Specjalności włoskiej "kuchni"

Charakterystycznym włoskim produktem na europejskim rynku roślin doniczkowych są — oprócz rodzajów śródziemnomorskich (np. kamelii) — duże okazy gatunków ozdobnych z liści (fot. 1). Nic dziwnego, w ciepłym klimacie Italii szybciej niż w północnej Europie (Danii, Holandii) przebiega wzrost i rozwój. Mimo wszystko, z reguły korzysta się — podobnie jak w innych krajach naszego kontynentu — z półproduktów sprowadzanych z Azji i innych stron świata (fot. 2).

Fot. 1. Specjalnością ogrodników z południa Włoch są duże okazy roślin doniczkowych (tu: Epipremnum aureum i producent tej rośliny — Antonio Pisapia)

Fot. 2. Często korzysta się z półproduktów sprowadzanych z Azji Południowowschodniej (tu: zgrubiałe pędy Beaucarnea recurvata, które zostaną posadzone do doniczek

Szklarnie lub tunele ogrzewane są najczęściej olejem opałowym — w przypadku roślin doniczkowych charakterystyczne jest ogrzewanie podłogowe (fot. 3) lub za pomocą rur ułożonych na powierzchni zagonu (fot. 4). Przy stosunkowo niewielkim ochłodzeniu na zewnątrz, ciep­larnie bywają ogrzewane strumieniem ciepłego powietrza wdmuchiwanego specjalnymi rękawami (fot. 3).

Fot. 3. Ogrzewanie podłogowe w szklarni z hortensjami (widoczne czarne przewody za roślinami) i rękaw z otworami, którym wdmuchuje się ciepłe powietrze

Fot. 4. Rury ogrzewania wegetacyjnego ułożone na agrotkaninie, w cieplarni ze skrzydłokwiatami uprawianymi na zagonach gruntowych

Wyposażenie techniczne przedstawionych poniżej zakładów jest dobre lub bardzo dobre. Rośliny — w zależności od rozmiarów i przeznaczenia — uprawiane są najczęściej na stołach przesuwnych lub na zagonach gruntowych — pokrytych żwirem lub matami podsiąkowymi i agrotkaniną. Popularnym sposobem nawadniania i nawożenia (na ww. stołach lub betonowych podłogach) jest system zalewowy (fot. 5).

Fot. 5. Nawadnianie i nawożenie niecierpków nowogwinejskich metodą zalewową w szklarni z betonową podłogą (rośliny zale­wane są pożywką na 5 minut, a spływa ona z zagonów przez 10 min; plastikowa pomarańczowa rura spowalnia tempo spływania cieczy)

Zwykle gospodarstwo składa się z kilku niejednorodnych bloków cieplarnianych. Różnią się one nie tylko wiekiem, ale także przeznaczeniem — większość zakładów łączy uprawę roślin doniczkowych z produkcją "rabatówki" (najczęściej w tunelach foliowych). Ogólnie asortyment gatunków i odmian jest bogaty. Wiąże się to ze specyfiką włoskiego rynku, na którym handlowcy preferują producentów z kompleksową ofertą.

Model "holenderski"

Florea Italia z miejscowości Giffoni Valle Piana dysponuje szklarniami i tunelami o łącznej powierzchni 50 000 m². Wyróżnia się nowoczesnością i najbardziej przypomina zachodnioeuropejskie "fabryki" roślin doniczkowych. Przedsiębiorstwo wyposażone jest, między innymi, w linie umożliwiające zautomatyzowane sadzenie materiałów wyjściowych do doniczek, umieszczanie tych ostatnich na stołach, i w roboty do przemieszczania stołów na właściwe miejsce w szklarni.

Produkty tego przedsiębiorstwa trafiają nie tylko do klientów w całych Włoszech, ale również za granicę: do Francji, Holandii, na Maltę. Obecnie właściciele starają się o zdobycie rynku środkowoeuropejskiego, zwłaszcza czeskiego. Florea Italia specjalizuje się w kwitnących gatunkach, wśród których dominuje begonia ogrodowa, zwana też zimową w uprawie całorocznej (w sumie 1,5 mln sztuk rocznie). Oferowana jest jako towar markowy (Golden Begonia™ — fot. 6). Zwraca uwagę użycie doniczek o barwach dopasowanych do kolorów kwiatów poszczególnych odmian (fot. 7), wśród których najwięcej jest czerwonych. Dużą popularnością cieszą się też różowe, a okresowo (zwłaszcza w okresie Wielkanocy) — także żółte. Uprawa w jednym cyklu trwa 9–10 tygodni, przy czym w niektórych okresach roku, na przykład przy produkcji na Dzień Matki, wymaga sterowania (13 godzin zaciemniania na dobę) lub doświetlania asymilacyjnego (zimą — 16 godz. dziennie).

Fot. 6. Begonia x elatior — przygotowany do sprzedaży, markowy produkt z firmy Florea Italia

Fot. 7. Na tej plantacji begonii używa się różnokolorowych doniczek, których barwa dopasowana jest do koloru kwiatów

Antonio Piccirillo, menedżer firmy Florea Italia zapowiada powiększenie gospodarstwa o 1,2 ha. Jednak nowe cieplarnie (tunele) nie mają służyć do uprawy begonii, lecz zostaną przeznaczone do produkcji roślin balkonowo-rabatowych, mniej zaawansowanej technicznie.

Zbiorowe działanie

Grupa Pisapia to konsorcjum 4 firm (Genflora, Pollice Verde, Ponteflora, Pisapia s.r.l.) należących do krewnych Lucia Pisapii, który w latach 60. ubiegłego wieku założył gospodarstwo ogrodnicze. Obecnie jest to jedno z największych tego typu przedsiębiorstw w południowych Włoszech. Oprócz produkcji, zajmuje się handlem hurtowym prowadząc punkt cash and carry z roślinami doniczkowymi.

Pollice Verde znajduje się w miejscowości Eboli (pozostałe 3 firmy — w Pontecagnano), należy do Antonia i Gennara Pisapich. Cieplarnie zajmują powierzchnię 35 000 m² i służą do produkcji zarówno roślin doniczkowych, jak i balkonowych. Wśród tych pierwszych znajdują się — między innymi — pachiry, których materiał wyjściowy (zgrubiałe pędy bez korzeni i liści) sprowadza się z Tajlandii i, po około 4 miesiącach uprawy w doniczkach, w temperaturze 25°C, kieruje do sprzedaży. Inne ty­powe dla Pollice Verde rośliny to difenbachie, oferowane przede wszystkim w doniczkach o średnicy 19 cm. Antonio Pisapia może się pochwalić wyselekcjonowaniem odmiany Dieffenbachia sp. z populacji 'Tropic Snow'. Nowa kreacja, którą nazwano 'Tropic Pisa' (fot. 8), wyróżnia się odpornością dolnych liści na zasychanie, są one ponadto ciemniejsze niż u odmiany wyjściowej. Nie jest to jedyne obiecujące "znalezisko" A. Pisapii. Kolejne to filodendron, mutant (fot. 9) pochodzący od Philodendron 'Emerald Queen'. Do ciekawos­tek, które można oglądać w tym gospodarstwie, należy także Clusia rosea (fot. 10) — rozmnażana z okazałych roślin matecznych uprawianych na miejscu. Większe egzemplarze pnączy (oprócz filodendronów, jest to epipremnum złote) prowadzi się przy — produkowanych wyłącznie w tym celu — podporach ze specjalnej gąbki, w którą mogą wrastać korzenie roślin (fot. 1, 9).

Fot. 8. Dieffenbachia 'Tropic Pisa', którą wyselekcjonował A. Pisapia

Fot. 9. Nowa odmiana filodendronu, roślina uprawiana przy podporze ze specjalnej gąbki

Fot. 10. Clusia rosea — oryginalna roślina doniczkowa

Powierzchnia pod osłonami Genflory jest mniejsza — wynosi 21 000 m². W gospodarstwie tym produkuje się sporo kolorowych cantedeskii w doniczkach. Część z nich ustawia się bezpośrednio na zagonach wysypanych żwirem, a część — na metalowych kratach odizolowanych od tego podłoża (fot. 11). Drugi sposób uprawy zmniejsza ryzyko porażenia roślin przez choroby odglebowe, zwłaszcza bakteriozę. Wśród odmian cantedeskii, jakie oferuje Genflora, są: 'Hot Shot' o pomarańczowych pochwach kwia­tostanowych (fot. 12),
'Snow Queen' (biała), 'Black Star' (fioletowoczarna).

Fot. 11. W firmie Genflora cantedeskie doniczkowe uprawia się na kratach odizolowanych od gruntu szklarni lub na warstwie żwiru

Fot. 12. 'Hot Shot' — jedna z ciekawszych odmian kolorowej cantedeskii

Ponteflora, posiadająca 14 000 m² pod osłonami produkuje — między innymi — hortensje, poinsecje, syningie. W sezonie, trwającym od lutego do maja, sprzedaje 26 tysięcy sztuk tych ostatnich roślin, które wyróżnia bardzo dobra jakość (fot. 13). Jedną z przyczyn powodzenia jest uprawa syningii na stołach zalewowych — sposób nawadniania ("od dołu") pozwala uniknąć spryskiwania liści, a tym samym pojawiania się na nich objawów choroby fizjologicznej i szpecenia przez zawarte w wodzie związki wapnia. Ciekawą rośliną w asortymencie tej samej firmy jest wilczomlecz okazały (Euphorbia milii) z grupy Siraya, o dużych przykwiatkach (fot. 14). Jak podają właściciele Ponteflory, odmiany z tej grupy kwitną (utrzymują ozdobne przykwiatki) przez 3 miesiące. Dla uzupełnienia wiosennej oferty produkuje się w małych doniczkach celulozowych karłowe słoneczniki z grupy Pacino, sprzedawane jako materiał do wielogatunkowych kompozycji.

Fot. 13. Syningie na stołach zalewowych w firmie Ponteflora

Fot. 14. Euphorbia milii z grupy Siraya — roślina w formie piennej

Cash and carry Pisapia s.r.l. to nowa inwestycja, ukończona w październiku 2003 roku. Na powierzchni 5200 m² prezentowane są rośliny produkowane przez całe konsorcjum (fot. 15). Z tej nowoczesnej i dobrze wyposażonej hurtowni (fot. 16) korzystają właściciele punktów sprzedaży detalicznej — okolicznych i bardziej oddalonych od Pontecagnano.

Fot. 15. Punkt cash and carry grupy Pisapia służy do wspólnego zbytu roślin ze wszystkich przedsiębiorstw ją tworzących (tu: część hali spedycyjnej)

Fot. 16. Towar prezentowany klientom cash and carry

Egzotyka

Agria Fiorita, spółka należąca do czterech braci Russo, również ma siedzibę w Pontecagnano.
Na powierzchni 65 000 m² pod osłonami produkują oni — na bazie importowanych półproduktów — przede wszystkim "egzotyczne" rośliny doniczkowe, jak: Beaucarnea recurvata (24 000 szt. rocznie), Cycas revoluta, Pleomele reflexa, Yucca elephantipes. Jak podaje Andrea Russo, obroty przedsiębiorstwa sięgają 3 mln euro/rok. Ceny gigantycznych okazów doniczkowych, które są spec­jalnością firmy, kształtują się w przypadku beukarnei na poziomie 2500 euro/szt. (50-letnie "drzewo"). Uprawa nawet tak wielkich form trwa jednak w Agria Fiorita zwykle tylko rok, bowiem sprowadza się (z Chin) odpowiednio duży ma­teriał wyjściowy. Z ChRLD lub z Tajwanu importowane są również pędy sa­gowca w postaci szyszkokształtnych kłodzin, które — po posadzeniu do doniczek — wyma­gają pół roku uprawy, zanim wypuszczą korzenie oraz liście, i nadadzą się do sprzedaży (fot. 17). Z Kostaryki przywozi się z kolei zestawy roślin doniczkowych w piance polifenolowej (Oasis), na przykład 9 roślin pięciu gatunków w jednej kompozycji (fot. 18). Po dobrym zakorzenieniu się ich w tym podłożu całość wymaga jedynie wstawienia do odpowiedniego naczynia.

Fot. 17. Kłodziny sagowca sprowadzane z Chin wypuszczają korzenie i liście — po pół roku uprawy rośliny nadają się do sprzedaży

Fot. 18. Zestaw roślin doniczkowych w piance polifenolowej