Średnia wielkość sadu jabłoniowego członków spółdzielni z Południowego Tyrolu nie przekracza 2 ha

Grupy (duże czy małe) to zaledwie podstawowa forma zespołowego funkcjonowania producentów. Spore możliwości sprawnego działania na powiększonym o 10 krajów rynku Wspólnoty kryją się w innych formach organizacyjnych zaproponowanych przez prawodawstwo UE (tabela) i sankcjonujących tendencje obserwowane na tym rynku od kilku lat. Działania te zmierzają do zwiększenia znaczenia i umiędzynarodowienia zarówno pojedynczych OP, jak też zrzeszających je struktur. Te ostatnie mają większe możliwości działania na rynku, a większy potencjał ekonomiczny pozwala na realizowanie przedsięwzięć, w części pośrednio związanych z działaniem na rynku:

• tworzenie regionalnych stacji doświadczalnych, rozwiązujących problemy produkcyjne ogrodników, a więc wykonujących badania stosowane;
• finansowanie doradztwa fachowego;
• szerokie badania rynku w zakresie produktów interesujących zrzeszone grupy;
• uczestnictwo w kampaniach promocyjnych na rzecz zwiększenia spożycia;
• uczestnictwo w rynku środków produkcji dla ogrodnictwa i inna działalność komercyjna.

Drugi nurt, mający ułatwić funkcjonowanie OP, to prawne usankcjonowanie instytucji przedsiębiorstwa podległego OP, czy też rozszerzenie praw członkowskich na osoby, które nie są producentami owoców i (lub) warzyw. Oba opisane tu zjawiska funkcjonują w UE na dużą skalę przynajmniej od czasu reformy rynku owoców i warzyw z 1996 roku. Przedsiębiorstwa podległe organizacji producentów to podmioty gospodarcze, których przynajmniej 90% kapitału jest w posiadaniu organizacji producentów lub ich stowarzyszenia. Przedsiębiorstwa te realizują zadania istotne dla OP (np. przechowywanie owoców, handel).

Stowarzyszenia organizacji producentów są tworzone przez OP, mogą być krajowe lub międzynarodowe. Podobnie jak OP, podlegają procedurze uznawania przez państwa członkowskie. W imieniu organizacji, które zrzeszają, mogą realizować wspólnie przyjęty program operacyjny. Jeśli są międzynarodowe, mogą otrzymywać pomoc finansową do funduszu operacyjnego zwiększoną do 60% wydatków ponoszonych na cele określone w programie operacyjnym. Przyjęto, że siedziba międzynarodowego stowarzyszenia OP znajduje się w tym kraju, w którym zamieszkuje większość członków i (lub) koncentruje się największa produkcja towarowa. Tam też zatwierdzane jest zarówno stowarzyszenie, jak i ewentualnie realizowany przez nie program operacyjny. Te same zasady dotyczą organizacji producentów o charakterze międzynarodowym. W odniesieniu do określonego produktu, zarówno duża OP, jak też stowarzyszenie tych organizacji mogą być uznane na danym obszarze gospodarczym (przyległe lub sąsiadujące z sobą regiony, w których istnieją jednorodne warunki produkcji i zbytu) za reprezentatywne. O reprezentatywności można mówić, jeśli dany podmiot zrzesza 2/3 producentów. To samo dotyczy wielkości produkcji. Zdobycie statusu reprezentatywności (na okres 1–3 lat) oznacza, że posiadający go podmiot ustala dla danego produktu "reguły gry" w zakresie jego wytwarzania, wymagań jakościowych, dystrybucji, marketingu, itp. Zasady te obowiązują wtedy wszystkich producentów na danym obszarze, ale też wszyscy producenci korzys­tają z efektów ich stosowania w postaci wyższych cen czy poprawy zbytu. Producenci niezrzeszeni są w takim wypadku zobowiązani do płacenia składek, podobnie jak członkowie OP. Na tym poziomie można już mówić zarówno o stosowanych pracach badawczych na rzecz produkcji, jak też o badaniach rynku.

Organizacja międzybranżowa może być krajowa lub międzynarodowa i zrzesza wszystkich lub niektórych operatorów na rynku danego produktu: producentów, przetwórców, handlowców. Mogą się oni ubiegać o uznanie i status reprezentatywności na podobnych zasadach, jak stowarzyszenie organizacji producentów, ale w tym przypadku kryterium minimalne to 2/3 udziału w produkcji, przetwórstwie lub (i) obrocie danym produktem. Na poziomie organizacji międzybranżowej mogą być realizowane programy operacyjne, które są wspomagane przez Wspólnotę w zakresie 60% wydatków poniesionych na określone w nich cele. Organizacja międzybranżowa może mieć charakter międzynarodowy. Zakres jej oddziaływania jest szerszy niż stowarzyszenia OP, ponieważ obejmuje również produkcję i rynek przetworów. Organizacje międzybranżowe są już od lat stałym elementem rynku ogrodniczego Piętnastki. Na przykład we Francji czy Włoszech, rynek pomidorów dla przetwórstwa jest przez nie zdominowany. Nie tylko negocjują one ceny z przetwórcami czy zawiadują doświadczalnictwem w zakresie produkcji pomidorów, ale odgrywają również rolę grup nacisku na forum europejskim. Jest to przydatne, gdy trzeba rozstrzygnąć jakiś problem sektora na poziomie strategicznym.

Propozycje form organizacyjnych zrzeszających ogrodników w UE