• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2005

JAK KONTROLUJE SIĘ KLIMAT W ZAMKNIĘTEJ SZKLARNI?

Seminarium na ten temat podczas ubiegłorocznych targów Horti-Fair (3.–6.11.2004 r., Amsterdam) zorganizowała firma Priva, która przygotowała system automatycznego sterowania klimatem w tym obiekcie. Andre de Raadt menedżer Privy omówił różnice pomiędzy funkcjonowaniem szklarni tradycyjnej i nowej — zamkniętej (GeslotenKas™), opracowanej przez firmę Innogrow BV i w tym sezonie po raz pierwszy sprawdzonej w warunkach uprawowych w gospodarstwie "Themato" w Berkel&Rodenrijs (czyt. też HO 2/2004).

Zamknięta szklarnia, w której nie otwiera się wietrzników, zajmuje w tym gospodarstwie 1,4 ha. Energia cieplna zakumulowana w tym obiekcie w letnich miesiącach z promieniowania słonecznego jest wykorzystywana do jego ogrzewania zimą. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu systemów wymienników ciepła i możliwości jego magazynowania. Woda będąca nośnikiem ciepła jest gromadzona bezpośrednio w warstwie wodonośnej, na głębokości 90 m. Po jednej stronie szklarni znajdują się trzy studnie z ciepłą wodą — o temperaturze 12°C, po przeciwnej — trzy z zimną wodą, o temperaturze 6°C (przeciętna wydajność pojedynczej studni wynosi 85 m3/godz.). Zimna woda jest wykorzystywana do schładzania powietrza w obiekcie. Woda z podziemnych rezerwuarów jest zasolona i nie można jej wprowadzać bezpośrednio do instalacji w szklarni, dlatego również na powierzchni znajdują się zbiorniki magazynujące wodę, a ciepło z podziemnych studni przekazywane jest najpierw przez wymienniki ciepła do powierzchniowego obiegu wody. Boiler gazowy służy do dogrzewania wody w okresie grzewczym, a dwutlenek węgla wytwarzany w czasie spalania gazu wykorzystywany jest do dokarmiania uprawy.

Nadwyżki energii, które zawsze powstają w zamkniętej szklarni, wykorzystywane są do ogrzewania 4 ha towarzyszącej jej tradycyjnej szklarni. Według informacji firmy Innogrow, w ten sposób można obniżyć ogólne zużycie energii w całym obiekcie — oszczędności te powinny być tym większe, im większą powierzchnię tradycyjnej szklarni ogrzewa się wykorzystując energię cieplną wytwarzaną w zamkniętym obiekcie. Wynosić mogą one od 25% — gdy stosunek tych powierzchni wynosi 1 : 1, do 27,5% — gdy powierzch­nia otwartej szklarni jest trzy razy większa od za­m­kniętej.

Oprócz oszczędności ener­gii, "zamknięcie" szklarni jest rozwiązaniem umożliwiającym w znacznie większym stopniu niż dotąd — kontrolowanie wilgotności i temperatury — system klimatyzacji pozwala na ogrzewanie lub schładzanie powietrza, rozprowadzanego przez rękawy biegnące pod rzędami roślin (fot.). Umożliwia to znacznie szybsze osiągnięcie pożądanej temperatury, w porównaniu z tradycyjną instalacją grzewczą, której "czas reakcji" wynosi około 20–30 minut. Ponadto, dzięki ciągłej cyrkulacji powietrza uzyskuje się bardziej równomierny pionowy i poziomy rozkład temperatury — powietrze w zamkniętej szklarni jest wymieniane 20 razy w ciągu godziny. Podczas schładzania powietrza poprzez system klimatyzacji nie traci się dwutlenku węg­la — co zawsze występuje przy otwieraniu wietrzników w tradycyjnych szklarniach. Dlatego jego stężenie w zamkniętym obiekcie utrzymywane może być na wysokim poziomie — około 1000 ppm — i gaz ten jest równomiernie rozprowadzany przez system rękawów.

Dodatkowo — poprzez obniżanie temperatury — można regulować wilgotność powietrza. Para wodna skrapla się na zimnej powierzchni wymiennika ciep­ła i znajdującą się poniżej rynną jest odprowadzana do systemu nawadniające­go. Z powierzchni 1,4 ha w ten sposób zbierane jest nawet do 40 m3 wody dziennie.

Kolejną zaletą tego rozwiązania jest ograniczenie kosztów ochrony roślin — dzięki utrzymywaniu optymalnych parametrów klimatu rośliny są mniej narażone na infekcje a przez zamknięcie wietrzników uprawa jest izolowana przed szkodnikami z zewnątrz.


Theo Ammerlaan, jeden ze współwłaścicieli gospodarstwa "Themato", ocenia, że zamknięta szklarnia daje możliwości niemal pełnej kontroli klimatu. Dlatego trzeba było się nauczyć prowadzenia uprawy w warunkach stale utrzymującej się optymalnej wilgotności powietrza (80–90%) i przy poziomie CO2 około 1000 ppm oraz przy ustalonej przez siebie temperaturze. Znacznie mniej problemów wystąpiło w okresach, gdy w tradycyjnych szklarniach panują najtrudniejsze warunki uprawy. Dlatego możliwe było uzyskiwanie plonu o jakości wyrównanej w czasie całego sezonu. W bieżącym roku — po dopracowaniu działania całego systemu — T. Ammerlaan spodziewa się, że oszczędności zużycia energii w całym 5,4-hektarowym obiekcie wyniosą około 30%, a plon ze szklarni zamkniętej, dzięki stworzeniu optymalnych warunków uprawy, będzie wyższy o około 20%.
W pierwszym, niepełnym sezonie (szklarnia ta została uruchomiona w kwietniu) oszczędności te wyniosły 10%, a wzrost plonu z uprawy zamkniętej — ponad 10%.

"Themato" korzystało z dotacji tylko w pierwszym sezonie, teraz działa bez dodatkowego wsparcia i właś­ciciele spodziewają się zwrotu inwestycji po 6 lub 7 la­tach. (AW)

Na podstawie Fruit&Veg Tech 6/2004