Celem pomocy jest wspieranie inicjatyw w zakresie dodatkowej działalności gospodarstwa rolnego wykorzys­tującej jego zasoby oraz walory regionu. Działanie to powinno sprzyjać:

• tworzeniu alternatywnych źródeł dochodów,
• zachowaniu zasobów przyrodniczych obszarów wiejskich,
• ułatwieniu dostępu mieszkańców wsi do usług,
• wzrostowi opłacalności produkcji i usług w gospodarstwie oraz
• zwiększeniu opłacalności prowadzenia tego ostatniego.

Zakres i wysokość pomocy

Pomoc w ramach tego instrumentu może być udzielona osobom fizycznym (rolnikom* lub domownikom**) albo osobom prawnym na realizację projektów inwestycyjnych w obszarze:

• agroturystyki,
• usług związanych z turystyką i wypoczynkiem,
• usług na rzecz rolnictwa oraz gospodarki leśnej,
• przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych (działalności prowadzonych na małą skalę),
• sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzących w większości z własnego gos­podarstwa,
• wytwarzania materiałów energetycznych z biomasy oraz zakładania plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne,
• rzemiosła i rękodzielnictwa,
• drobnych usług na rzecz mieszkańców obszarów wiejskich,
• e-commerce — sprzedaży lub promocji przez internet produktów rolnych.

Maksymalna pomoc finansowa może dotyczyć 50% kosztów kwalifikowanych i nie może przekroczyć 100 000 zł, dla projektów realizowanych w ramach jednego gospodarstwa rolnego.

Kryteria dostępu

Przyznanie pomocy jest możliwe pod kilkoma warunkami. Po pierwsze, pomoc może być przyznana, jeżeli projekt uzyskał co najmniej 2 punkty na etapie oceny wnios­ku o dofinansowanie realizacji (gdy pod uwagę bierze się, między innymi, lokalizację gospodarstwa oraz jego wielkość). Przy ocenie wniosku uwzględnia się następujące czynniki, za które przyznawane są punkty:

• jeżeli gmina zagrożona jest szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym — 1 punkt;
• gdy bezrobocie w powiecie, w którym znajduje się gos­podarstwo wnioskodawcy, jest wyższe od średniej w województwie — 1 punkt;
• jeżeli gospodarstwo spełnia kryterium wielkości ekonomicznej (czyt. też HO 11/2004) przyjęte w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich dla gospodarstw niskotowarowych — 2 punkty;
• gdy na osobę pracującą w gospodarstwie rolnym (z którym związany jest wnioskodawca) przypada nie więcej niż 15 ha przeliczeniowych powierzchni użytków rolnych — 1 punkt;
• jeżeli dochód podatkowy gminy (w której znajduje się gospodarstwo wnioskodawcy), w przeliczeniu na mieszkańca, wynosi nie więcej niż 75% średniej krajowej — 2 punkty (powyżej 75% i poniżej 100% — 1 punkt, 100% i powyżej średniej krajowej — bez punktu).

Po drugie, ubiegający się o dofinansowanie projektu musi:

• regulować na bieżąco zobowiązania podatkowe i z tytułu ubezpieczeń społecznych;
• nie być dłużnikiem ARiMR w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy;
• przedłożyć kopie decyzji, pozwoleń lub opinii organów administracji publicznej, jeżeli z odrębnych przepisów wynika obowiązek ich uzyskania (dotyczy to zwłaszcza przepisów sanitarnych, weterynaryjnych czy ochrony środowiska).

Po trzecie, sam projekt musi spełniać określone warunki.

• Być uzasadniony ekonomicznie, co podlega sprawdzeniu w trakcie oceny wniosku.
• Nie może być realizowany z udziałem innych środków publicznych przyznanych w związku z jego realizacją.
• Będzie realizowany w miejscowości liczącej nie więcej niż 5000 mieszkańców, należącej do gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej.
• Posiada odpowiednie opinie:
• w przypadku projektów w zakresie podjęcia działalności agroturystycznej obejmującej tworzenie bazy noclegowej dla turystyki wiejskiej — opinia jednostki prowadzącej kategoryzację obiektów zakwaterowania potwierdzająca zgodność projektu z wymogami standaryzacji;
• w zakresie usług hotelarskich świadczonych w obiek­tach hotelarskich — przyrzeczenie zaszeregowania obiektu do odpowiedniego rodzaju i kategorii (promesy) wydanego na podstawie ustawy o usługach turystycznych. (Dz. U. z 2001 r. nr 55, poz. 578, z późn. zm.);
• w przypadku projektów w zakresie rozwijania działalności — kopia dokumentu określającego kategorię obiektu nadaną przez jednostkę do tego uprawnioną albo opinia jednostki nadającej kategorię obiektom zakwaterowania potwierdzająca zgodność projektu z wymogami standaryzacji (agroturystyka), lub kopia decyzji określającej kategorię obiektu hotelarskiego (usługi hotelarskie).

Koszty kwalifikowane

Częściowej refundacji podlegają koszty projektu poniesione na:

• rozbudowę i adaptację istniejących budynków mieszkalnych i gospodarczych z przeznaczeniem na cele agroturystyczne, a także ich wyposażenie (do 5 pokoi gościnnych, pomieszczeń wspólnych dla gości, łazienek oraz aneksów kuchennych);
• urządzanie miejsc do wypoczynku, zakup wyposażenia i sprzętu turystycznego lub rekreacyjnego dla działalnoś­ci agroturystycznej, a także zakup zwierząt służących do celów terapeutycznych, sportowych i rekreacyjnych;
• remont, budowę lub adaptację obiektów budowlanych;
• zakup maszyn, urządzeń, narzędzi oraz wyposażenia;
• zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania;
• zakup środków transportu na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej;
• zagospodarowanie terenu na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej;
• ogólne planowanie wstępne, w tym przygotowanie dokumentacji technicznej oraz ekonomicznej projektu.

Do kosztów kwalifikowanych w ramach realizowanych projektów nie może być zaliczany podatek VAT płacony w cenie dostaw, towarów i usług, w przypadku, gdy wnioskodawca ma możliwość odzyskania go w jakikolwiek sposób.

Procedura

Aby uzyskać pomoc, należy złożyć wniosek w oddziale regionalnym ARiMR, zgodnie z określonymi przepisami, wzorem i trybem. Formularze wniosków są dostępne w oddziałach agencji, urzędach gmin, bankach spółdzielczych, ośrodkach doradztwa rolniczego oraz w internecie. Projekty przedstawione we wnioskach, zgodne ze wszystkimi wymaganiami określonymi dla działania, przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia (rejestracji), w ramach dostępnych środków.

Przyjęcie projektu do realizacji następuje z chwilą zawarcia umowy pomiędzy ARiMR i wnioskodawcą. Umowa określa zobowiązanie ARiMR wobec beneficjenta do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że wnioskodawca zrealizuje go w okreś­lonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z zasad udzielania pomocy.

Płatność dokonywana jest po zrealizowaniu projektu i złożeniu przez beneficjenta wniosku o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez ARiMR zgodności realizacji projektu z umową.

Zobowiązania beneficjenta

Po pierwsze wnioskodawca nie może dokonać zmiany przeznaczenia projektu, przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności ani nie może zawierać umów przenoszących posiadanie (z wyjątkiem zobowiązań zaciąganych zgodnie z zakresem prowadzonej działalności gospodarczej, które nie są sprzeczne z celem projektu, jeżeli przedmiot projektu służy świadczeniu usług na rzecz osób trzecich) budynków, budowli, środków transportu, maszyn narzędzi i urządzeń, wyposażenia i inwentarza żywego, nabytych, wybudowanych lub zmodernizowanych z wykorzystaniem środków unijnej pomocy przyznanej na podstawie umowy o dofinansowanie realizacji projektu, przed upływem 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności.

Po drugie, beneficjent jest obowiązany do:

• przechowywania dokumentacji związanej z realizac­ją projektu przez 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności;
• umożliwienia ARiMR lub innym uprawnionym podmiotom kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej;
• złożenia ankiety monitorującej;
• zapewnienia, że obiekty wiejskiej bazy noclegowej, których dotyczyły projekty w zakresie agroturystyki lub usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także obiekty hotelarskie, zachowają standard lub zostanie on podwyższony oraz, że obiekty te będą ujęte w ewidencji, prowadzonej na podstawie art. 38 ustawy z 29.08.1997 r. (ustawa o usługach turystycznych) przez 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności.

Inne uwagi

Za datę złożenia wniosku o dofinansowanie uznaje się dzień złożenia do oddziału regionalnego ARiMR poprawnie wypełnionego wniosku wraz z załącznikami. Jeżeli wniosek ma braki (jest nieprawidłowo wypełniony lub nie ma wszystkich załączników), wnioskodawca jest wezwany do jego uzupełnienia, na co ma 14 dni.

Wnioskodawca może rozpocząć realizację projektu dopiero w dniu zawarcia umowy o dofinansowanie. Koszty poniesione wcześniej nie będą uznawane jako kwalifikowane, z wyjątkiem kosztów ogólnych, które mogą być poniesione przed dniem zawarcia umowy, lecz nie wcześniej niż od 1.01.2004 roku.

Płatność na rzecz beneficjenta jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu realizacji projektu lub — jeżeli było to przewidziane w umowie — w dwóch etapach.
W tym drugim przypadku beneficjent składa dwa wnioski o płatność — po zrealizowaniu I etapu i po zrealizowaniu całości projektu. Ostatnia płatność dokonana będzie po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu.