Numer 08/1999
Wielkość i jakość plonu fasoli w dużym stopniu zależą od warunków pogodowych. Szczególnie niekorzystne dla tej rośliny są lata z dużą ilością opadów, gdyż wówczas jest często atakowana przez choroby. Krytyczny okres w tych warunkach to czas kwitnienia, ze względu na zagrożenie przez zgniliznę twardzikową, szarą pleśń czy sporadycznie — rdzę.
| Zgnilizna twardzikowa | ||
| Pierwszą z chorób wywołuje grzyb Sclerotinia sclerotiorum, pospolity we wszystkich rejonach uprawy warzyw. Jego szkodliwemu nasileniu sprzyja nadmierna wilgotność powietrza i częsta uprawa na danym polu gatunków szczególnie podatnych, zwłaszcza warzyw korzeniowych, pomidorów, ogórków czy sałaty. Przeważnie porażane są starsze rośliny. Na wszystkich nadziemnych częściach obserwuje się wówczas początkowo jasnożółte, później brunatniejące plamy. Na ich powierzchni oraz stopniowo we wnętrzu porażonych tkanek tworzy się biały, puszysty nalot z ciemniejszymi grudkami — przetrwalnikami (tak zwanymi sklerocjami) o średnicy 2–3 mm. Rośliny takie szybko więdną, a tkanka w miejscu porażenia gnije. W zaatakowanych strąkach nie rozwijają się nasiona. Rozwojowi choroby sprzyjają częste opady oraz ciepła pogoda. W nadmiernie zagęszczonych plantacjach, mało przewiewnych, osłoniętych, zakładanych na glebach ciężkich i zlewnych, przenawożonych azotem zgnilizna twardzikowa szybko się rozprzestrzenia. Niekiedy obserwuje się gniazdowe występowanie choroby. Na zdrowe rośliny przenosi się ona w formie przetrwalników oraz grzybni patogena, która może również zimować. Po stwierdzeniu choroby na polu przez okres co najmniej 3 lat nie powinno się w tym miejscu uprawiać warzyw na nią podatnych. Aby zapobiec skażeniu gleby przez sklerocja, które zachowują żywotność przez wiele lat, w czasie wegetacji oraz po zbiorach należy usuwać chore rośliny i palić je. Jesienią, po zbiorach, powinno się wykonać głęboką orkę, co pomaga zniszczyć przetrwalniki. Zaleca się również uprawiać na tych polach zboża i trawy, które nie są porażane przez zgniliznę twardzikową. Na porażonych plantacjach fasoli można prowadzić ochronę chemiczną. Pierwszy zabieg wykonuje się najczęściej na początku kwitnienia roślin, w razie konieczności dodatkowy — pod koniec kwitnienia. Z zarejestrowanych środków możemy użyć jednego z wymienionych: Bravo 500 SC (2–2,5 l/ha), Bravo 75 WG (1,5–2 kg/ha), Ronilan 500 SC (1 l/ha), Rovral Flo 255 SC (2 l/ha), oraz Sumilex 500 SC (1 l/ha). Roztworem fungicydu należy dokładnie pokryć kwiaty, co częściowo zapobiega infekcjom. | ||
|
| ||
| Szara pleśń | ||
| Szara pleśń powodowana przez grzyba Botryotinia fuckeliana (stadium konidialne — Botrytis cinerea), podobnie jak zgnilizna twardzikowa, występuje na wielu warzywach. U fasoli prowadzi głównie do gnicia strąków. Rzadziej przyczynia się do powstawania gnilnych, wodnistych, współśrodkowo strefowanych plam na liściach. Tkanka w miejscu porażenia ulega maceracji i łatwo się rozpada . Porażone pędy pokrywają się najpierw brunatnymi, później jaśniejszymi, wyraźnie odgraniczonymi plamami, często z obfitym nalotem grzybni i zarodników — za ich pomocą choroba się przenosi. Wewnątrz tak porażonych tkanek tworzą się drobne, twarde, czarne przetrwalniki, które, podobnie jak grzybnia, mogą zimować. Część rośliny nad porażonym miejscem więdnie i zamiera. Grzyb wywołujący szarą pleśń atakuje głównie przy niekorzystnych warunkach środowiska, przede wszystkim rośliny osłabione przez inne patogeny, uszkodzone mechanicznie lub wskutek żerowania owadów. Postępowanie zabezpieczające plantacje przed szarą pleśnią jest takie samo, jak w przypadku zgnilizny twardzikowej. Obok wymienionych wcześniej fungicydów chemiczne zwalczanie można prowadzić Miedzianem Extra 350 SC (2–2,5 l/ha). | ||
|
| ||
| Rdza fasoli | ||
Chorobą rzadziej występującą w naszych warunkach* w szkodliwym nasileniu jest rdza fasoli powodowana przez Uromyces phaseoli. Większe straty wyrządza na odmianach tycznych, w rejonach z dużą ilością opadów. Rdza ta przechodzi cały rozwój na fasoli, dlatego poraża rośliny w ciągu całego okresu wegetacji. Wiosną na liściach tworzą się żółte plamy. Później na spodniej stronie liści w obrębie tych przebarwień powstają liczne, rdzawe skupienia zarodników letnich, za których pomocą choroba łatwo rozprzestrzenia się na plantacji. Z biegiem czasu po obu stronach liści i na strąkach pojawiają się ciemnobrunatne skupienia zarodników przetrwalnikowych (fot.). Zarodniki te zimują na resztkach roślin, wiosną powstające z nich tak zwane zarodniki podstawkowe zakażają młode rośliny. Choroba powoduje przedwczesne zasychanie i opadanie liści. Porażone strąki tracą wartość użytkową.
Zwalczanie tej choroby i jej zapobieganie polega głównie na eliminowaniu źródeł infekcji. Należy usuwać resztki po zbiorze roślin i wykonać głęboką orkę jesienną — co utrudnia kiełkowanie zarodników przetrwalnikowych i niszczy je. Po zauważeniu pierwszych objawów choroby można chronić plantacje fasoli jednym z następujących fungicydów: Dithane M-45 80 WP (2–3 kg/ha), Dithane 455 SC (3–4,5 l/ha), Novozir MN 80 WP (2–3 kg/ha), Penncozeb 80 WP (2–3 kg/ha), Sancozeb 80 WP (2–3 kg/ha). W razie potrzeby zabieg można powtórzyć po 10–14 dniach. * Na Wyspach Brytyjskich choroba ta stwarza większe zagrożenie. W minionym sezonie tylko nielicznych upraw tego warzywa nie zaatakowała rdza, a z tych najsilniej porażonych w ogóle nie zebrano plonu. Problemy z zapewnieniem sobie dostaw fasoli miały tamtejsze supermarkety (red.). | ||
