• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 05/2005

PRZYSZŁOŚCIOWE ODMIANY JABŁONI

Producenci owoców w naszym kraju muszą zwracać coraz więcej uwagi na uprawiane odmiany, gdyż mają one istotny wpływ na opłacalność produkcji owoców. Odmiany różnią się wyglądem i smakiem owoców, plennością drzew, wrażliwoś­cią na choroby czy trudnościami związanymi z ich produkcją. Stąd też różny jest ich poziom atrakcyjności, zwłaszcza dla konsumentów. Jeżeli producent owoców deserowych chce osiągnąć wyższe ceny, musi się dostosować do gustów i wymagań konsumenta.

W przypadku jabłek nadal najważniejszy jest wygląd, czyli kolor i wielkość. Obecnie preferuje się jabłka dwukolorowe — zielono-czerwone z paskowanym rumieńcem na co najmniej 50% powierzchni. W większości krajów optymalna średnica jabłka waha się od 7,0 do 8,5 cm, we Włoszech i na wschodzie Europy akceptuje się także większe, a w Anglii mniejsze jabłka. Druga ważna cecha to jędrność i soczystość, zwłaszcza młodzi konsumenci wybierają owoce twarde i soczyste. Wreszcie smak. W Polsce najwięcej jest konsumentów, którzy interesują się jabłkami o smaku słodko-kwaśnym, jak np. 'Golden Delicious', 'ampion' czy nawet 'Jonagold'. Głównie z powodu wybornego smaku jabłek odmiana 'Golden Delicious', mimo tylko żółtego koloru skórki, znajduje uznanie u naszych konsumentów. Warto jeszcze dodać, że konsumenci krajów północnej Europy preferują jabłka bardziej kwaśne, a południowej Europy — słodkie. Jabłka muszą być bez uszkodzeń mechanicznych lub objawów chorób oraz wolne od obcych zapachów.

W ostatnich latach zaszły u nas duże zmiany w strukturze uprawianych odmian. W nowych nasadzeniach dominują nowe odmiany, dotąd u nas mało znane i uprawiane na niewielką skalę. Z reguły za owoce tych nowych odmian uzyskuje się wyższe ceny. Te "nowe odmiany" nie będą jednak wiecznie nowe. Niektóre stracą na atrakcyjności i trzeba je będzie zastąpić odmianami o wysokich walorach rynkowych. Sadownicy i szkółkarze stale się pytają, jakie będą te nowe odmiany. Od wielu już lat interesuję się wartością rynkową nowych odmian oraz opłacalnością produkcji, w zależności od odmiany.
W ubiegłym sezonie jesienno-zimowym zebrałem sporo informacji o atrakcyjnych odmianach w zachodniej Europie. Szczególną uwagę zwróciłem na ten rynek, gdyż to, co tam było lub jest atrakcyjne, później także będzie atrakcyjne u nas.

Odmiany proponowane do szerszej uprawy towarowej dzielę na trzy grupy. Do pierwszej zaliczam sporty pięciu znanych odmian standardowych, mianowicie: 'Golden Delicious', 'Gala', 'Jonagold', 'ampion' i 'Idared'. Jest to trzon odmian z udziałem do 80% wszystkich nasadzeń jabłoniowych. Jak na razie, na pierwszym miejscu stawiam sport odmiany 'Golden Delicious' o nazwie 'Golden Delicious Reinders'. Mimo spadku produkcji owoców tej odmiany we Francji i we Włoszech, a raczej właśnie dlatego, zaliczam ten sport do czołowych
w nowych nasadzeniach. Ale tylko przez najbliższych kilka lat, dopóki nie wzrośnie znacząco jego produkcja w naszym kraju. Odmianę 'Golden Delicious' i jej mutanty można z powodzeniem uprawiać w całym kraju, z wyjątkiem rejonu północno-wschodniej Polski.

Na drugie miejsce proponuję sporty odmiany 'Gala', takie jak Brookfield®, Galaxy®, Annaglo® i Natali®. Ich owoce poszukiwane są w całej Europie i za nie uzyskuje się wszędzie stosunkowo wysokie ceny. W rachubę wchodzi jeszcze 'Gala Must' — mimo rozmytego rumieńca — jest bardzo plenna i ma większe od innych sportów owoce. Do intensywnej uprawy najlepsze są rejony z cieplejszym klimatem. Trzeba podkreślić, że sporty 'Gali' są powszechnie sadzone głównie w zachodniej i południowej Europie. Dużo jej owoców importowane jest z krajów południowej półkuli. Dlatego radzę się spieszyć z nowymi nasadzeniami sportów 'Gali'.

Trzecia z kolei grupa to sporty 'Jonagolda'. S'Rubinstar', Red Prince® i 'Jonagold Decosta'. Sporty te mogą być nadal atrakcyjne na rynku krajowym oraz we wschodniej i północnej Europie. Nie mają znaczenia w krajach południowej Europy, ze względu na kwaskowaty smak owoców. Dla sportów tej odmiany rynek jest mniejszy niż dla sportów odmiany 'Golden Delicious' i 'Gala'.

Zawęża się także rynek dla 'ampiona'. Mimo smacznych owoców (jeśli nie są przejrzałe) trudno je sprzedać w krajach południowej Europy. W Polsce traci na atrakcyjności na skutek zbyt dużej oferty miękkich i przejrzałych jabłek. Aby utrzymać atrakcyjność tej cennej odmiany, jabłka należy sprzedawać bezpośrednio po zbiorze lub przechowywać w chłodniach ze zmodyfikowaną atmo­sferą. Możliwe, że nowe sposoby nawożenia dolistnego drzew pozwolą na utrzymanie wysokiego poziomu jędrności — około 5–6 kG/cm2. Ze względu na wyborny smak może to być polska specjalność na rynkach zagranicznych. Zdecydowanie atrakcyjniejsze są czerwone sporty 'ampiona'. Odmianę tę można uprawiać w całym kraju, ale radzę tylko w gospodarstwach posiadających chłodnie z KA i ULO.

W Polsce produkuje się najwięcej jabłek 'Idareda', za które uzyskuje się niższe ceny niż za owoce wyżej wymienionych odmian. Mimo to polecam tę odmianę do nowych nasadzeń, a zwłaszcza jej czerwone sporty. A to dlatego, że w wielu krajach jest ograniczana, a nawet całkowicie likwidowana produkcja jej owoców. Jest to szansa dla nas. Odmiana ta jest znana w całej Europie, łatwa w produkcji, przechowywaniu i transporcie owoców.

Jak już wspomniano, niedługo niektóre z wyżej przedstawionych odmian trzeba będzie wymienić na nowe. Mogą to być sporty odmiany 'Braeburn', takie jak Hillwell®, Mariri Red® i Joburn®, następnie sporty odmiany 'Pinova', głównie Evelina® i odmiany 'Fuji': Kiku 8®, Raku Raku®, Aztek®, Nagafu® (kilka sportów tej grupy) oraz Beni Shogun® i Yataka®. Wymienione sporty można na razie uprawiać na mniejszą skalę — do 20% nasadzeń. Do uprawy na mniejszą skalę można jeszcze wykorzystać sporty odmiany 'Delbarestivale' oraz odmiany 'Elise' i 'Ligol'. Warto zwrócić uwagę na kolejne nowości, np. Rubens®, Junami® (Diva®), Kanzi®, Coral® ('Pinova'), Greenstar® i Cameo®.

Nadal atrakcyjnym miejscem zbytu będą małe sklepy, targowiska czy rynki hurtowe, na których producenci indywidualnie sprzedają małe partie jabłek. Na tych rynkach są klienci, którzy szukają różnych, zwłaszcza starych i znanych odmian. Oprócz już wymienionych — 'Golden Delicious', 'Idared', 'Jonagold', 'Sampion', 'Ligol', 'Elise' i 'Gloster' — z bardzo starych odmian będą to 'Boskoop', 'Landsberska', 'Kosztela', 'Boiken' czy 'Antonówka'. Popyt na nie będzie zdecydowanie mniejszy niż na owoce nowych odmian, ale warto je uprawiać z przeznaczeniem na owoce deserowe, tylko w mniejszej skali.