Zmiany na lepsze

W latach 80. XX w. nasi sadownicy po raz pierwszy usłyszeli nazwy odmian śliw wyhodowanych w Jugosławii — 'Cacanska Rana', 'Cacanska Najbolja', selekcji amerykańskiej — 'Earliblue', 'Bluefre', 'Empress', 'Oneida' czy otrzymanej w Kanadzie 'Valor'. Ich wprowadzenie do uprawy wiązało się z krokiem milowym w jakości, a przede wszystkim w wielkości owoców. To, co do tej pory uważane było za dużą śliwkę, przy owocach tych odmian wyglądało najwyżej na średniej wielkości. Sadownicy mogli się przekonać, że przy właściwej pielęgnacji sadu możliwe jest osiąganie przez owoce niektórych odmian, jak na przykład 'Empress', masy nawet 100 g. Wymienione wyżej śliwy do tej pory są uprawiane na skalę towarową. Jedni producenci widzą tylko ich wady i zmieniają profil produkcji, natomiast inni twierdzą, że mimo pewnych mankamentów warto je uprawiać. Odmiany nowszej generacji w porównaniu z nimi nie wypadają aż tak korzystnie, jak one 15–20 lat temu w konfrontacji ze śliwami polecanymi do uprawy w Polsce w okresie od zakończenia drugiej wojny światowej do lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Niektóre z tych nowych, dzięki wielu korzystnym cechom, mają jednak szansę znaleźć grono zwolenników wśród zarówno producentów owoców, jak i konsumentów. Takie ciekawe odmiany to według mnie 'Diana', 'Jubileum', 'Jojo', 'Record', 'Elena' i 'Presenta'.

'Diana'

Odmiana rumuńska ('Renkloda Althana' x 'Early Rivevs'), której zaletą jest wczesna pora dojrzewania owoców — kilka dni po odmianie 'Cacanska Rana' — i ich wysoka jakość. Drzewo rośnie średnio silnie, tworzy wyniosłą koronę o sztywnych pędach. Jest dość wrażliwe na mróz i średnio wrażliwe na szarkę, co należy do ujemnych cech tej odmiany. W owocowanie wchodzi w drugim lub trzecim roku po posadzeniu, plonuje corocznie, średnio obficie. Zapylaczami dla niej mogą być: 'Stanley', 'Bluefre', 'Valor', 'Oneida'. Owoce są kuliste, niesymetryczne, mają masę 40–50 g, ale przy bardzo dobrej pielęgnacji sadu i przerzedzaniu zawiązków mogą być nawet o 10 g większe, są typowo deserowe (fot. 1). Skórka bordowoniebieska z intensywnym nalotem woskowym. Miąższ kremowożółty, zwarty, soczysty, smaczny, łatwo oddziela się od pestki. Owoce nie osypują się przed zbiorem, jak to ma miejsce u innych wczesnych odmian — 'Herman' i 'Cacanska Rana'. Dojrzewają w czasie, gdy już trwają zbiory odmiany 'Cacanska Rana', dlatego mogą stanowić dla niej pewną konkurencję i jednocześnie — ze względu na późniejsze o kilka dni dojrzewanie — wydłużyć okres sprzedaży wielkoowocowych wczesnych śliwek.

Fot. 1. 'Diana'

'Jubileum'

To nowa odmiana ('Giant' x 'Yakima') wyhodowana w Stacji Doświadczalnej Balsgard w Szwecji. Drzewo rośnie średnio silnie. W młodości tworzy liczne, dość grube, pionowo rosnące pędy, które najlepiej odginać lub skracać w okresie wegetacji. Po wejściu w okres owocowania korona staje się bardziej rozłożysta i nie zagęszcza się nadmiernie. Ma być tolerancyjna wobec szarki, ale cecha ta wymaga dalszych obserwacji w Polsce. W krajach skandynawskich szarka występuje rzadko i nie stanowi dużego problemu, dlatego informacje podawane przez hodowców muszą zostać zweryfikowane w warunkach większej presji tej choroby. Szwedzkie pochodzenie może świadczyć o dużej wytrzymałości na mróz. 'Jubileum' najczęściej zaczyna owocowanie w trzecim roku po posadzeniu, plonuje obficie. Owoce przy średnim owocowaniu osiągają masę 60–70 g, a gdy zostanie przeprowadzone przerzedzanie zawiązków, mogą dorastać nawet do 90 g (fot. 2). Z doświadczeń norweskich wynika, że odległość pomiędzy owocami na pędzie powinna wynosić 7–10 cm. Przy nadmiernym zagęszczeniu i słabym zaopatrzeniu drzew w wodę owoce mogą być dużo mniejsze niż zwyk-
le i mniej smaczne. Skórka jest purpuroworóżowa z wyraźnymi brązowymi kropkami. Od strony nasłonecznionej rumieniec jest ciemniejszy niż od strony zacienionej. Miąższ zwarty, żółty, soczysty, bardzo smaczny. Pestka dość łatwo oddziela się od miąższu. Owoce 'Jubileum' dojrzewają mniej więcej w tym samym czasie, co 'Węgierki Dąbrowickiej'. 'Jubileum' zyskuje popularność za granicą. Bardzo chętnie jest sadzona przez norweskich producentów, którzy drzewa tej odmiany najchętniej kupują na podkładce 'St. Julien A'. Popularność tej odmiany rośnie w krajach skandynawskich i nadbałtyckich, gdzie konsumenci przyzwyczajeni do starej angielskiej odmiany 'Victoria' poszukują śliwek nie koloru granatowego, ale różowoczerwonego. Kryterium to doskonale spełnia 'Jubileum'. Być może także w Polsce śliwki takiej barwy będą miały wielu nabywców i odmiana ta zostanie rozpowszechniona.

Fot. 2. 'Jubileum'

'Jojo'

Nowa odmiana ('Ortenaver' x 'Stanley') niemiecka, która według zapewnień hodowców ma być pierwszą śliwą całkowicie odporną na szarkę. Drzewo rośnie średnio silnie. W owocowanie wchodzi w drugim lub trzecim roku po posadzeniu i plonuje regularnie. Odmiana ta uznawana jest za samopłodną, nie wymaga zapylaczy. Owoce osiągają masę 40–50 g, są wydłużone, ciemnoniebieskie z jasnym nalotem woskowym (fot. 3). Miąższ zwięzły, średnio soczysty, dość dobrze oddziela się od pestki. Owoce dojrzewają kilka dni po 'Węgierce Dąbrowickiej', to znaczy w pierwszej dekadzie września. Po uzyskaniu dojrzałości zbiorczej mogą jeszcze dość długo pozostawać na drzewie, gdyż nie miękną i nie przejrzewają szybko. Smak owoców zależy w dużej mierze od przebiegu pogody — słoneczna i ciepła wraz z wystarczającym zaopatrzeniem w wodę sprzyja kumulacji cukrów w owocach i korzystnie wpływa na ich smak. Chociaż na pewno owoce 'Jojo' do najsmaczniejszych nie należą, to warto tę odmianę uprawiać w rejonach o największym zagrożeniu szarką, gdzie w nasadzeniach innych odmian należy się liczyć z dużymi stratami w drzewostanie.

Fot. 3. 'Jojo'

'Record'

Nowa odmiana rumuńska należąca do grupy śliw tolerancyjnych wobec szarki. Została wyselekcjonowana z siewek pochodzących z wolnego zapylenia 'Renklody Fioletowej'. Drzewo rośnie dość silnie i tworzy luźną, niezagęszczającą się koronę. Na siewkach ałyczy w owocowanie wchodzi w 3. lub 4. roku po posadzeniu. Przyśpieszenie wejścia drzew w okres owocowania o jeden rok można uzyskać za pomocą podkładek skarlających, na przykład siewek 'Węgierki Wangenheima'. Plonuje regularnie, ale niezbyt obficie, dlatego nie wymaga przerzedzania zawiązków. Dojrzałość zbiorcza owoców przypada w okresie pomiędzy odmianami 'Valor' i 'Empress', a więc najczęściej w drugiej dekadzie września. Owoce mogą dłużej pozostać na drzewie, gdyż nie mają tendencji do przedwczesnego opadania. Śliwki odmiany 'Record' dorastają do 60–70 g, są fioletowoniebies­kie, a w pełnej dojrzałości granatowe, pokryte jasnym nalotem (fot. 4). Miąższ złocisty, delikatny, aromatyczny, słodki, bardzo smaczny. Pestka dość dobrze oddziela się od miąższu. Odmiana ta może stanowić uzupełnienie grupy średnio późnych śliw deserowych, o atrakcyjnych, dużych owocach.

Fot. 4. 'Record'

'Elena'

Odmiana niemiecka ('Węgierka Włoska' x 'Stanley'), której podstawową zaletą jest bardzo późna pora dojrzewania owoców. Drzewo rośnie umiarkowanie, tworzy nieregularnego kształtu, dość luźną koronę. Jest tolerancyjna wobec szarki i mało wytrzymała na mróz. W okres owocowania wchodzi wcześnie, plonuje regularnie, średnio obficie. Nie wymaga zapylaczy. Owoce o masie około 30 g, nieco wydłużone i asymetryczne są barwy fioletowoniebieskiej z różowymi przetchlinkami i jasnym nalotem woskowym (fot. 5). Miąższ zielonożółty, bardzo smaczny, niecałkowicie odchodzący od pestki. Owoce dojrzewają bardzo późno, kilka dni po odmianie 'President', najczęściej na przełomie września i października. Na drzewie są mało podatne na gnicie powodowane brunatną zgnilizną drzew pestkowych, co jest ich dodatkową zaletą. 'Elena' uważana jest za jedną z najpóźniej dojrzewających odmian śliw, która przy właściwym przechowaniu w chłodni może znacznie wydłużyć podaż owoców tego gatunku.

Fot. 5. 'Elena'

'Presenta'

To druga interesująca odmiana ('Ortenauer' x 'President') niemiecka o późnej porze dojrzewania owoców. Drzewo rośnie średnio silnie, tworzy regularną, dość luźną koronę. Jest wytrzymałe na mróz i tolerancyjne wobec szarki. W okres owocowania wchodzi w trzecim roku po posadzeniu i plonuje obficie, czemu sprzyja jej cecha samopłodności. Owoce osiągają masę 35–40 g i pod względem kształtu są typową węgierką (fot. 6).
Skórka niebieska, w pełnej dojrzałości granatowa, z intensywnym nalotem woskowym. Miąższ żółty, bardzo zwarty, dlatego owoce świetnie znoszą długi transport. Owoce bardzo smaczne o dużej zawartości ekstraktu i charakterystycznym aromacie, doskonałe jako deserowe. Pestka łatwo oddziela się od miąższu, co predysponuje tę odmianę także do przerobu. Owoce dojrzewają w podobnym czasie, jak owoce odmiany 'Elena', ale są od nich większe.

Fot. 6. 'Presenta'