie mineralne prowadzi się na podstawie wyników analizy gleby. Zasobność gleby w składniki pokarmowe (według danych Instytutu Warzywnictwa) powinna wynosić: 120–140 mg/l — N, 60–80 mg/l — P, 180–200 mg/l — K, 60–70 mg/l — Mg, 1000–1500 mg/l — Ca.

Przy orientacyjnym nawożeniu podaje się azot w dawce — 120–150 kg N/ha — na glebach żyznych i nawożonych obornikiem, na pozostałych i przy regularnym nawadnianiu plantacji dawka powinna być wyższa — 200–250 kg N/ha. Orientacyjna dawka fosforu wynosi 100–150 kg P2O5/ha, potasu — 200–250 kg K2O/ha. Nawozy fosforowe, potasowe oraz połowę azotowych wysiewa się przed sadzeniem roślin. Drugą połowę azotu podaje się pogłównie w dwóch równych dawkach w 3 i 5 tygodni po posadzeniu roślin. Brokuł jest bardzo wrażliwy na niedobór boru i molibdenu. Brak boru objawia się występowaniem pustych przestrzeni, wodnistej tkanki w łodydze, brązowieniem pąków kwiatowych lub całkowitą deformac­ją stożka wzrostu, a niedobór molibdenu powoduje biczykowatość (redukcję blaszki liściowej) i zahamowanie wiązania róż, czasami nawet zanik stożka wzrostu. Wystąpieniu tych objawów można zapobiegać podając przed sadzeniem 15 kg Boraksu i 2–5 kg molibdenianu amonu na hektar lub podlewając rośliny na rozsadniku na 4–5 dni przed sadzeniem 0,3% roztworem Boraksu (lub innego nawozu borowego) i 0,1% roztworem molibdenianiu amonu lub sodu — w dawce 1–5 l roztworu na m2.

  • Nasiona brokułów wysiewa się do wielodoniczek, skrzynek lub na rozsadniku — od końca maja do drugiej dekady czerwca. Pod rozsadnik należy przeznaczyć corocznie inny kawałek pola o dobrej strukturze gleby, odpowiednio przygotowany i nawieziony. W przypadku suszy glebę przed siewem trzeba nawodnić. Do wyprodukowania rozsady potrzebnej do obsadzenia jednego hektara należy wysiać około 600 g nasion. Przed siewem należy zaprawić je przeciwko chorobom i szkodnikom — według "Programu ochrony warzyw" — zwracając uwagę na to, czym nasiona zostały zaprawione firmowo. Zazwyczaj są traktowane tiuramem, wówczas podanie dodatkowej dawki tej substancji (np. w Zaprawie Nasiennej T) może działać fitotoksycznie.

Głębokość siewu powinna wynosić 1–2 cm. Na rozsadniku najlepiej nasiona wysiewać w rzędy co 10 cm, a w rzędzie tak, aby rośliny były oddalone od siebie o 3–5 cm, gdyż brokuły nie znoszą dużego zagęszczenia.

  • Bardzo korzystna jest produkcja rozsady brokułów w wielodoniczkach wypełnionych substratem torfowym. Najlepsze są tace o 96 lub 160 doniczkach, o pojemności pojedynczej doniczki 53 lub 25 cm3. Badania prowadzone w Instytucie Warzywnictwa wskazują, że z powodzeniem można używać tac o 260 oczkach, ale ze względu na małą zawartość podłoża rozsada produkowana w nich wymaga dodatkowego zasilania.

Substrat do napełniania wielodoniczek lub skrzynek musi być odpowiednio nawieziony makro- i mikroskładnikami. Zawartość składników pokarmowych w litrze substratu powinna wynosić: 100–150 mg azotu, 80–100 mg fosforu, 150–300 mg potasu, 60–120 mg magnezu oraz żelazo, miedź, mangan, molibden, bor, cynk. Odczyn substratu powinien być zbliżony do obojętnego (pH 6,5). Nasiona wysiewa się pojedynczo i przysypuje piaskiem lub substratem. Tace muszą być systematycznie nawadniane. Rozsadę produkowaną w tacach o 96 oczkach dokarmia się pogłównie co 3 lub 4 dni, począwszy od wytworzenia 2–3 liści. Dokarmianie rozsady produkowanej w tacach o 160 oczkach należy rozpocząć po wykształceniu pierwszego liścia i przeprowadzać raz dziennie. Do dokarmiania przeznacza się nawozy wieloskładnikowe, całkowicie rozpuszczalne w wodzie, w stężeniach zalecanych przez ich producentów. Jeśli jest upalnie i substrat szybko przesycha, rośliny powinno się podlewać dodatkowo czystą wodą. Okres produkcji rozsady trwa 4–5 tygodni.

  • W chwili sadzenia rośliny powinny mieć 4–6 liści. Na 3 dni przed sadzeniem rozsadę należy podlać przeciw śmietce kapuścianej, najlepiej preparatem Reldan 400 EC (0,1%) lub innymi zalecanymi w "Programie ochrony warzyw". Rozstawa przy uprawie mechanicznej wynosi 67,5 cm między rzędami i 35–40 cm w rzędach, a przy ręcznym sadzeniu 60 x 40–45 cm. Na 2 lub 3 dni przed sadzeniem warto wykonać zabieg preparatem Altima 500 SC (2 l na ha) zapobiegawczo przeciwko kile kapusty. Prowadząc chemiczne zwalczanie chwastów na 1–7 dni przed sadzeniem można zastosować Triflurotox 480 EC, w dawce 1,25–2 l na hektar (należy go wymieszać z glebą przy użyciu agregatu uprawowego). Wykonywanie zabiegu późnym wieczorem daje lepszy efekt. Herbicyd ten zwalcza chwastnicę jednostronną i większość chwas­tów dwuliściennych w fazie kiełkowania.
  • Największym problemem w ostatnich latach przy uprawie jesiennej było żerowanie paciornicy krzyżowianki (czyt. też HO 4/2004) i chowaczy. Szkodniki te uszkadzają stożek wzrostu rośliny. Uszkodzone rośliny nie tworzą róż lub zamiast głównej — kilka małych. Duże szkody powodują larwy drugiego pokolenia śmietki kapuścianej. Żerują one w łodygach róż brokułów obniżając wartość handlową tych warzyw.
  • Zbiory brokułów rozpoczynają się po 65–90 dniach od posadzenia (w zależności od odmiany i warunków pogodowych) i trwają 2–3 tygodni. Róża powinna być już w pełni wykształcona, ale zwarta i twarda, a pąki kwiatowe całkowicie zamknięte. Brokuły ścina się wraz z kawałkiem mięsistego pędu o długości 10–15 cm. W czasie ciep­łej pogody zbiory prowadzi się czasem codziennie, przy niższej temperaturze — co kilka dni, nawet raz na tydzień. Po zbiorze róży głównej niektóre odmiany wytwarzają róże boczne, które można zbierać aż do wystąpienia silnych przymrozków przygruntowych. W okresie dorastania róże są wrażliwe na mrozy (po rozmarznięciu brunatnieją i szybko gniją).

Zbiór najlepiej jest prowadzić rano, kiedy róże są dobrze schłodzone po nocy. Po zbiorze konieczne jest szybkie schłodzenie ich wodą (o temp. 2°C). Hamuje to procesy życiowe oraz ogranicza straty wody w wyniku parowania, przez co możliwe jest wydłużenie okresu przechowywania. W celu zmniejszenia ubytków masy oraz przedłużenia okresu przechowywania bezpośrednio po zbiorze róże pakuje się w folię rozciągliwą lub w woreczki foliowe z mikroperforacją. Tak zapakowane brokuły można przechować przez 7–14 dni w temperaturze 1–3°C, przy wilgotności 90–95%. Nawet nieznaczny wzrost temperatury powoduje przyspieszenie starzenia się róż (żółknięcie, rozwijanie się pąków kwiatowych). Przy niskiej wilgotności powietrza róże więdną i tracą turgor. W komorach chłodniczych brokuły przechowuje się ściśle ułożone w skrzynkach. Komorę załadowuje się stopniowo, aby jak najszybciej następowało schłodzenie. Można dodatkowo nawilżać powietrze lub całe stosy skrzynek przykrywać folią. W doświadczeniach prowadzonych w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach dobre wyniku dało przechowywanie brokułów w warunkach kontrolowanej atmosfery, zawierającej 0–5% CO2 i 3% O2 — zachowywały wówczas trwałość przez 4 tygodnie.