Prawo Unii Europejskiej

Podstawą jest oczywiście rozporządzenie Rady Wspólnoty Europejskiej (WE) nr 2200/96 z 28.10.1996 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw. Reguluje ono sprawy funkcjonowania rynku świeżych owoców i warzyw w Unii Europejskiej, przede wszystkim dotyczące:

• systemu standardów i kontroli jakości świeżych produktów,
• grup i organizacji producentów owoców oraz warzyw,
• zasad organizowania i działania porozumień oraz organizacji międzybranżowych,
• mechanizmów interwencji rynkowej,
• reguł handlu z krajami trzecimi,
• kontroli na szczeblu krajowym oraz wspólnotowym.

Na podstawie powyższego rozporządzenia Rady, Komisja Europejska wydała rozporządzenia wykonawcze dotyczące między innymi grup i organizacji producentów oraz pomocy dla nich. Najważniejsze z tych aktów prawnych to:

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1961/2001 z 8.10.2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonywania rozporządzenia Rady (WE) nr 2200/96 w odniesieniu do refundacji wywozowych do owoców oraz warzyw;

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1432/2003 z 11.08.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stosowania rozporządzenia Rady nr 2200/96 odnośnie do warunków uznawania organizacji producentów i wstępnego uznawania grup producentów;

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1433/2003z 11.08.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stosowania rozporządzenia Rady nr 2200/96 odnośnie do funduszy operacyjnych, programów operacyjnych i pomocy finansowej;

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1943/2003 z 03.11.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stosowania rozporządzenia Rady 2200/96 w odniesieniu do pomocy dla grup producentów, którym udzielono wstępnego uznania;

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 103/2004 z 21.01.2004 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Rady 2200/96 w zakresie systemu interwencji i wycofań z rynku w sektorze owoców i warzyw;

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 686/2004 z 14.04.2004 r. ustanawiające środki przejściowe mające zastosowanie do organizacji producentów świeżych owoców i warzyw ze względu na przystąpienie Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji do Unii Europejskiej;

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2113/2004 z 10.12.2004 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1943/2003 ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 2200/96 w odniesieniu do pomocy dla organizacji producentów, którym udzielono wstępnego uznania.

Rola prawa krajowego

Prawo UE przekazało wiele kompetencji na poziom państwa członkowskiego. Stąd została przygotowana i przyjęta przez polski parlament ustawa z 19.12.2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego (Dz. U. nr 223 z 2003 r., poz. 2221 z późn. zm.), określająca zadania i role jednostek organizacyjnych oraz organów odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań, skrótowo nazywana często ustawą "kompetencyjną".

Ustawa ta, między innymi, zobowiązuje ministra rolnictwa i rozwoju wsi do wydania rozporządzeń regulujących wiele podstawowych kwestii tyczących organizowania i działania grup oraz organizacji producentów owoców i warzyw, w tym określających:

• warunki wstępnego uznawania grup producentów oraz organizacji producentów,
• warunki i wymagania, jakie powinny spełniać plany dochodzenia do uznania,
• warunki wypowiedzenia członkostwa w organizacji producentów,
• warunki przystąpienia osób prawnych i fizycznych niebędących producentami owoców i warzyw do organizacji producentów.

Powyższy akt prawny został znowelizowany ustawą z 20.04.2004 r. o zmianie i uchyleniu niektórych ustaw w związku z uzyskaniem przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w UE (Dz. U. z 2004 r. nr 96, poz. 959). Właśnie artykuł 104 tej ustawy nowelizuje ustawę
z 19.12.2003 roku. W połowie stycznia bieżącego roku trwały prace nad kolejną nowelizacją, między innymi, wprowadzającą do naszego prawa tak zwaną drugą formę pomocy dla grup wstępnie uznanych — pomoc na inwestycje objęte planem dochodzenia do uznania.

Rozporządzenia ministra

Do końca 2004 roku przygotowano i opublikowano rozporządzenia ministra rolnictwa i rozwoju wsi (wszystkie są opublikowane w Dzienniku Ustaw z 2004 r.) pozwalające wdrożyć przepisy UE w zakresie dotyczącym grup i organizacji producentów:

• z 27.05.2004 r. w sprawie warunków wstępnego uznawania grup producentów owoców i warzyw, uznawania organizacji producentów owoców i warzyw oraz warunków i wymagań, jakie powinny spełniać plany dochodzenia do uznania (Dz. U. nr 132 poz. 1420);

• z 7.06.2004 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych oraz warunków organizacyjnych, technicznych i kadrowych, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne, którym wojewoda może powierzyć przeprowadzenie kontroli (Dz. U. nr 144, poz. 1521);

• z 7.06.2004 r. w sprawie warunków przystąpienia osób prawnych i osób fizycznych niebędących producentami owoców i warzyw do organizacji producentów (Dz. U. nr 144, poz. 1522);

• z 7.06.2004 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych oraz warunków, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne, którym można powierzyć przeprowadzenie kontroli (Dz. U. nr 144, poz. 1523);

• z 7.06.2004 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych oraz warunków organizacyjnych, technicznych i kadrowych, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne, którym prezes Agencji Rynku Rolnego może powierzyć przeprowadzenie kontroli (Dz. U. nr 144, poz. 1524);

• z 7.06.2004 r. w sprawie kryteriów kwalifikacji produkcji jako doświadczalnej (Dz. U. nr 144, poz. 1525);

• z 28.06.2004 r. w sprawie warunków i trybu zwrotu składników majątkowych inwestycji lub jej wartości zrealizowanej w ramach programu operacyjnego (Dz. U. nr 160, poz. 1671);

• z 1.07.2004 r. w sprawie działań w zakresie technologii bezpiecznych dla środowiska stosowanych w produkcji i zagospodarowaniu odpadów (Dz. U. nr 162, poz. 1708);

• z 8.07.2004 r. w sprawie warunków wypowiedzenia członkostwa w organizacji producentów (Dz. U. nr 165, poz. 1732);

• z 13.08.2004 r. w sprawie warunków i trybu zmian programu operacyjnego wprowadzanych w trakcie jego realizacji (Dz. U. nr 184, poz. 1906);

• z 23.08.2004 r. w sprawie warunków, zgodnie z którymi organizacja producentów może zlecić realizację zadań określonych w przepisach UE (Dz. U. nr 197, poz. 2028);

• z 30.11.2004 r. w sprawie warunków i terminu przekazywania przez organizacje producentów lub wstępnie uznane grupy producentów należności uzyskanych z tytułu dostawy pomidorów dla przetwórstwa (Dz. U. nr 262, poz. 2614).

Do kogo z daną sprawą

Ustawa "kompetencyjna" określa kompetencje organów władzy i instytucji, między innymi w zakresie dotyczącym grup i organizacji producentów.

Wojewoda właściwy ze względu na siedzibę grupy wydaje decyzje w sprawach:

• wstępnego uznania grupy producentów owoców i warzyw oraz zatwierdzenia planu dochodzenia do uznania tej grupy za organizację producentów owoców i warzyw;
• zmian w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania wstępnie uznanej grupy producentów;
• uznania organizacji producentów i ich zrzeszeń;
• uznania ponadnarodowych organizacji producentów i ich zrzeszeń;
• cofnięcia wstępnego uznania grupy producentów, organizacji producentów i ich zrzeszeń lub ponadnarodowych organizacji producentów i ich zrzeszeń.

Dyrektor oddziału regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściwy ze względu na siedzibę wstępnie uznanej grupy producentów, organizacji producentów albo zrzeszenia organizacji producentów, wydaje decyzje, między innymi w sprawach:

1.  zatwierdzenia organizacji producentów albo zrzeszenia organizacji producentów (programu operacyjnego lub jego zmiany oraz corocznie — wysokości funduszu operacyjnego i wysokości pomocy finansowej ze środków pochodzących z UE);
2. zatwierdzenia częściowego programu operacyjnego zrzeszeniu organizacji producentów;
3. przyznania wstępnie uznanej grupie producentów pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy i prowadzeniem działalności administracyjnej oraz na dofinansowanie kosztów kredytów zaciągniętych na realizację inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania;
4. przyznania organizacji producentów albo zrzeszeniu organizacji producentów pomocy finansowej na realizację zatwierdzonego programu operacyjnego oraz na dofinansowanie funduszu operacyjnego;
5. przyznania rekompensaty finansowej z tytułu nieprzeznaczenia owoców i warzyw do sprzedaży;
6. corocznego rozliczenia środków finansowych, o których mowa w punkcie 4;
7. przyznania zryczałtowanej kwoty kosztów transportu, pakowania i sortowania owoców lub warzyw nieprzeznaczonych do sprzedaży — w przypadku bezpłatnej dystrybucji;
8. zwrotu nienależnie wypłaconych środków w ramach pomocy finansowej;
9. wymierzenia kary pieniężnej lub zastosowania innych sankcji.

Zadaniem dyrektora oddziału regionalnego ARiMR jest też opiniowanie planu dochodzenia do uznania grupie producentów ubiegającej się o wstępne uznanie — w terminie miesiąca od dnia złożenia tego planu.