• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 11/2004

DOTACJE UNIJNE DLA GOSPODARSTW I PRZEDSIĘBIORSTW PRZETWÓRSTWA ROLNEGO (cz. I). INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH

Ten artykuł jest pierwszym z cyklu poświęconego unijnym dotacjom dla gospodarstw i przedsiębiorstw sektora przetwórstwa rolnego. Pomoc ta może być przyznana w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich". Określa on strategię oraz kierunki działań w zakresie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Będzie realizowany w latach 2004–2006. Można już składać wnioski o dofinansowanie projektów w ramach działalności: "Inwestycje w gospodarstwach rolnych", "Ułatwianie startu młodym rolnikom" oraz "Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych".

Celem działania "Inwestycje w gospodarstwach rolnych"* jest wsparcie w gospodarstwach rolnych przedsięwzięć, które doprowadzą do:

  • zmniejszenia kosztów produkcji,
  • poprawy efektywności,
  • polepszenia warunków higienicznych oraz
  • dostosowania do funkcjonowania na rynku Unii Europejskiej.

Uruchomienie tego działania oznacza, że osoby fizyczne prowadzące działalność rolniczą (także w działach specjalnych produkcji rolnej) oraz osoby prawne zarejestrowane w Rejestrze Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (które zgodnie z wpisem do tego rejestru prowadzą działalność rolniczą) mogą ubiegać się o wsparcie finansowe. Będzie ono polegać na zwrocie części poniesionych przez inwestora kosztów kwalifikowanych (są one różne dla poszczególnych przedsięwzięć i zostaną zamieszczone przy opisie każdego działania) inwestycji po spełnieniu procedur związanych z wnios­kiem o wsparcie finansowe, zakwalifikowaniu wniosku do dofinansowania oraz po podpisaniu umowy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Zakres inwestycji

Dofinansowaniem mogą być objęte:

  • Budowa lub remont połączony z modernizacją budynków lub budowli służących do produkcji rolnej oraz do przechowywania lub magazynowania produktów rolnych wraz z zakupem i montażem instalacji technicznej oraz wyposażenia.
  • Zakup lub instalacja maszyn, urządzeń, wyposażenia lub narzędzi do produkcji rolnej, przechowalnictwa, magazynowania, przygotowania produktów rolnych do sprzedaży (w tym sprzętu do uprawy, pielęgnacji, ochrony i nawożenia oraz zbioru roślin), ciągników rolniczych, maszyn lub urządzeń do przygotowania, przechowywania albo składowania pasz, maszyn lub urządzeń do pojenia albo zadawania pasz, urządzeń do pozyskiwania lub przechowywania mleka, urządzeń do usuwania lub składowania odchodów zwierzęcych oraz urządzeń niezbędnych do utrzymania czystości i higieny produkcji.
  • Zakup gruntów rolnych związanych z celami projektu, w części stanowiącej nie więcej niż 10% kosztów kwalifikowanych projektu.
  • Zakup budynków lub budowli, o ile jest on ściśle związany z celami projektu.
  • Zakładanie sadów lub plantacji wieloletnich, obejmujące wyłącznie zakup kwalifikowanego materiału roślinnego, wyposażenia (konstrukcji do podtrzymywania roś­lin oraz folii lub agrowłókniny do ściółkowania) oraz koszty grodzenia nowo zakładanych sadów lub plantacji;
  • Wyposażenie pastwisk (grodzenia, budowy wiat dla zwierząt, zakupu i instalacji urządzeń do pojenia zwierząt oraz budowy ujęć wody lub jej doprowadzania).
  • Zakup zwierząt hodowlanych (należących do gatunków gospodarskich osobników hodowlanych w rozumieniu prawa).
  • Budowa, zakup i instalacja urządzeń do nawadniania upraw.
  • Budowa, zakup i instalacja urządzeń służących ochronie środowiska (dotyczy projektów w zakresie składowania odchodów zwierzęcych, odpadów, mycia i czyszczenia sprzętu), poprawie warunków utrzymania zwierząt oraz podniesieniu standardów higienicznych produkcji rolnej.
  • Ogólne koszty związane z przygotowaniem i realizacją projektu (dokumentacja techniczna, ekonomiczna, nadzór urbanistyczny, architektoniczny oraz budowlany).

Wysokość wsparcia

Pomoc finansowa udzielana jest w formie zwrotu częś­ci poniesionych przez wnioskodawcę kosztów projektu. Maksymalny poziom pomocy finansowej wynosi:

  • 50% kosztów kwalifikowanych projektu lub 55%, jeś­li beneficjent pomocy jest młodym rolnikiem (osobą fizyczną, która rozpoczęła po raz pierwszy samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego nie dawniej niż w ostatnich 5 latach przed datą przyznania pomocy w ramach działania, oraz nie przekroczyła 40 lat, gdy po raz pierwszy rozpoczęła samodzielne prowadzenie gospodarstwa);
  • 60% kosztów kwalifikowanych projektu, jeśli gospodarstwo położone jest na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, zdefiniowanych w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich (65% — jeśli wnioskodawca jest dodatkowo młodym rolnikiem).

Jeden wnioskodawca może otrzymać pomoc nie wyższą niż 300 000 zł w okresie realizacji programu. Dotyczy to także projektów realizowanych w gospodarstwie stanowiącym współwłasność dwóch lub więcej osób. Pomoc może być wtedy przyznana jednemu lub więcej współwłaś­cicielom w łącznej wysokości nieprzekraczającej 300 000 zł.
Należy pamiętać, że pomoc nie może być przyznana na realizację projektów kwalifikujących się do finansowania w ramach działania "Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej" (dotyczy wyposażenia gospodarstw rolnych w urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych, dostosowania ferm kur niosek, dostosowania gospodarstw produkujących mleko do standardu UE pod względem zdrowia publicznego).

Warunki uzyskania wsparcia

  • Gospodarstwo musi być prowadzone przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Uznaje się za nie: wykształcenie rolnicze wyższe lub średnie, wykształcenie zasadnicze rolnicze i co najmniej 3-letni staż pracy w gospodarstwie rolnym, wykształcenie inne niż rolnicze na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 3-letni staż w gospodarstwie rolnym albo ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, wykształcenie podstawowe lub zasadnicze zawodowe o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 5-letni staż pracy w gospodarstwie rolnym.
  • Gospodarstwo powinno spełniać kryterium żywotności ekonomicznej lub osiągnąć ją po zakończeniu realizacji projektu. Żywotność ekonomiczną definiuje się na podstawie wielkości ekonomicznej danego gospodarstwa, określonej jako suma nadwyżek bezpośrednich wszystkich działalności rolniczych prowadzonych w tym gos­podarstwie. Nadwyżki bezpośrednie oblicza się na postawie wskaźników Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich (Standard Gross Margines — SGM) wyznaczonych dla poszczególnych rodzajów produkcji rolniczej oraz regionów (znajdują się w instrukcji wypełnienia tabel do planu projektu). Gospodarstwem żywotnym pod względem ekonomicznym jest gospodarstwo o wielkości ekonomicznej równoważnej co najmniej 4 ESU (European Size Unit — 1 ESU odpowiada nadwyżce równej 1200 euro). Jeżeli gospodarstwo nie spełnia kryterium żywotności ekonomicznej w chwili składania wniosku o pomoc, właściciel zobowiązany jest przedstawić biznes-plan określający docelowy profil i skalę produkcji, przy czym planowana nadwyżka bezpośrednia musi osiągnąć wymagany poziom 4 ESU.
  • Gospodarstwo, którego dotyczy projekt, musi — stosownie do rodzaju produkcji — spełniać minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska oraz warunków utrzymania zwierząt lub musi spełnić je po realizacji planowanego przedsięwzięcia.
  • Pomoc nie może być przeznaczona na inwestycje powodujące wzrost produkcji towarów, dla których brakuje rynku zbytu.

Jak dostać dofinansowanie?

Wniosek należy pobrać z regionalnego oddziału ARiMR (lub ze strony internetowej www.armir.gov.pl albo www.minrol.gov.pl) wraz ze wszystkimi załącznikami oraz instrukcjami.

Bardzo ważne jest zapoznanie się z instrukcją wypełniania wniosku. Wypełniony wniosek, wraz z załącznikami, składa się w regionalnym oddziale ARiMR właściwym terytorialnie dla miejsca realizacji inwestycji. Wniosek (musi być podpisany) można dostarczyć osobiście, listem poleconym lub pocztą kurierską. Pamiętać należy, iż projekty przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia (rejestracji) wniosków, przy czym za datę złożenia uznaje się dzień, w którym oddział ARiMR otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz z załącznikami. Jeżeli wniosek wymaga uzupełnienia, rejestrowany jest dopiero w chwili wpłynięcia ostatniego z brakujących dokumentów.

Przy wypełnianiu wniosku oraz przygotowaniu planu przedsięwzięcia inwestycyjnego można skorzystać z pomocy wyspecjalizowanych firm lub osób, które mają doświadczenie w tym zakresie. Usprawni to proces przygotowania dokumentów, zaoszczędzi wnioskodawcy czasu oraz zagwarantuje szybszą rejestrację wniosku. Rekomendacją dla takich firm może być doświadczenie w przygotowywaniu wniosków w ramach programów przedakcesyjnych (SAPARD, PHARE).

Procedury po złożeniu wniosku

  • Wniosek podlega weryfikacji pod kątem:
    • zgodności z celami działania;
    • spełnienia przez wnioskodawcę kryterium kwalifikacji zawodowych;
    • spełnienia wymogu żywotności ekonomicznej gospodarstwa (dla gospodarstw zakładających wzrost produkcji — przedstawienia przez wnioskodawcę perspektyw zbytu planowanej produkcji);
    • spełnienia przez gospodarstwo warunków higieny, utrzymania zwierząt i ochrony środowiska.

Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy pomiędzy ARiMR i wnioskodawcą. Umowa określa zobowiązanie ARiMR do współfinansowania projektu pod warunkiem, że wnioskodawca zrealizuje go zgodnie z umową (przede wszystkim w określonym terminie) oraz udokumentuje poniesione koszty inwestycji, które będą w części zwracane.

  • Złożenie wniosku o płatność w oddziale regionalnym ARiMR wraz z wymaganymi załącznikami, między innymi, potwierdzającymi poniesione koszty.
  • Weryfikacja przez ARiMR zgodności realizacji projektu z umową i przelew dotacji na konto wnioskodawcy.

Inne istotne uwagi

Realizację projektu można rozpocząć dopiero po podpisaniu umowy z ARiMR. Koszty poniesione wcześniej nie będą uznawane za kwalifikowane, z wyjątkiem kosztów ogólnych związanych z przygotowaniem i realizacją projektu (na przykład dokumentacją techniczną i ekonomiczną, nadzorem urbanistycznym, architektonicznym i budowlanym, które zostały poniesione nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 roku).

Należy pamiętać, iż przy planowaniu inwestycji w zakresie usług, dostaw i robót, których jednostkowa wartość (zamówienie u jednego dostawcy urządzeń, robót) przekracza 50 000 zł, do każdej takiej pozycji trzeba załączyć trzy oferty handlowe i wybrać jedną z nich uzasadniając wybór. Nie dotyczy to przypadków, w których niezbędne jest przeprowadzenie procedury przetargowej, o ile jest taki wymóg określony w innych przepisach. Na ogół nie dotyczy to jednak prywatnych gospodarstw rolnych.

Warunkiem udzielenia pomocy finansowej jest bieżące regulowanie przez wnioskodawcę zobowiązań podatkowych i z tytułu ubezpieczeń społecznych. Przy składaniu wniosku jednym z wymaganych załączników są zaświadczenia z ZUS (KRUS) oraz z urzędu skarbowego o braku zaległości podatkowych. Dotyczy to zarówno osób fizycznych, jak i prawnych.

Pomoc nie może być udzielona podmiotowi, który jest dłużnikiem ARiMR — w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu wcześniej pomocy.

Beneficjent pomocy ma obowiązek przechowywania dokumentacji związanej z realizacją projektu przez 5 lat od dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją. Ponadto beneficjent zobowiązany jest do umożliwienia ARiMR kontroli dokumentów lub wizytacji w trakcie realizacji projektu oraz przez 5 lat od ostatniej otrzymanej płatności.

Na zakończenie chciałbym dodać, że przedstawiony artykuł stanowi omówienie tylko najważniejszych zagadnień związanych z prezentowanym działaniem. Chciałbym też uprzedzić, że ubieganie się o dotację zawiera pewne procedury, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się dosyć uciążliwe. Należy jednak pamiętać, iż wnioskodawca korzysta z pieniędzy publicznych, których wykorzystanie jest nadzorowane. Wszystkie szczeble struktury zajmującej się dystrybucją pomocy unijnej są ściśle monitorowane przez powołane do tego celu instytucje. Trzeba się więc przyzwyczaić do tego, że jeśli będziemy chcieli z takiej pomocy skorzystać, musimy sprostać wymaganym procedurom. Gdy weźmie się jednak pod uwagę ewentualną wysokość dotacji, warto ten trud podjąć.