• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 07/2004

ZMIANY W USTAWIE O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW (cz. I)

2 maja 2004 r. weszła w życie ustawa z 2.04.2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 91, poz. 873), która znowelizowała ustawę z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r., nr 7, poz. 25, ze zm.). Poprzednie większe zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych rolników zaszły w 1997 r. Dopiero wejście w życie nowych przepisów dało oddziałom regionalnym KRUS podstawy prawne do wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 30.05.2000 r. (Dz. U. nr 45, poz. 531) i uwzględnienia, między innymi, okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej przy ustalaniu wysokości emerytury lub renty rolniczej. Regulacje obowiązujące od 2 maja nie są jeszcze zapowiadaną od dłuższego czasu reformą ubezpieczenia społecznego rolników, ale stanowią krok w tym kierunku.

Zakres podmiotowy

Od 2 maja ubezpieczeniu społecznemu rolników podlega nie tylko rolnik i pracujący z nim domownik, który ma obywatelstwo polskie, ale również ten, będący obywatelem innego państwa członkowskiego Wspólnoty. Uregulowano również sytuację małżonków rolników, którzy nie mogli podlegać ubezpieczeniu rolniczemu, jeżeli nie posiadali polskiego obywatelstwa. Obywatelstwo nie stanowi obecnie przeszkody, gdyż ubezpieczeniem tym obejmowani są również rolnicy (ich małżonkowie) i domownicy, którzy przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy lub karty pobytu wydanej w związku z uzyskaniem zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Polski. Podlegając ubezpieczeniu rolniczemu małżonkowie ci mogą ubiegać się o wszystkie świadczenia przewidziane w tym ubezpieczeniu.

Wprowadzono również zmiany w definicji rolnika. Obecnie uważa się za niego osobę pełnoletnią, która mieszka i prowadzi na terytorium Polski (osobiście i na własny rachunek) działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych. Rolnikiem jest również osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.

W KRUS czy w ZUS?

Nowe rozwiązania ograniczyły możliwość ubezpieczenia się w KRUS. Wprowadzono bowiem nowe warunki kontynuowania ubezpieczenia rolniczego, gdy rolnik (domownik) podejmuje prowadzenie pozarolniczej działalnoś­ci gospodarczej. Dotychczas rolnik (domownik), który podlegając obowiązkowemu ubezpieczeniu w KRUS nieprzerwanie co najmniej 1 rok podejmował pozarolniczą działalność gospodarczą (nie będąc pracownikiem i nie pozostając w stosunku służbowym) mógł nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników. Od 2 maja tego roku rolnicy (domownicy), którzy rozpoczynają prowadzenie pozarolniczej działalnoś­ci gospodarczej (prowadzonej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej) lub rozpoczną współpracę przy jej prowadzeniu, mogą pozostać w ubezpieczeniu rolniczym, jeżeli podlegają mu nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata. Dotyczy to tylko osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną zgodnie z przepisami o zryczałtowanym podatku dochodowym. Oprócz tych dwóch warunków, rolnik (domownik) musi w ciągu 14 dni, od rozpoczęcia prowadzenia tej działalności (współpracy przy jej prowadzeniu), złożyć w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia rolniczego oraz musi udokumentować, że prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w wymaganej formie. Stosowny dokument organu podatkowego należy przedstawić w KRUS w ciągu 7 dni od dnia jego otrzymania. Niezachowanie któregokolwiek z tych dwóch terminów powoduje wyłączenie z ubezpieczenia rolniczego i konieczność ubezpieczenia w ZUS.

Jednocześnie, do 14 lutego każdego roku rolnik (domownik), który jednocześnie prowadzi te dwa rodzaje działalności i podlega ubezpieczeniu w KRUS zobowiązany jest po rozliczeniu roku podatkowego złożyć w KRUS zaświadczenie właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku za miniony rok. Gdy termin ten nie zastanie dochowany, a rolnik nadal prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, zostaje wyłączony z ubezpieczenia w KRUS. Gdy okaże się, że kwota podatku dochodowego z tytułu prowadzenia tej działalności przekroczy 2528 zł za miniony rok podatkowy (kwota podatku podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, określonym w ustawie budżetowej za rok, którego kwota dotyczy, ustawie o prowizorium budżetowym lub innych projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone), rolnik również zostanie wyłączony z ubezpieczenia rolniczego i będzie podlegać ubezpieczeniu w ZUS.

Wyższa składka

Rolnik, który jednocześnie prowadzi działalność rolniczą i pozarolniczą działalność gospodarczą oraz spełnia warunki pozostawania w ubezpieczeniu rolniczym (w KRUS), opłaca składkę na to ubezpieczenie w podwójnej wysokości, to jest około 450 zł kwartalnie (wyższa składka dotyczy zarówno ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego, jak i emerytalno-rentowego). W II kwartale 2004 r. wysokość składki na ubezpieczenie społeczne rolników wynosi:

  • ubezpieczenie emerytalno-rentowe — 168, 80 zł,
  • ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie — 54 zł.

Gdyby osoba ta podlegała ubezpieczeniu w ZUS, a nie w KRUS, musiałaby opłacać składkę miesięczną w wysokości (wartość składek w maju 2004 r.):

  • ubezpieczenie emerytalne — 266,66 zł,
  • ubezpieczenie rentowe — 177,59 zł,
  • ubezpieczenie chorobowe — 33,47 zł,
  • ubezpieczenie wypadkowe — 0,97–3,86% podstawy wymiaru.

Wyłączeni z ubezpieczenia w KRUS

Nowelizacja ustawy wyeliminowała podwójne ubezpieczenie, którym do tej pory objęci byli rolnicy (domownicy), zatrudnieni jako pracownicy w wymiarze czasu pracy niższym niż połowa wymiaru obowiązującego w danym zawodzie. Osoby te, mimo że były ubezpieczone w ZUS, podlegały również ubezpieczeniu w KRUS. Od 2 maja osoby te nie podlegają już ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ubezpieczeniu temu nie podlegają również osoby, które mają ustalone prawo do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, przyznanego na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego wyłączono też emerytów i rencistów, którzy mają orzeczoną niezdolność do samodzielnej egzystencji (wcześniej osoby te podlegały temu ubezpieczeniu na wniosek, w zakresie jednorazowego świadczenia z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub choroby zawodowej).

Działy specjalne

Działy specjalne produkcji rolnej zostały określone w załączniku do ustawy z 2.04.2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Poniżej przedstawiam nową tabelę rodzajów i rozmiarów działów spec­jalnych produkcji rolnej.

Rodzaje i rozmiary działów produkcji rolnej zaliczanych do działów specjalnych


WAŻNA INFORMACJA

W związku z wejściem w życie 2.05.2004 roku ustawy z 2.04.2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 91, poz. 873), która wprowadziła między innymi nowe warunki dotyczące ubezpieczenia w KRUS w przypadku rolników (domowników) jednocześnie prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (współpracujących przy jej prowadzeniu) — rolnik lub domownik, podlegający ubezpieczeniu w KRUS w dniu wejścia w życie tej ustawy — jest zobowiązany do 30.09.2004 r. udokumentować w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w jakiej formie jest opodatkowana prowadzona przez niego pozarolnicza działalność gospodarcza. Gdy była ona prowadzona również w 2003 r., należy też udokumentować wysokość należnego z tego tytułu podatku za ten rok. Rolnik lub domownik zostanie wyłączony z ubezpieczenia rolniczego (z końcem trzeciego kwartału 2004 r.), jeżeli prowadzona przez niego pozarolnicza działalność gos­podarcza (działalność, w której prowadzeniu rolnik-domownik jest osobą współpracującą) jest opodatkowana na zasadach innych, niż określone w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym, lub gdy należny podatek za ubiegły rok przekroczył 2528 zł. Ubezpieczenie rolnicze ustanie także, jeżeli rolnik (domownik) nie dostarczy w wymaganym terminie stosownego dokumentu organu podatkowego stwierdzającego formę opodatkowania i wysokość podatku dochodowego.