| W XVII wieku Le Gendre pisał, że można uzyskać duże jabłka, gdy część z nich usunie się z rośliny. Namawiał poza tym do zachowania proporcji między liczbą jabłek na drzewie a siłą jego wzrostu. Naukowe badania nad przerzedzaniem zawiązków owoców rozpoczęto w USA w końcu XIX wieku. Jednakże na szeroką skalę zabieg ten zaczęto stosować dopiero w latach 40. po wprowadzeniu preparatów chemicznych. Ostatnio również w Polsce przerzedzanie zawiązków owocowych staje się jednym z podstawowych zabiegów w intensywnych sadach produkcyjnych. Sytuacja na rynku jabłek, gdzie zwykle podaż przewyższa popyt, zmusza bowiem sadowników do produkcji owoców wysokiej jakości. |
|
| Sposoby ręcznego przerzedzania |
|
Ręczne usuwanie zawiązków owocowych najczęściej wykonuje się po naturalnym czerwcowym opadzie, gdy wiadomo już, ile jabłek pozostaje na drzewie. Zabieg ten jest zwykle uzupełnieniem chemicznego przerzedzania, może być jednak także polecany jako jedyny w sadach młodych lub tam, gdzie dysponuje się nadmiarem siły roboczej. Najłagodniejszym sposobem ręcznego przerzedzania jest zrywanie owoców zniekształconych, niewyrośniętych i uszkodzonych przez choroby czy szkodniki. Innym rozwiązaniem może być usuwanie nadmiaru zawiązków w jednym skupisku owoców, tak by pozostało w nim 1-3 jabłek. Można także przerzedzać owoce kierując się odległością między nimi. W badaniach prowadzonych od 1997 roku w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach zastosowano metodę polecaną na zachodzie Europy, a polegającą na liczeniu zawiązków owocowych na drzewie i usuwaniu ich nadmiaru. Liczba jabłek pozostawionych na roślinie zależała ściśle od gęstości nasadzeń i wielkości owoców, jaką zamierzano uzyskać. Założono, że dla otrzymania średniego, dużego czy bardzo dużego jabłka odmian drobnowocowych jego masa powinna wynosić od 125 do 166 gramów (6-8 jabłek w kilogramie), natomiast przy odmianach wielkoowocowych - od 143 do 200 g (5-7 owoców). Pozostawiano na drzewach taką liczbę jabłek, aby uzyskać plon około 30 t/ha. Badania nad ręcznym przerzedzaniem jabłek prowadzono na drzewach czterech odmian - Szampion na M 9 i Gala na P 2 (rok sadzenia 1992) oraz Jonica na M 26 i Elstar na M 26 (rok sadzenia 1993). Zabieg wykonywano po naturalnym opadzie zawiązków owocowych. Przy dokładnym liczeniu jabłek jedno drzewo przerzedzano średnio 12-15 minut, natomiast, jeśli tylko szacowano ilość owoców - 3-7 minut. Gęstość nasadzeń oraz liczbę pozostawionych na drzewie jabłek przedstawiono w tabeli.
GĘSTOŚĆ SADZENIA DRZEW I LICZBA ZAWIĄZKÓW OWOCOWYCH POZOSTAWIONYCH NA JABŁONI, W ZALEŻNOŚCI OD INTENSYWNOŚCI PRZERZEDZANIA
|
|
|
| Wpływ zabiegu na wysokość plonu i masę owoców |
|
W 1998 roku słabiej niż w poprzednim sezonie kwitły drzewa odmiany Jonica i Elstar, ale obficiej Gala i Szampion, niezależnie od intensywności przerzedzania. Z powodu chłodnej i deszczowej pogody w okresie kwitnienia jabłoni w 1998 roku nastąpiło słabe zapylenie i zawiązanie owoców. Z tego powodu w przypadku Szampiona i Gali (mimo obfitego kwitnienia) usuwano z drzew znacznie mniej zawiązków owocowych niż w 1997 roku. Wyjątkiem był Elstar, gdzie pomimo słabego kwitnienia drzew nastąpiło dobre zawiązanie owoców. W przypadku drzew tej samej odmiany nie było między poszczególnymi latami badań większych różnic w wielkości plonów jabłek w kombinacjach, w których przerzedzano zawiązki owocowe. Wynikało to z tego, że w obu sezonach pozostawiono na drzewie podobną liczbę jabłek. Okazało się, że niewielka była także różnica w wielkości zbiorów owoców z drzew, na których przeprowadzono ten zabieg, w porównaniu do kontroli - tu nie usuwano nadmiaru jabłek. Przerzedzanie zawiązków owocowych, mimo tego że wykonywane było dość późno, miało jednak duży wpływ na masę jabłek, z wyjątkiem odmian Jonica i Gala w 1998 roku (wykres). Zabieg ten, zwłaszcza gdy był wykonany radykalnie, spowodował w porównaniu do drzew, na których nie zrzucano zawiązków owocowych, uzyskanie jabłek o większej masie. Dzięki ręcznemu przerzedzaniu można uzyskać więc dorodne owoce, nawet w przypadku odmian drobnoowocowych. Przerzedzanie zawiązków owocowych nie miało większego wpływu na jędrność jabłek i zawartość w nich ekstraktu, tutaj większe różnice wystąpiły między odmianami.
WPŁYW RĘCZNEGO PRZERZEDZANIA ZAWIĄZKÓW OWOCOWYCH NA MASĘ UZYSKANYCH JABŁEK
|
|
|
| Wpływ zabiegu na jakość owoców |
|
| W 1997 roku najwięcej jabłek zgniłych (po okresie ich przechowywania) pochodziło z przerzedzanych drzew, głównie w przypadku Elstara (2,5-6%) i Szampiona (1,3-2,6%). U odmiany Jonica, niezależnie od kombinacji, stwierdzono tylko pojedyncze zgniłe owoce. W 1998 roku podczas przechowywania jabłek wystąpiły znacznie większe niż w poprzednim sezonie straty z powodu wystąpienia chorób. Najwięcej zgniłych owoców pochodziło z drzew Gali (5-13%) i Szampiona (4-10%) w kombinacjach, gdzie przerzedzano zawiązki. Najmniej natomiast zgnitych jabłek, tak jak w 1997 roku, pochodziło z drzew odmiany Jonica, na których nie prowadzono tego zabiegu. Gorzka plamistość podskórna w obu latach badań wystąpiła najsilniej na owocach odmiany Szampion pochodzących z jabłoni, gdzie przerzedzano zawiązki (w 1997 roku - 2-6% porażonych owoców, w 1998 - 7-13%). Na pozostałych odmianach oraz na Szampionie z kombinacji kontrolnej tylko w minimalnym stopniu wystąpiła ta choroba fizjologiczna. Relacja zawartości potasu do ilości wapnia w owocach była w przypadku odmiany Jonica i Szampion niższa w jabłkach pochodzących z drzew, gdzie nie przerzedzono zawiązków, niż w owocach zerwanych z roślin, na których przeprowadzono ten zabieg. Niespodziewanie natomiast bardzo dużo potasu a mało wapnia w jabłkach stwierdzono u odmiany Elstar w kombinacji, w której nie przerzedzono zawiązków owocowych. Jak wynika z tych badań, ręczne przerzedzanie zawiązków owocowych pozwala uzyskać dorodne jabłka. Jednakże wtedy owoce są bardziej podatne na gorzką plamistość podskórną i istnieje większe ryzyko ich gnicia podczas przechowywania jabłek. W celu uniknięcia tych negatywnych skutków konieczne jest opryskiwanie drzew w okresie wegetacji związkami wapnia oraz wykonanie na dwa tygodnie przed zbiorem jabłek zabiegu przeciwko chorobom przechowalniczym. Autorka jest pracownikiem Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach |
