• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2005

MAŁO ZNANE WIRUSOWE I WIROZOPODOBNE ROŚLIN SADOWNICZYCH (CZ. I).

W ostatnich latach w sadach i na plantacjach roślin jagodowych w różnych rejonach kraju obserwowano objawy chorób, których sprawcami są mało znane w Polsce wirusy, fitoplazmy i wiroidy. Ich występowanie często związane jest ze sprowadzaniem porażonego materiału szkółkarskiego z krajów, w których od wielu lat patogeny te stanowią poważny problem w uprawach sadowniczych.

Jednym ze stosunkowo mało znanych jest wirus drobnienia owoców czereśni (ang. Little cherry virus), który wywołuje objawy głównie na owocach w okresie ich wybarwiania się. Owoce czereśni, z porażonych wirusem drzew niektórych odmian, mają stożkowaty kształt, są niesmaczne i znacznie mniejsze niż z drzew zdrowych (fot. 1). Późnym latem można niekiedy obserwować czerwonobrązowe przebarwienia między nerwami liści (fot. 2). Chore drzewa słabiej rosną. Charakterystyczne objawy nie wys­tępują w każdym roku, a u drzew wielu odmian czereśni infekcja przebiega bezobjawowo.


Fot. 1. Owoce czereśni porażonej wirusem drobnienia owoców czereśni


Fot. 2. Przebarwienia między nerwami liści czereśni porażonej wirusem drobnienia owoców czereśni

Poważne szkody w sadach czereśniowych może wywoływać wirus nekrotycznej rdzawej plamistości czereśni (ang. Cherry necrotic rusty mottle virus). 3–6 ty­godni po kwitnieniu na liściach czereśni pojawiają się nek­-rotyczne, nieregularne plamy różnej wielkości (fot. 3).
Chłodna wiosna sprzyja nasileniu objawów choroby. Silnie porażone liście przedwcześnie opadają. Po kilku latach od infekcji pojedyncze konary zasychają. Wirus często prowadzi do dużych strat plonu owoców i zamierania chorych drzew.


Fot. 3. Liście czereśni porażonej wirusem nekrotycznej rdzawej plamistości liści

Mało znanym patogenem porażającym wiśnie i czereś­nie jest również wirus zielonej pierścieniowej plamis­tości wiśni (ang. Cherry green ring mottle virus), który na drzewach wiśni wywołuje objawy chorobowe o różnym nasileniu. Na liściach drzew niektórych odmian widoczne są żółte i zielone plamy, a wzdłuż nerwów pojawia się chloroza. Owoce z chorych drzew są gorzkie, zdeformowane, pokryte nekrotycznymi plamami i zagłębieniami. Czereśnie porażane są bezobjawowo.

Do mniej znanych w naszych warunkach klimatycznych patogenów należy utajony wiroid mozaiki brzos­kwini (Peach latent mosaic viroid — PLMVd). Chociaż wywoływana przez niego choroba najczęściej przebiega bezobjawowo, zdarza się jednak, że kilka lat po zakażeniu, przy ciepłej pogodzie, pojawiają się charakterys­tyczne objawy. Pąki rozwijają się kilka dni później niż u drzew zdrowych tej samej odmiany. Opóźnione jest również kwitnienie i dojrzewanie owoców. Czasem można obserwować różowe smugi na płatkach korony
i nekrozę pąków liściowych brzoskwini. Na liściach podatnych odmian widoczne są żółte lub kremowe smugi i mozaika (fot. 4). Najpoważniejsze szkody wiroid wywołuje na owocach, które są gorzej wybarwione i pokryte plamami. Szew biegnący wzdłuż owocu ulega skorkowaceniu i, w miarę wyrastania owocu, pęka tworząc niewielkie szpary (fot. 5). Przez uszkodzoną powierzchnię skórki łatwo wnikają zarodniki grzybów patogenicznych powodując gnicie owoców.


Fot. 4. Liść brzoskwini porażonej utajonym wiroidem mozaiki brzos­kwini


Fot. 5. Pękanie owoców brzoskwini porażonej utajonym wiroidem mozaiki brzoskwini

W kolejnym numerze "Hasła Ogrodniczego" Autorka omówi mało znane choroby powodowane przez fitoplaz­my oraz metody zapobiegania chorobom wirusowym i wirozopodobnym.