O norweskiej produkcji słów kilka
W 2004 roku produkcja ogórków w Norwegii osiągnęła wielkość 11 460 ton (co stanowi około 32 mln sztuk ogórków), w tym 10 400 ton produkowane jest w tradycyjnym sezonie pomiędzy 10 marca a 1 listopada (wtedy ograniczony jest import ogórków poprzez wysokie cła na produkty sprowadzane z zagranicy), natomiast około 1000 ton jest produkowane w okresie zimowym. Całkowita konsumpcja ogórków w Norwegii wynosi 15 000 ton, czyli zaledwie 25% tej ilości stanowią produkty importowane. W 2005 roku produkcja ogórków prowadzona jest na łącznej powierzchni około 18 hektarów szklarni, w 62 farmach (co daje średnio na gospodarstwo 0,3 ha). Spośród tych 18 ha na areale około 7 ha uprawa jest prowadzona w ciągu całego lub części sezonu zimowego przy doświetlaniu asymilacyjnym. Natężenie światła w trakcie doświetlania wynosi od 5000 do 25 000 luksów i jest zależne od okresu uprawy — najwyższe jest w listopadzie i grudniu, nieco niższe w styczniu i najniższe na początku zbiorów — w lutym.
Chociaż większość norweskich ogrodników zajmujących się produkcją ogórków umieszcza na swoich produktach etykietę "Norske Agurker" (norweskie ogórki — fot. 1), tak naprawdę nie ma formalnie działającej grupy producentów ogórków. Marka "Norske Agurker" jest własnością Stowarzyszenia Norweskich Ogrodników (NGF — Norsk Gartner Forbund). Używanie tej marki nie dostarcza wprawdzie bezpośrednich profitów producentom, pozwala jednak kształtować preferencje rynkowe na rodzime produkty. NGF zbiera dane statys-tyczne od wszystkich producentów o wielkości produkcji w bieżącym i nadchodzącym tygodniu uprawy. Dane te pozwalają nie tylko ustalić wielkość produkcji w poszczególnych tygodniach roku, ale również służą do wyznaczenia sugerowanych cen.
Fot. 1. W Norwegii ogórki sprzedawane są pod wspólną marką, której właścicielem jest Stowarzyszenie Norweskich Ogrodników
Gospodarstwo Solbergs Gartneri
W miejscowości Vettre, położonej około 30 km od Oslo, znajduje się nowoczesne i bardzo dobrze zorganizowane gospodarstwo szklarniowe zajmujące się uprawą ogórków — Solbergs Gartneri A.S. (SGAS). Początki uprawy tego warzywa sięgają tam lat 50. ubiegłego wieku. Od roku 1997 szklarnie prowadzi Kristian Solberg wraz z ojcem. W roku 2000 uruchomiono nowy obiekt — szklarnie zblokowane typu Venlo o powierzchni 6500 m2, a w 2004 roku kolejny, o podobnej wielkości 6800 m2 (fot. 2). Obecnie powierzchnia uprawy zajmuje 1,3 ha, z czego około 600 m2 przeznacza się na produkcję rozsady. W sezonie 2005 właściciele planują wyprodukować około 1000 ton ogórków, co stanowiłoby 8,5% całej norweskiej produkcji.
Fot. 2. Nowy obiekt w gospodarstwie Solbergs Gartneri o powierzchni 6500 m2
Pracownikami w tym gospodarstwie są polscy studenci z SGGW w Warszawie przyjeżdżający na 6-miesięczne praktyki oraz pracownicy kontraktowi. Łącznie zatrudnione jest 8 osób, w tym jedna odpowiedzialna za prowadzenie ochrony roślin w szklarni (głównie ochrony biologicznej).
Jak są wyposażone szklarnie?
Szklarnie wyposażone są w system lamp do asymilacyjnego doświetlania roślin. Lampy umieszczone są na wysokości 4 m nad powierzchnią gruntu szklarni, wzdłuż rzędów roślin (fot. 3). W obiekcie o powierzchni 6000 m2 znajduje się 900 lamp, czyli jedna przypada na 6,5 m2 powierzchni szklarni. Żarówki o mocy 600 W pozwalają uzyskać na wysokości roślin światło o natężeniu 10 000 lx. W miesiącach zimowych doświetlanie roślin jest prowadzone nawet przez całą dobę, w pozostałych okresach dostosowane jest do warunków naturalnych, tak by rośliny miały zapewnione 18 godzin światła. Lampy stanowią nie tylko źródło światła dla roślin, ale również wytwarzają ciepło, które dociera do nich bezpośrednio.
Fot. 3. Lampy do doświetlania asymilacyjnego w miesiącach zimowych są włączone praktycznie przez całą dobę
Instalacja grzewcza składa się z obiegu ogrzewania bocznego, dolnego (rury dolne stanowią konstrukcję do przemieszczania wózków do zbioru i pielęgnacji roślin) oraz wegetacyjnego. Dwie rury ogrzewania wegetacyjnego rozmieszczone są w rzędach roślin, przy czym rura dolna ukierunkowana jest na ogrzanie liści, natomiast górna — na ogrzanie dorastających zawiązków owoców (fot. 4).
Dzięki takiemu rozmieszczeniu rośliny mają zapewnione optymalne warunki wzrostu, a jednocześnie ograniczone jest do minimum ryzyko porażenia przez choroby grzybowe (brak wilgoci między roślinami). Ciepło uzyskiwane jest ze spalania oleju opałowego.
Fot. 4. Takie rozmieszczenie rur ogrzewania wegetacyjnego zapewnia najlepszy
dla roślin rozkład ciepła
Ciekawym rozwiązaniem jest wyposażenie szklarni w górne zraszacze zamontowane nad rzędami roślin. Zamontowane są one na dwa sposoby. Część zraszaczy umiejscowiono przed wentylatorami i krople wody są dodatkowo rozpylane przez strumień powietrza z wentylatorów (fot. 5). Pozostałe zraszacze są zamontowane nad co drugim rzędem roślin. Zraszanie roślin ma celu podwyższenie wilgotności w trakcie uprawy, a latem (w czasie upalnych dni) również obniżenie temperatury roślin.
Fot. 5. Część zraszaczy umieszczono tuż przed wentylatorami
W drugiej części omówiona zostanie uprawa, ochrona roślin oraz zbiór i przygotowanie ogórków do sprzedaży.