Czy jest recepta na skuteczny zabieg?

Przerzedzanie chemiczne jest zabiegiem podstawowym dla przeciwdziałania przemiennemu owocowaniu, zwłaszcza wówczas, gdy jest wykonane w okresie kwitnienia lub krótko po nim. Zabieg ten zmniejsza pracochłonność przerzedzania ręcznego, które zaleca się wykonywać zawsze po wcześniejszym opryskiwaniu preparatami przerzedzającymi kwiaty lub zawiązki. Do przerzedzania zawiązków jabłoni wykorzystuje się różne substancje chemiczne, jednak nadal brakuje preparatu, który gwarantowałby równomierne rozmieszczenie zawiązków w koronie oraz poprawił kwitnienie drzew w kolejnych latach. Wielu autorów zajmujących się tym zagadnieniem podkreśla, iż nie ma jednoznacznej recepty na skuteczność tego zabiegu
w danym sezonie wegetacyjnym i na konkretnej odmianie. Nowe badania mają na celu sprecyzowanie czynników wpływających na skuteczność, a także określenie wpływu danego preparatu na konkretną odmianę. Spośród preparatów używanych do przerzedzania najbardziej popularny wśród ankietowanych sadowników okazał się Pomo­nit R-10 100 SL zawierający 10% naftylooctanu potasowego — soli potasowej kwasu 1-naftylooctowego (czyt. "Hasło Ogrodnicze" 3/2005). W aktualnym "Programie ochrony roślin sadowniczych na lata 2005–2006" nie ma już tego preparatu. Kwas 1-naftylooctowy (NAA) jest najbardziej popularną i znaną substancją czynną zawartą w preparatach do chemicznego przerzedzania na całym świecie. Nie jest to jednak jedyna substancja czynna, którą możemy wykorzystywać do chemicznego przerzedzania kwiatów lub zawiązków w sadach.

Nowe na rynku

Coraz większe zainteresowanie wzbu­dzają preparaty, w których skład wchodzi etefon (Agrostym 480 SL, Ethrel 480 SL, Flordimex 420 SL). Z etefonu w roślinie uwalniany jest etylen, którego wpływ na fizjologię drzewa zależy od stężenia oraz od wrażliwości poszczególnych organów i ich faz rozwojowych. W początkowej fazie kwiaty oraz młode zawiązki wykazują mniejszą wrażliwość na etylen, w przeciwieństwie do dojrzewających w późniejszym okresie owoców. Skuteczność etefonu zależy od temperatury — najskuteczniej działa w 18–24°C i przy słonecznej pogodzie. Podczas chłodu i deszczu preparat działa słabiej.

Kolejnym preparatem, polecanym do późnego przerzedzania, jest Bioprzerzedzacz 060 SL. Zawiera on mieszaninę 6-benzyloaminopuryny (50 g/litr preparatu) oraz kwasu 1-naftylooctowego (10 g/litr preparatu). Używamy go, gdy zawiązki z kwiatów centralnych osiągają średnicę 10–12 mm, w stężeniu 75 ml/100 l wody. Wyższe stężenia (90 ml/100 l) zaleca się stosować dla odmian trudnych do przerzedzania (na przykład 'Elstar', 'Melrose'), mało wrażliwych na te substancje czynne oraz gdy nie wykonywaliśmy wcześniej przerzedzania chemicznego innym preparatem. Regulatora tego nie należy stosować w temperaturze niższej niż 15°C, a jego skuteczność wzrasta w wyższej temperaturze. Najskuteczniej działa w 18–24°C.

Etefon i benzyloadenina

W 2004 roku przeprowadzono doświadczenie, które miało ocenić wpływ przerzedzania chemicznego preparatami zawierającymi etefon i benzyloadeninę na plon oraz jakość owoców. Doświadczenie założono w prywatnym gospodarstwie sadowniczym Izydora, Jarosława i Jacka Prządaków w Skałowie koło Kostrzyna Wielkopolskiego. Wykorzystano dwie odmiany jabłoni — 'Golden Delicious Reinders' na podkładce 'M.26' w rozstawie 4 m x 1,5 (1666 drzew/ha) posadzony w 1996 roku oraz 'Jonagored' na podkładce 'M.26', posadzony w takiej samej rozstawie w 1997 roku. Drzewa prowadzone są w formie wrzecionowej. W obu kwaterach jabłoni zainstalowano nawadnianie kroplowe, glebę w rzędach drzew utrzymywano w ugorze herbicydowym o szerokości 1,5 m, pas murawy w międzyrzędziach miał szerokość 2,5 m. Wszystkie zabiegi agrotechniczne prowadzono zgodnie z wymaganiami integrowanej produkcji owoców.

W doświadczeniu były cztery kombinacje:

• kon­tro­la — bez przerzedzania;
• Agrostym 480 SL w terminie 7 dni po kwitnieniu 200 ml/100 l, po 7–10 dniach
  150 ml/100 l oraz po kolejnych 7–10 dniach — gdy zawiązki z kwiatów centralnych osiągną średnicę 10–12 mm — 100 ml/100 l z dodatkiem Bioprzerzedzacza 060 SL (75ml/100 l);
• Agrostym 480 SL (40 ml/100 l) po rozwinięciu 20% kwiatów oraz Bioprzerzedzacz 060 SL (75 ml/100 l) — gdy zawiązki z kwiatów centralnych osiągną średnicę 10–12 mm;
• Bioprzerzedzacz 060 SL (90 ml/100 l) — gdy zawiązki z kwiatów centralnych osiągają średnicę 10–12 mm.

Preparaty nanoszono na poszczególne drzewa oprys­kiwaczem z przystawką kolumnową w danym stężeniu osobno dla każdej z kombinacji (fot. 1). Po przerzedzaniu chemicznym nie przerzedzano ręcznie. Obfite kwitnienie oraz dobra kondycja zdrowotna drzew zapowiadały dobre plonowanie. Niedobory wody w glebie były na bieżąco uzupełniane poprzez nawadnianie, odżywienie mineralne — poprzez kontrolowane nawożenie, a ochrona przed chorobami i szkodnikami prowadzona była zgodnie z zaleceniami dla jabłoni.

Fot. 1. Drzewa opryskujemy etefonem po rozwinięciu się 20% kwiatów

W roku 2004 plon 'Jonagoreda' oraz 'Golden Deliciousa Reindersa' był najniższy w kombinacji z 3-krotnym opryskiwaniem Agrostymem 480 SL w trzech stężeniach oraz po zastosowaniu Bioprzerzedzacza 060 SL na zawiązki o średnicy 10–12 mm. Najlepszy plon odmiany 'Jonagored' uzyskano po opryskiwaniu drzew Agrostymem 480 SL w stężeniu 40 ml/100 l po rozwinięciu się 20% kwiatów i późniejszym zastosowaniu Bioprzerzedzacza 060 SL w stężeniu 75 ml/100 l (tab. 1).

Tabela 1. Plon oraz masa owoców

* wartości oznaczone jednakowymi literami nie różnią się od siebie istotnie

W tej kombinacji największy był udział jabłek w klasie wielkości powyżej 7,1 cm (tab. 2). Wszystkie kombinacje chemicznego przerzedzania wpłynęły na poprawę wielkości oraz masy owoców odmiany 'Jonagored' (fot. 2). U odmiany 'Golden Delicious Reinders' tylko kombinacja, w której zastosowano Agrostym 480 SL w stężeniu 40 ml/100 l po rozwinięciu się 20% kwiatów oraz Bioprzerzedzacz 060 SL (75 ml/100 l), wpłynęła na masę owoców oraz ich wielkość (fot. 3). Pojedyncze opryskiwanie Bioprzerzedzaczem 060 SL w podwyższonym stężeniu 90 ml/100 l nie wpłynęło na powiększenie masy lub wielkości owoców, w porównaniu z kombinac­ją kontrolną.

Tabela 2. Podział owoców na klasy wielkości (%)

Fot. 2. 'Jonagored' — owoce przed zbiorem

Fot. 3. 'Golden Delicious Reinders' — owoce przed zbiorem

Na podstawie wyników doświadczenia można stwierdzić, iż odmiana 'Golden Delicious Reinders' słabo reaguje na przerzedzanie efetonem. W tym doświadczeniu nie można było jednakże określić jego wpływu na następcze kwitnienie drzew w roku przyszłym (2005 r.).
Łączne stosowanie preparatów, szczególnie Agrosty­mu 480 SL (w stężeniu 40 ml/100 l) oraz w późniejszym okresie Bioprzerzedzacza 060 SL (75 ml/100 l) okazało się najlepszym z prowadzonych kombinacji rozwiązaniem chemicznego przerzedzania (fot. 4).

Fot. 4. Najlepszy efekt rozmieszczenia zawiązków na drzewie po zastosowaniu Agrostymu 480 SL w stężeniu 40ml/100 l po rozwinięciu się 20% kwiatów oraz późniejszym zastosowaniu preparatu Bioprzerzedzacz 060 SL w stężeniu 75 ml/100 l